روش‌های فازی‌زدایی

فازی‌زدایی (Defuzzification) روشی برای تبدیل اعداد فازی (Fuzzy) به اعداد قطعی (Crisp) است. این عملیات باعث می‌شود تا نتایج حاصل از استنتاج فازی به صورتی قابل فهم برای مخاطب ارائه شود. نظر به گستره کاربرد، روش‌های فازی‌زدایی متنوعی نیز ارائه شده است. هدف همه این روش‌ها تبدیل نتایج فازی به نتایج غیرفازی یا معمولی است.

در یک سیستم فازی ابتدا از فازی سازی عناصر ورودی استفاده می‌شود. پس از آن محاسبات به روش فازی صورت می‌گیرد در نهایت نتایج حاصل باید دیفازی شود. با دیفازی کردن نتایج یک سیستم محاسباتی فازی می‌توان گزارش‌ها را به صورت قابل فهم برای بهره‌مندان آن ارائه کرد. برای این منظور روش‌های گوناگونی تاکنون مطرح شده است. در این مقاله ساده‌ترین و پرکاربردترین روش‌های فازی‌زدایی برای دانشجویان مدیریت و علوم اجتماعی ارائه شده است.

چرایی فازی سازی عبارات کلامی

زمانیکه شما از دیدگاه خبرگان برای مقایسه معیارها و یا تخمین مقادیر معیارها استفاده میکنید آنها دیدگاه خود را به صورت عبارات کلامی بیان می‌کنند. فرآیند سنتی کمی سازی دیدگاه افراد، امکان انعکاس سبک تفکر انسانی را بطور کامل ندارد. به عبارت بهتر، استفاده از مجموعه‌های فازی، سازگاری بیشتری با توضیحات زبانی و بعضاً مبهم انسانی دارد. بنابراین بهتر است که با استفاده از مجموعه‌های فازی (بکارگیری اعداد فازی) به پیش‌بینی بلندمدت و تصمیم‌گیری در دنیای واقعی پرداخت.

برای این منظور معمولا از اعداد فازی مثلثی یا اعداد فازی ذوزنقه‌ای استفاده می‌شود. مناسب با هر تکنیک طیف فازی مناسبی نیز پیشنهاد شده است. برای مثال اعداد فازی مثلثی متناظر با طیف لیکرت ۵ درجه به صورت زیر است:

طیف لیکرت پنج درجه فازی

انواع روش‌های فازی‌زدایی

زمانیکه طیف فازی مناسب انتخاب شد و عملیات فازی بر روی مقادیر انجام شد در نهایت به نتایجی خواهید رسید که قاعدتاً فازی خواهند بود. این نتایج فازی بسادگی قابل فهم و تفسیر نیستند بنابراین باید به اعداد قطعی (معمولی) تبدیل شوند. فرایند تبدیل اعداد فازی به اعداد قطعی را فازی‌زدایی یا وافاسازی یا defuzzyfication گویند.

فرایند تبدیل اعداد فازی به اعداد قطعی را فازی‌زدایی یا وافاسازی یا defuzzyfication گویند.

روش‌های مختلفی برای فازی‌زدایی پیشنهاد شده است. برخی روش‌های فازی‌زدایی عبارتند از:

روش مرکز ثقل : center of gravity
روش مرکز سطح : center of area
روش مینکوفسکی
الگوریتم CFCS

فرمول روش‌های فازی‌زدایی

برای مقال فرض کنید یک عدد فازی مثلثی مانند F=(l,m,u) دارید برای تبدیل این عدد فازی به یک عدد قطعی ساده ترین کار این است که میانگین سه عدد را حساب کنید. یا اینکه مقادیر l,m,u را در فرمول مینکوفسکی قرار دهید. همینطور میتوانید مقادیر l,m,u را در فرمول مرکز سطح قرار دهید. نتایج به هم نزدیک است.