انواع متغیرهای پژوهش

تعریف انواع متغیرهای پژوهش
منبع: انواع متغیرهای پژوهش نویسنده آرش حبیبی کتاب آموزش SPSS
متغیر هر صفت قابل اندازه گیری است که از یک فرد به فرد دیگر متفاوت باشد. به منظور روشنتر شدن مبحث متغیرها، بویژه در پژوهشهای توصیفی، تعریف جامعه آماری را مورد نظر قرار میدهیم. در تعریف جامعه آماری به این نکته اشاره میشود که افراد جامعه حداقل دارای یک صفت مشترک هستند. با توجه به این تعریف، هر صفت دیگری که از یک فرد به فرد دیگر جامعه تغییر کند را متغیر مینامیم. بنابراین متغیرها عبارتند از ویژگیهای افراد، اشیاء، واحدها و غیره که میتوانند مقادیر کیفی یا کمی اختیار کند. از جمله مقادیر کمی میتوان قد، وزن، بهره هوشی و امثال آن را نام برد. از جمله متغیرهای کیفی می توان به رضایت، وفاداری و … اشاره کرد.
انواع متغیر براساس ماهیت مقادیر
مقادیر متغیرها میتواند مقولهای (Categorical) باشد، مانند رنگ چشم یا جنسیت، یا اینکه کمی باشد مانند طول، قد، وزن و بهره هوشی. بدینسان متغیرها را میتوان به دو دسته: مقولهای و عددی (Numerical) تقسیم کرد. به عبارت دیگر از این دودسته متغیر میتوان تحت عنوان متغیرهای کیفی و کمی یاد کرد.
انواع متغیر براساس الگوی روابط در پژوهش
متغیرها براساس الگوی ارتباطی که در یک مدل تحقیق دارند قابل دسته بندی هستند. معمولاً متغیرها در شش دسته قابل تقسیم هستند:
- متغیر مستقل ( Independent variable )
- متغیر وابسته ( Dependent variable )
- متغیر تعدیل کننده ( Moderator vartiable )
- متغیر میانجی ( Mediator vartiable )
- متغیر کنترل ( Control vartiable )
- متغیر مداخلهگر ( Intervening vartiable )

انواع متغیرهای تحقیق براساس الگوی روابط آنها در مدل
انواع متغیرهای پژوهش
متغیرهای تحقیق براساس نوع مقادیری که میتوانند اختیار کنند به دو دسته متغیرهای کمی و کیفی تقسیم میشوند اما انواع متغیرها براساس نقش آنها در تحقیق عبارتند از:
متغیر مستقل : متغیر مستقل متغیری است که در پژوهشهای تجربی به وسیله پژوهشگر دستکاری میشود تا تاثیر( یا رابطه) آن بر روی پدیده دیگری بررسی شود.
متغیر وابسته : متغیر وابسته، متغیری است که تأثیر (یا رابطه) متغیر مستقل بر آن مورد بررسی قرار میگیرد. به عبارت دیگر پژوهشگر با دستکاری متغیر مستقل درصدد آن است که تغییرات حاصل را بر متغیر وابسته مطالعه نماید.
متغیر میانجی : این متغیر به عنوان رابط بین متغیر مستقل و متغیر وابسته قرار میگیرد. متغیر میانجی جهت یا شدت رابطه متغیر مستقل و وابسته را به صورت غیرمستقیم تحتتاثیر قرار دهد. در یک تحلیل آماری اثرات متغیر میانجی به عنوان اثرمستقیم مورد تحلیل قرار میگیرد.
متغیر تعدیل کننده : متغیر تعدیل کننده متغیری است که به صورت مستقیم بر جهت رابطه یا میزان رابطه متغیرهای مستقل و وابسته می تواند موثر باشد. اثرات این متغیر قابل مشاهده و اندازهگیری است. به متغیر تعدیل کننده گاهی متغیر مستقل فرعی نیز گویند. برای نمونه متغیر جنسیت در بررسی رابطه روش تدریس و یادگیری دانشآموزان یک متغیر تعدیل کننده است.
متغیر کنترل: اگر متغیر میانجی قابل سنجش و اندازه گیری باشد و پژوهشگر بخواهد اثرات آن را کنترل و در مدل حذف کند به آن متغیر کنترل گویند. چون در در یک پژوهش اثرات همه متغیرها قابل بررسی نیست، پژوهشگر اثرات برخی متغیرها را از طریق کنترل آماری یا کنترلهای تحقیقی خنثی میکند. اینگونه متغیرها که اثرات آنها توسط پژوهشگر قابل حذف است را متغیر کنترل گویند. برای نمونه در بررسی رضایت دانشجویان مدیریت بازاریابی از سایت پارس مدیر، اثرات متغیر گرایش تحصیلی در رضایتمندی کاربران از سایت حذف شده است.
متغیر مداخلهگر : اگر متغیر میانجی قابل سنجش و قابل حذف نباشد به یک متغیر مداخله گر تبدیل می شود. متغیر مداخلهگر از دیدگاه نظری بر متغیر وابسته تاثیر دارد اما قابل مشاهده و سنجش نیست تا به عنوان متغیر تعدیل کننده محسوب شود و نه اثرات آن قابل خنثی کردن است تا به عنوان متغیر کنترل محسوب شود.

روش تحقیق | 9834 بازدید | ۱۷ فروردین ۹۸
روش تحقیق، انواع روش تحقیق، متغیرهای و روش توصیفی را کی به رشته تحریر در آورده است مختصراً معلومات ارایه نماید. تشکر
برای مطالعه بیشتر روی لینک انواع روش تحقیق کلیک کنید.
خیلی خوب توضیح دادید. تشکر فراوان . بازم از این مطالب خوبتون بذارید
باسلام
احترما بفرمایید دو متغیری که در تحقیق رابطه ی متقابل دارند چه نامیده میشوند؟
کدام نوع از انواع متغیر می باشند؟
عالی عالی عالی
ممنونم
🙏🙏🙏
سلام.میشه متغیر contextual رو توضیح بدین؟
همون متغیرهای دموگرافیک هستند به شرط اینکه نقش مستقل یا وابسته یا تعدیلگر نداشته باشند.
سلام ممنون میشم منبع ذکر کنید من برای پایانامم به تعاریف نیاز دارم
حبیبی، آرش. (۱۳۹۷)، آموزش کاربردی SPSS، ناشر: پارسمدیر، ویرایش پنجم.