ایمپکت فاکتور (ضریب تاثیر)
ایمپکت فاکتور Impact Factor مقیاسی کمی است که میانگین سالانه ارجاعهای یک مقاله یا یک مجله را نشان میدهد. منظور از ارجاع Cite آن است که یک پژوهشگر دیگر در مقاله خود به مقاله یا مجله موردنظر رفرنس دهد. مهمترین عامل در بیان اهمیت یک مجله علمی تعداد ارجاعاتی است که سالانه با آن مجله میشود. همچنین اگر میخواهید بدانید اعتبار مقالهتان در سایت گوگل اسکولار یا مجامع علمی چقدر است باید میزان ارجاعاتی که به شما شده است را بررسی کنید.
ایمپکت فاکتور یک مجلهی آکادمیک، معیار نمایش میانگین سالانه تعداد ارجاعات به مقالات منتشر شده در آن مجله است. ایمپکت فاکتور به عنوان نشاندهندهی اهمیت نسبی هر مجله در حوزه تخصصی خود کاربرد گستردهای دارد. مجلات با ضریب تاثیر بالا، اغلب مهمتر از مجلات با ایمپکت فاکتور پایین هستند.
ایمپکت فاکتور یک عدد است که این عدد معیاری از میانگین استنادها به مقالات منتشر شده در یک مجله میباشد. طریقه محاسبه ایمپکت فاکتور به این صورت میباشد : تعداد کل استنادها به کل مقالات یک مجله در یک دوره ۲ ساله محاسبه میگردد. این عدد بر تعداد کل مقالات چاپ شده در این مجله در همان دوره ۲ ساله تقسیم میشود و عدد حاصله را ایمپکت فاکتور یا ضریب تاثیر(IF) مجله مینامند. در واقع مفهوم این عدد این است که مقالات یک مجله به چه میزان مورد استناد قرار گرفته اند و بالاتر بودن ضریب تاثیر یک مجله نسبت به یک مجله دیگر به این معناست که به طور میانگین مقالات منتشر شده در آن مجله بیشتر مورد ارجاع مقالات دیگر قرار گرفته اند.
روش محاسبه ایمپکت فاکتور
ایمپکت فاکتور تنها برای مجلات ISI محاسبه میگردد و به طور کلی میتوان گفت مجلات با ضریب تاثیر بالاتر، اعتبار بیشتری را دارا میباشند. این شاخص توسط یوژن گارفیلد، یکی از بانیان موسسه تامسون رویترز، ارائه شد. از سال ۱۹۷۵ تاکنون هر ساله برای مجلات معتبر علمی محاسبه و ارائه میشود. ضریب تاثیر یک مجله برای یک سال مشخص برابر با تعداد ارجاعات (Citations) انجام شده در آن سال، به مقالات منتشر شده در آن مجله در طول دو سال گذشته، تقسیم بر مجموع تعداد مقالات منتشر شده در آن ژورنال در طی دو سال گذشته است. به عبارتی ضریب تاثیر یک مجله در سال y برابر است با مجموع ارجاعات انجام شده در سال y، به مقالات منتشر شدهی مجله در سالهای y-1 و y-2 تقسیم بر مجموع مقالات چاپ شده توسط آن مجله در سالهای y-1 و y-2:
این بدان معناست که به طور متوسط هر یک از مقالات منتشر شده در این مجله طی سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ تقریباً ۴۱ استناد (Citation) در سال ۲۰۱۴ داشتهاند. توجه داشته باشید که ایمپکت فاکتورهای سال ۲۰۱۴ در سال ۲۰۱۵ گزارش میشوند؛ بنابراین تا زمانی که تمام مقالات سال ۲۰۱۴ یک مجله توسط موسسه نمایه کننده پردازش نشوند امکان محاسبه ایمپکت فاکتور وجود ندارد.
با مراجعه به سایت scimagojr.com میتوانید میزان ضریب تاثیر مجلات را مشاهده کنید.
بهترین مرجع داخلی برای این موضوع رجوع به سایت impactfactor.ir میباشد.
اگر یک مقاله علمی-پژوهشی نوشتهاید و میخواهید میزان ارجاعات به مقاله خود را مشاهده کنید به سایت گوگل اسکولار مراجعه کنید. با جستجوی عنوان مقاله خود، مطابق شکل میزان ارجاعات به مقاله را خواهید یافت.
انتقادها و معایب ضریب تاثیر
انتقادات زیادی به نحوه استفاده از ضرایب تأثیر وارده شده است. به عنوان یک نمونه، ممکن است مقادیر ایمپکت فاکتور، در بررسی مستقل، به شکل ثابت و بدون تغییر بازتولید نشوند و مقادیر آنها نوسان کند. همچنین مباحثات کلیتری در رابطه با اعتبار ایمپکت فاکتور به عنوان یک معیار نشاندهنده اهمیت مجلات و تأثیر سیاستهای اتخاذ شده توسط ویراستاران بر افزایش ضریب تاثیر مجله خود، وجود دارد. در حقیقت گهگاه از ایمپکت فاکتور نه فقط برای ارزیابی مجلات بلکه برای مقالات منتشر شده در آن مجله نیز استفاده میگردد، و این مقایسه باعث کاهش ارزش برخی مقالات در بعضی موضوعات میشود. شورای تأمین مالی آموزش عالی انگلستان اعلام کرده است که باید کیفیت محتوای تک تک مقالات مورد بررسی قرار گیرد و اعتبار مجله منتشر کننده مقاله، به تنهایی کافی نیست.
به علت آن که توزیع تعداد استنادات از نوع توزیع skewed است، استفاده از میانگین استنادات برای اندازهگیری تأثیر مقالات، میتواند گمراهکننده باشد. برای مثال حدود ۹۰% از مقدار ایمپکت فاکتور سال ۲۰۰۴ مجله Nature تنها مبتنی بر یک چهارم از انتشارات آن بوده است. بنابراین در اکثر موارد، تعداد واقعی ارجاعات به یک مقاله واحد در یک مجله، بسیار کمتر از میانگین ارجاعات انجام شده در کلیه مقالات است.
خلاصه و جمعبندی
ایمپکت فاکتور impact factor اغلب به صورت مخفف IF نشان داده میشود به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات یک مجله در دو سال قبل از آن رفرنس داده میشود تعریف میشود. ضریب تاثیر به وسیله گارفیلد بنیان گذاری شد. ایمپکت فاکتور مجلات هر ساله برای مجلاتی که در لیست مجلات تامسون رویترز قرار دارند تعیین میشود. در پایان هر سال، مجلههای تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه علم قرار گرفته اند، ارزیابی میشوند. این موسسه هر سال در ماه ژوئن (ماه ۶ میلادی) ایمپکت فاکتورهای مجلات در سال قبل را منتشر میکند که البته دستیابی به این ایمپکت فاکتورها هم رایگان نیست.
از ضریب تاثیر برای مقایسه مجلات مختلف در یک زمینه خاص استفاده میشود و این پارامتر عملا پر استفاده ترین روش طبقه بندی ارزش مجلات علمی و آکادمیک، میباشد. به گونهای که مجلات با ایمپکت فاکتور بالاتر به عنوان مجلات بهتر طبقه بندی میشوند و بسیاری از دانشگاهها برای دخالت دادن مقاله در رتبه بندی اساتید یا دانشجویان مقادیر حداقل مورد نیاز برای ایمپکت فاکتور در نظر میگیرند. البته چون محاسبه ایمپکت فاکتور با در نظر گرفتن کل مقالات انجام مییگرد، به تنهایی برای رتبه بندی تک تک مقالات کافی نیست. پایگاه وب آو ساینس بیش از ۱۱هزار مجله علمی و علوم اجتماعی را نمایه کرده و برای آنها پارامتر ضریب تاثیر را محاسبه و منشر میکند.
مقاله بیس مدیریت | ۰۳ تیر ۹۹