روش ترکیبی سوارا-واسپاس
روش ترکیبی سوارا-واسپاس (SWARA-WASPAS) یک رویکرد آمیخته تصمیمگیری چندمعیاره است که برای ارزیابی معیارها و انتخاب گزینه بهینه استفاده میشود. در بسیاری از مسائل تصمیمگیری لازم است تا براساس معیارهای متعدد به ارزیابی گزینهها و راهکارهای موجود پرداخته شود.
بدیهی است معیارهای موجود همیشه از اوزان مشابهی برخوردار نیستند. برای تعیین وزن و درجه اهمیت معیارهای تصمیمگیری میتوان از روش سوارا SWARA استفاده کرد. از سوی دیگر ارزیابی گزینهها و انتخاب بهینه نیز باید مبتنی بر معیارهای موجود صورت گیرد. یکی از روشهای مناسب و کاربردی برای ارزیابی گزینهها استفاده از روش واسپاس WASPAS است. بنابراین با رویکرد ترکیبی سوارا-واسپاس میتوان بسیاری از مسائل تصمیمگیری را حل کرد.
برای انجام این روش ابتدا باید معیارهای دخیل در تصمیم را شناسایی کرد. شاخصهایی که در حوزه مورد مطالعه وجود دارند میتوانند کمی یا کیفی باشند. منظور از شاخصهای کمی شاخصهایی است که برای آنها آمار و ارقام وجود دارد. برای مثال برای ارزیابی شرکتهای بورس اوراق بهادار از نسبتهای مالی استفاده میشود. این نسبتها دارای مقادیر کمی و واقعی هستند. یا آمار فروش، تعداد کارکنان، میزان درآمد، هزینه و سود شرکت شاخصهای کمی هستند. برخی شاخصها نیز کیفی هستند. برای مثال رنگ، طرح، زیبایی، برند و مواردی از این دست در ارزیابی یک خودرو شاخصهای کیفی هستند. در نهایت میتوان انواع شاخصهای کمی و کیفی را با روش سوارا تعیین وزن نمود. از این اوزان برای ارزیابی و اولویتبندی نهایی عناصر با روش واسپاس استفاده میشود. در این مقاله به آموزش روش ترکیبی سوارا-واسپاس پرداخته شده است.
گامهای روش ترکیبی سوارا-واسپاس
گام نخست: شناسایی معیارها و گزینهها
ابتدا براساس هدف پژوهش معیارهای بااهمیت در زمینه ارزیابی گزینهها و اخذ تصمیم را شناسایی کنید. معیارها نباید حالت سلسلهمراتبی داشته باشد. در روش سوارا نباید معیارها و زیرمعیارها از هم تفکیک شده باشد. این روش برای معیارهای همسطح مناسب است. برای شناسایی معیارها میتوانید از مصاحبه یا پیشینه پژوهش استفاده کنید. در نهایت نیز گزینههای موجود را شناسایی کنید.
گام دوم: تشکیل پنل خبرگان
پس از شناسایی معیارهای تصمیمگیری باید پنل خبرگان را تشکیل دهید. گروهی از خبرگان را با روش نمونهگیری هدفمند شناسایی کنید. این افراد باید در کنار هم به ارزیابی شاخصها بپردازند. در روش سوارا نمیتوانید از دیدگاه افراد به صورت جداگانه با پرسشنامه استفاده کنید. حتما باید با همفکری و اجماع consensus به رتبهبندی پرداخته شود.
گامهای تحلیل سوارا-واسپاس
گام سوم: تعیین وزن معیارها
برای تعیین اولویت معیارها از روش سوارا استفاده میشود. معیارها را براساس اجماع دیدگاه خبرگان از بهترین به بدترین مرتب کنید. به معیار i-1 در مقایسه با معیار i امتیازی بین ۰ تا ۱ تخصیص دهید. با استفاده از الگوریتم سوارا مساله را حل کنید. وزن نهایی معیارها بدست خواهد آمد.
گام چهارم: تعیین اولویت گزینهها
معیارها و گزینهها را در سطرها و ستونهای یک جدول قرار دهید. ماتریس حاصل را ماتریس تصمیم گویند. به هر گزینه براساس معیار امتیازی تخصیص دهید. ماتریس تصمیم را به عنوان ورودی در نظر گرفته و مساله را به روش واسپاس حل کنید. به این ترتیب اولویت نهایی گزینهها با روش ترکیبی سوارا-واسپاس بدست خواهد آمد.
خلاصه و جمعبندی
در بیشتر مسائل تصمیمگیری جندشاخصه و چندمعیاره هدف آن است تا با استفاده از معیارهای متعدد، گزینههای موجود را ارزیابی کرد. معیارهای متعددی با درجه اهمیت مختلف در امر تصمیمگیری دخیل هستند. میتوان با استفاده از پنل خبرگان میزان اهمیت معیارها را تعیین کرد. برای این منظور بهترین راهکار استفاده از روش سوارا است. البته دقت داشته باشید نباید معیارها به حالت چندسطحی باشد. یعنی معیار و زیرمعیار نباید از هم تفکیک شده باشد. پس از تعیین وزن معیارها باید به هر گزینه براساس هر معیار امتیازی داده شود. این جدول نمرات همان ماتریس تصمیم است. میتوان با استفاده از روش واسپاس به سادگی مساله را حل کرد. در پایان اولویت نهایی گزینهها با روش ترکیبی سوارا-واسپاس محاسبه میشود.
منبع: حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (۱۴۰۱). تصمیمگیری چندشاخصه، تهران: انتشارات نارون.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
تصمیم گیری چندمعیاره | ۱۴ مهر ۹۹
