کارسنجی و زمان سنجی

کارسنجی و زمان سنجی (Time-and-motion study) تحلیل زمان لازم برای انجام حرکات مختلف جهت انجام یک کار است. این نوع تحلیل از فنون کلاسیک مدیریت است که برای افزایش کارایی فعالیت‌های شغلی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

در واقع روش‌های مبتنی بر مطالعه زمان و حرکت اوج نهضت کلاسیک برای افزایش راندمان کاری بوده است. در این دیدگاه حرکات مختلفی که برای تکمیل یک فعالیت کاری لازم است کاملا شناسایی می‌شود. سپس مشخص می‌شود برای انجام هر حرکت چه میزان زمان لازم است. در نهایت زمان لازم برای تکمیل هر کار به صورتی کاملا بهینه محاسبه شده و به عنوان الگوی کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر چه این روش کارایی را بسیار بهبود می‌بخشد اما از منظر روابط انسانی انتقادات زیادی به آن وارد است.

کارسنجی و زمان سنجی یکی از مهارت‌های مهم مدیریت تولید و دانشجویان رشته مهندسی صنایع است که بازار کار از آنها توقع دارد. هدف این مقاله، در ابتدا تعریف مطالعه کار و زمان و سپس معرفی نحوه اجرایی کارسنجی و زمان سنجی و هم‌چنین متد‌های قدیم و جدید این امر می‌باشد. کار سنجی برای امور ستادی و زمان سنجی برای امور صف و تولیدی صورت می‌پذیرد. یکی از عوامل اصلی و پایه‌ای در عصر امروز و مخصوصا در کارخانجات و واحد‌های تولیدی و سازمان‌ها، عنصر زمان است، به طوری که نمی توان از کنار ان گذشت و از ابطال و به هدر رفتن آن به سادگی گذشت و از مسائل به روز دنیا، جلوگیری از ابطال زمان است. از تکنیک‌های مطالعه کار می‌توان به کارسنجی اشاره کرد که در راستای افزایش ثمر بخشی سازمان می‌باشد.

تعریف کارسنجی و زمان سنجی

کارسنجی یعنی: روش انجام یک کار با هدف یافتن بهترین روش انجام آن و زمان سنجی یعنی روشی بهینه یافت شده و سپس اندازه‌گیری و زمان استاندارد آن تضمین شود. به کارسنجی، روش سنجی هم می‌گویند همانطورکه به زمان سنجی، حرکت سنجی می‌گویند. عنصر زمان از عناصر مهم و اصلی در مبحث تولید و بهره‌وری است بدین گونه که نمیتوان از عبور و ابطال آن جلوگیری کرد و جلوگیری از اتلاف زمان از مهمترین مسائل دنیای امروز می‌باشد. کارسنجی از تکنیک‌های مطالعه کار است که ثمربخشی سازمان را افزایش می‌دهد درواقع کارسنجی یعنی استفاده از روش هایی برای تغییر زمان کاری که باید توسط یک فرد در سطحی قابل قبول انجام پذیرد.

زمان سنجی عبارت است از استفاده از تکنیک‌های مختلف برای تعیین زمان لازم برای یک فرد یا اپراتور واجد شرایط که باید کار معینی را در سطح کارایی مشخصی انجام دهد.ارزیابی کار و زمان یکی از قابل اعتمادترین روش هایی است که می‌توان با استفاده از آن عملکرد سازمانی، تولید و ارزش افزوده را افزایش، خدمات بهتری را ارائه و هزینه‌ها را کاهش داد. کاربرد کارسنجی بسیار گسترده می‌باشد و همه فرآیندها به جز فرآیندهای ذهنی پیچیده را دربرمیگیرد. پس به عبارتی دید کارسنجی یک دید حلاجی کننده و تجزیه گرو با الطبع آن دید زمان سنجی دیدی وابسته و در قالب دید تجزیه گر کارسنجی است.

تاریخچه کارسنجی و زمان‌سنجی

فردریک تیلور : در سالهای ۱۹۰۳ و ۱۹۱۱ میلادی فردریک تیلور کتابی تحت عنوان مدیریت کارگاه و کتاب اصول مدیریت علمی را منتشر کرد. تیلور سابقه تحصیلات مهندسی را داشت و بر کارایی بیشترین تاکید را می‌نمود. تیلور را پدر علم مدیریت هم نامیده اند، او در زمان خود متوجه بهره‌وری پایین سازمان‌های آمریکایی شد و علت اصلی را نبود روشهای علمی و تنبلی نیروی انسانی خواند.

هنری گانت : بعد از فردریک تیلور همکار وی هنری ال گانت راه وی را ادامه داد، از کارهای مهم وی استفاده از نمودار میله‌ای به مثابه یک روش برنامه‌ریزی بود (همان نمودار گانت یا جدول کارنما)

فرانک و لیلیان گیلبرت : بعد از گانت می‌توان به فرانک و لیلیان گیلبرت اشاره نمود. روشی که آنها ابداع کردند بر عکس نامشان یعنی تربلیگ (Treblig) بودکه اشاره به روش‌های صحیح انجام کار دارد. نکته قابل تامل آنجاست که تمامی این افراد را جزو دسته بندی‌های تاریخی مدیریت و بین سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۲۵ قرار می‌دهند، دیگر آنکه اشاره همه این سه تن به انجام یک کار بصورت بهینه و بادید یک بعدی مادی و افزایش کارایی می‌باشد.

به هر حال علی رغم گذشت سال‌ها این روش و گفته‌ها هم چنان در طراحی شغل – کارسنجی و … در مدیریت‌های امروزی بعنوان مبنا مورد کانون توجه می‌باشد.

اصول و روش‌های کارسنجی

اصول اصلی کارسنجی عبارتند از:

1. در مبحث کارسنجی و زمان سنجی روش کار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
2. روشی به کارگرفته شده در کارسنجی باید قابل درک و به کارگیری باشد.
3. ستانداردهای کاری در کارسنجی نباید نه در سطح خیلی بالا و نه در سطح خیلی پایین تعیین گردد.
4. هزینه‌های مربوط به کارسنجی باید به گونه‌ای باشد که در مقایسه با منافع در سطح پایین تری قرار گیرن و در این صورت است که می‌تواند پذیرفته و اجرا شود.

در کارسنجی و زمان سنجی باید بر اساس نوع و ماهیت کار و همچنین ویژگی‌های موقعیت انجام کار از یک روش یا ترکیبی از چند روش استفاده کرد. بعضی از این روش‌های کارسنجی عبارتند از:

• روش استفاده و بهره‌وری از سوابق گذشته
• روش گزارش گیری
• روش نمونه‌گیری و نمونه برداری
• روش زمان سنجی
• روش عناصر از پیش تعیین شده

فوائد کارسنجی و زمان سنجی عبارتند از:

• کمک به برنامه‌ریزی نیروی انسانی برای سازمان
• ایجاد امکان کنترل و ارزیابی کار کارکنان
• کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده کالا
• ارائه سرویس بهتر به مشتریان و ارباب رجوع
• بهبود روابط کار
• افزایش کارایی
• تسهیل زمانبندی عملیات و برنامه‌ریزی تولید
• تعیین زمان استاندارد برای انجام کارها
• کمک به برنامه‌ریزی جهت وسایل و تجهیزات مورد نیاز

خلاصه و جمع‌بندی

کارسنجی از تکنیک‌های مطالعه کار است که ثمربخشی سازمان را افزایش می‌دهد. درواقع کارسنجی یعنی استفاده از روش هایی برای تغییر زمان کاری که باید توسط یک فرد در سطحی قابل قبول انجام پذیرد. یکی از عوامل اصلی و پایه‌ای در عصر امروز و مخصوصا در کارخانجات و واحد‌های تولیدی و سازمان‌ها، عنصر زمان است. این عنصر را نمی‌توان کنار گذشت و از ابطال و به هدر رفتن آن به سادگی گذشت و از مسائل به روز دنیا، جلوگیری از ابطال زمان است.

از تکنیک‌های مطالعه کار می‌توان به کارسنجی اشاره کرد که در راستای افزایش ثمر بخشی سازمان می‌باشد. در کارسنجی به دنبال انجام یک کار با هدف یافتن بهترین روش انجام ان کار هستیم و در زمان سنجی به دنبال تعیین زمان استاندارد کاری که صورت می‌پذیرد.

با در نظر گرفتن عوامل موثر بر زمان انجام ان کار می‌باشیم. به واقع، استفاده از روش هایی برای تغییر الگوی زمانی کاری که باید در سطحی قابل قبول توسط یک فرد انجام شود را کار سنجی گویند. استفاده از تکنیک‌های مختلف و به روز برای تعیین زمان کاری استاندارد برای یک اپراتور واجد شرایط که باید کاری معین در سطح کیفی و عملیاتی قابل قبولی انجام دهد را زمان سنجی می‌گویند. از جمله روش‌ها و متد‌های قابل اعتماد و معتبر که می‌توان با استفاده از در کارخانجات و سازمان‌ها تولید، عملکرد سازمانی، کیفیت خدمات و بهره‌وری را افزایش و هزینه‌ها را کاهش داد، ارزیابی کار و زمان است. دامنه استفاده کارسنجی در سازمان‌ها بسیار گسترده بوده و بجز فرایند‌های ذهنی پیچیده، تمامی فرایند‌ها را در بر میگیرد .