اکوسیستم کارآفرینی
اکوسیستم کارآفرینی (Entrepreneurship ecosystems) سیستمی درهمتنیده و متعامل از بازیگران مختلف است که فرایند رشد و توسعه را پشتیبانی میکنند. این بازیگران مختلف هریک به صورت مستقیم و غیرمستقیم موجب رشد خلاقیت و افزایش نوآوری در فضای کسبوکار میشوند. شاید روابط گاهی دوستانه و گاهی مبتنی بر مبارزه و بقای آنها را بتوان به جنگلی طبیعی تشبیه کرد. جنگلی که در آن مبارزه و کوشش دائم برای پیشرفت به تکامل و تعالی منجر میشود.
این زیستبوم (اکوسیستم) برای تحقق رشد و نوآوری باید عملکرد خوبی برای کارآفرینان داشته باشد. زیستبوم کارآفرینی، شبکهای تعاملی از بازیگرانی است که بر یکدیگر تأثیر میگذارند و شانس زنده ماندن یک خالق سرمایهگذاری و شرکت او در یک منطقه یا کشور را افزایش میدهند. بنابراین توسعه کارآفرینی نیازمند شبکهای از عناصر مختلف است که از این شبکه به عنوان اکوسیستم کارآفرینی نام میبرد.
در بسیاری موارد دولت تنها یک یا دو عنصر از اکوسیستم کارآفرینی را مخاطب قرار میدهد. در نتیجه بسیاری از تلاشهای دولتی به بیراهه میرود. برخی از این عناصر هنوز توسعه نیافته اند، پیوندهای حیاتی خاصی فراموش شده اند و بعضی عوامل کلیدی هنوز غایب هستند. در صورتی که برای ایجاد و توسعه کارآفرینی، یک عنصر مجزا در اکوسیستم به ندرت کافی است. بلکه باید بسیاری از عناصر اکوسیستم کسبوکار را به طور همزمان موردنظر قرار داد. بنابراین نظر به اهمیت موضوع در این مطالعه به تشریح مفهوم زیستبوم کارآفرینی پرداخته شده است.
تعریف اکوسیستم کارآفرینی
اکوسیستم کارآفرینی به عناصر افراد، سازمانها یا مؤسسات خارج از فرد کارآفرین اشاره دارد. این عناصر میتوانند به عنوان محرک یا مانع تصمیم فرد برای کار آفرین شدن عمل کنند. همچنین احتمال موفقیت یا شکست فرد کارآفرین را در صورت راه اندازی کسبوکار کارآفرینانه رقم میزنند. زیستبوم کار آفرینی محیطی را ایجاد میکند که تلاشهای کارآفرینانه را تشویق کند. همچنین این زیستبوم میتواند به عنوان یک محیط فیزیکی توصیف شود. جایی که شمار نسبتا زیادی از عناصر اثراتی را در ظهور و رشد کسبوکارها اعمال میکنند.
اکوسیستم کارآفرینی به عناصر خارج از فرد کارآفرین یعنی افراد، سازمانها و موسسات اشاره دارد که پیشران فرد برای تبدیل شدن به کارآفرین بوده و احتمال موفقیت او در ایجاد کارآفرینی را افزایش میدهند.
عطیه فلاح و مریم فتاح
البته تنها یک ترکیب از این عناصر وجود ندارد که اکوسیستم کارآفرینی موفق را تشکیل دهد. ممکن است ترکیبهای بسیاری وجود داشته باشد که منتهی به ایجاد اکوسیستمهای متفاوت و متناوب گردد به طوری که با موفقیت و پیشرفت همراه باشند. این عناصر شامل شرکتها، دانشگاهها، آزمایشگاهها، مشاورین، سرمایه گذاران، سازمانهای پژوهشی، مؤسسات و غیره میباشند.
بیشتر تعاریف توافق دارند که اکوسیستم کارآفرینی شامل مجموعهای از عاملان مختلف بهم وابسته در درون یک ناحیه خاص است که حداقل در بر گیرنده این عناصر میباشند: دانشگاهها و سازمانهای پژوهشی، منابع انسانی واجد شرایط، شبکههای رسمی و غیررسمی، دولت ها، سرمایه گذاران مالک، سرمایه، ارائه دهندگان خدمات حرفهای و فرهنگ کارآفرینی که با همه این عاملها به روش پویا و باز پیوند دارد.
مدل اکوسیستم کارآفرینی ایزنبرگ
مدل ایزنبرگ (Isenberg) شناختهشدهترین و درعینحال قابل استنادترین مدل در هر دو کار دانشگاهی و سیاستگذاری است. این مدل ۶ حوزه مختلف از اکوسیستمهای کارآفرینی را اعم از سیاست، امور مالی، فرهنگ، حمایت، سرمایه انسانی و بازار فهرست میکند.
از نظر آیزنبرگ، اکوسیستم کارآفرینی ۴ ویژگی دارد:
- زیستبوم شامل شش سازه است.
- هر زیستبوم منحصربهفرد است.
- عوامل حیاتی موفقین یک زیستبوم غیرممکن است.
- کارآمدی زیستبوم به تقویت همه سازههای ششگانه بستگی دارد.
سازههای ششگانه یک زیستبوم کارآفرینی عبارتند از:
- سیاست
- تامین مالی
- فرهنگ
- پشتیبانی
- سرمایه انسانی
- بازار
زیستبوم کارآفرینانه تکرارناپذیر است همانگونه که در سیلیکون تکرارناپذیر است. علل زیربنایی موقیت این زیستبوم نیز بهخاطر روابط چندبعدی و درهمتنیدهای که دارند، غیرممکن است. راهبرد زیستبوم کارآفرینانه، راهبردی تازه و اقتصادی برای توسعه کارآفرینی و شکوفایی اقتصادی است. این راهبرد دستکم مکمل لازم و پیششرطی برای رشد نوآوری، اقتصاد دانشبنیان و رقابتپذیری ملی است.
مدل اکوسیستم کارآفرینی آیزنبرگ
هر یک از این حوزهها به عناصر جزئیتری مرتبط هستند؛ مثلاً عنصر حمایت، از زیرساختهای فیزیکی یک منطقه، متخصصان، مؤسسات و آژانسهای غیردولتی که انواع مختلفی از پشتیبانی و مشاوره تجاری را ارائه میکنند، تشکیل شده است. مدل ایزنبرگ شاید جامعترین مدل در بین مدلهای اکوسیستم باشد که بیش از ۵۰ جزء را در کاملترین شکل خود فهرست میکند. درواقع، همانگونه که ایزنبرگ استدلال کرد، درحالیکه میتوانیم به صدها عنصر مختلف اکوسیستم اشاره کنیم، همه اینها را میتوان در ۶ حوزه اصلی اکوسیستم قرار داد.
اکوسیستم کارآفرینی فناورانه
اکوسیستم کارآفرینی فناورانه عبارت است از سیستم تکاملی شامل دانش، افراد داراییهایی که برای ایجاد یک کسبوکار کارآفرینانه موفق لازم است. ابعاد زیستبوم کارآفرینانه مبتنی بر فناوری عبارتند از:
- کارآفرینان
- دولت
- دانشگاهها
- سرمایهگذاران
- مرشدها
- تامینکنندگان خدمات پشتیبان
- شرکتهای نوپا
در این زیستبوم وحود رهبران و حامیان اکوسیستم مورد نیاز است. همچنین باید پیشروانی وجود داشته باشند که بتوانند انگیزه و هیجان لازم را در جامعه ایجاد کنند. تحقیقات حوزه کارآفرینی در سه سطح فردی، سازمانی و سیستمی قابل دستهبندی است. حوزه اکوسیستم کارآفرینانه مبتنی بر فناوری در زمره پژوهشهای سطح سیستمی دستهبندی میشود. به این معنا که باید تعامل و تبادل منابع میان نقشآفرینان مختلف پرسشنامه اکوسیستم کارآفرینی قرار داده و با ارجاع به مطالعات مختلف دستهبندی شوند.
خلاصه و جمعبندی
اکوسیستم کارآفرینی، به مجموعه افراد، سازمانها، روشها، قوانین، رویدادها و … در یک محدوده جغرافیایی گفته میشود که بر فعالیتهای کارآفرینی (و نه اشتغالزایی) در آن منطقه، اثر میگذارد. هر نهادی که بهطور بالفعل و یا بالقوه مشوق و حامی کارآفرینی است ذینفع اکوسیستم کارآفرینی بهحساب میآید. ارگانهای دولتی، دانشگاهها، بانکها، کارآفرینان، مراکز رشد، مراکز شتابدهی، رهبران اجتماعی، نمایندگان نیروی کار از این دسته هستند.
اکوسیستم کارآفرینی به عناصر، افراد، سازمانها یا مؤسساتی اشاره دارد که میتوانند همچون محرک یا مانعی در جهت کار آفرین شدن افراد عمل کنند. چنین اکوسیستمی در بر گیرنده صدها عنصر است که میتوانند در شش قلمرو اصلی بازار، سیاست، سرمایه مالی، فرهنگ، حمایتها و سرمایه انسانی گروه بندی شوند.
علاوه بر این، شایستگیهای صاحب مشاغل، شبکهها، موسسات رسمی، سرمایه و فرهنگ انسانی، دانش جدید و تأمین مالی نیز برای ایجاد ارزش از طریق کارآفرینی بسیار مهم هستند. چالش اینجا است که بتوانیم همه این عناصر مکمل را در کنار یکدیگر داشته باشیم به گونهای که در کنار هم ارزش بیشتری داشته باشند. این همان چیزی است که یک اکوسیستم با عملکرد خوب را مشخص میکند.
لازمه تشخیص و طراحی سیاستهای مناسب جهت توسعه کارآفرینی توجه به کلیه عناصر موجود اکوسیستم و شیوه تعاملات آنها است. بهطوری که ضعف در یک نهاد و یا یک زیرسیستم بر عملکرد کلی اکوسیستم تاثیر میگذارد. اکوسیستم کارآفرینی موفق بهعنوان عملکردی از آنچه در شش حوزه مختلف اتفاق میافتد، توسعه مییابد.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارس مدیر
مدیریت کارآفرینی | ۰۹ بهمن ۹۹
