روش بهترین-بدترین

پرسشنامه بهترین-بدترین (BWM) روشی برای گردآوری دیدگاه خبرگان پیرامون مقایسه زوجی عناصر با یکدیگر است. در این پرسشنامه برخلاف پرسشنامه مورد استفاده در روش فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی نیازی به مقایسه تمامی عناصر نیست. بلکه یک بار بهترین عنصر انتخاب می‌شود سپس تمامی عناصر با بهترین عنصر مقایسه می‌شوند. سپس بدترین عنصر انتخاب می‌شود و همه عناصر با آن مورد مقایسه قرار می‌گیرند.

نکته بسیار مهم: ساختار این پرسشنامه به گونه‌ای است که دیگر نمی‌توانید از خبرگان متعددی به صورت جداگانه نظرسجی کنید. زیرا ممکن است از نظر هر خبره بهترین و بدترین عنصر متفاوت باشد. رضائی راهکاری برای این مورد ارائه نکرده است. تنها راهکار موجود آن است که از شیوه اجماع استفاده شود. یعنی پنل خبرگان تشکیل شود و از خبرگان خواسته شود با همفکری هم بهترین و بدترین عنصر را مشخص کنند. سپس آنها را با سایر عناصر مقایسه کرده و نمره‌دهی نمایند. البته یک راهکار بسیار بد دیگر هم وجود دارد: پژوهشگر خودش بهترین و بدترین عنصر را مشخص کند و سپس از خبرگان به صورت جداگانه در مورد اهمیت نسبی آنها با سایر عناصر نظرسنجی کند.

طراحی پرسشنامه بهترین-بدترین (BWM)

روش بهترین-بدترین یا Best-Worst Method یا به اختصار BWM توصط جعفر رضایی به سال ۲۰۱۵ معرفی گردید. براساس این روش می‌توان به تعیین وزن معیارها یا اولویت بندی گزینه‌ها پرداخت. روش بهترین-بدترین جایگزینی برای تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی است. پرسشنامه روش بهترین-بدترین تفاوت‌ها و شباهت‌های زیادی با پرسشنامه خبره تکنیک AHP دارد:

هر دو پرسشنامه براساس مقایسه زوجی استوار هستند.

هر دو پرسشنامه با طیف نه درجه تنظیم می‌شوند. البته رضایی متذکر شده است می‌توان از مقیاس ده درجه استفاده شود.

تعداد مقایسه‌های تکنیک AHP با رابطه n(n-1)/2 محاسبه می‌شود اما در تکنیک BWM از رابطه ۲n-3 استفاده می‌شود.

پرسشنامه روش بهترین-بدترین

پرسشنامه بهترین-بدترین (BWM)

همانطور که در شکل فوق مشخص است در یک پرسشنامه تکنیک بهترین-بدترین به جای آنکه همه معیارها باهم مقایسه شوند تنها با بهترین و بدترین عنصر مقایسه می‌شوند. این سبب می‌شود تا سازگاری مقایسه‌ها بالاتر رود و پاسخ دهنده خسته نشود.

مزیت پرسشنامه روش بهترین-بدترین آن است که در این روش تعداد مقایسه‌ها بسیار کمتر است. برای طراحی این پرسشنامه ابتدا بهترین و بدترین عنصر را تعیین کنید. سپس سایر عناصر را یک بار با بهترین عنصر و یک بار با بدترین عنصر مقایسه کنید.

دانلود پرسشنامه بهترین-بدترین