همبستگی اسپیرمن

همبستگی اسپیرمن (Spearman correlation) یک روش مبتنی بر آمار ناپارامتریک است که شدت و جهت رابطه دو متغیر را نشان می‌دهد. این روش نیز مانند سایر روش‌های همبستگی روابط متغیرها را دو به دو در نظر می‌گیرد. یعنی چنانچه رابطه دو متغیر A و B را با حضور یا بدون حضور متغیری مانند C بسنجید همچنان میزان این رابطه یکسان بدست می‌آید. این روش توسط چارلز اسپیرمن ابداع شد و مبتنی بر مفروضات آمار پارامتریک نیست. به عبارت دیگر در این روش نیازی به نرمال بودن داده ها نیست.

هرگاه داده‌ها بصورت رتبه‌ای جمع آوری شده باشند یا به رتبه تبدیل شده باشند، می‌توان از همبستگی رتبه‌ای اسپیرمن r_s که یکی از روش‌های ناپارامتریک است، استفاده کرد. یکی از مزیت‌های ضریب همبستگی اسپیرمن به ضریب همبستگی پیرسون این است که اگر یک یا چند داده نسبت به سایر اعداد بسیار بزرگ باشد چون تنها رتبه آنها محسوب می‌شود، سایر داده‌ها تحت الشعاع قرار نمی‌گیرند. برای محاسبه ضریب همبستگی رتبه‌ای داده‌های زوجی (X_i, Y_i) ابتدا به تمام xها برحسب مقادیرشان رتبه می‌دهیم و همین کار را نیز برای yها انجام می‌دهیم، سپس تفاضل بین رتبه‌های هر زوج را که با نشان می‌دهیم حساب می‌کنیم. در مرحله بعد توان دوم d‌ها را محاسبه کرده، در نهایت با استفاده از این فرمول ضریب همبستگی رتبه‌ای را حساب می‌کنیم.

محاسبه همبستگی اسپیرمن در SPSS

مانند شکل بالای صفحه در منوی SPSS از Analyze قسمت Correlate و سپس Bivariate را انتخاب کنید.

در کادر باز شده گزینه Spearman را تیک بزنید.

انواع همبستگی دومتغیری

متغیرهایی که می‌خواهید همبستگی آنها را محاسبه کنید بوسیله دکمه ⇐ به کادر Variables منتقل کنید.

اگر می‌خواهید نتایج معنادار با ستاره مشخص شود تیک Flag significant correlations را فعال کنید.

روی دکمه OK کلیک کنید تا نتایج ظاهر شود.

نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن

نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان می‌دهد رابطه بین رضایت و اعتماد  ۰/۵۶۶ بدست آمده است. در مقایسه ضریب همبستگی پیرسون ۰/۵۹۵ بدست آمده بود. مقدار معناداری نیز ۰/۰۰۰ بدست آمده است بنابراین با اطمینان ۹۹% بین رضایت و اعتماد رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. رابطه بیم رضایت و وفاداری نیز ۰/۵۴۱ بدست آمده است. همچنین میزان ارتباط اعتماد و وفاداری نیز ۰/۶۹۱ بدست آمده است. این نتایج تا حدود زیادی مشابه نتایج پیرسون است اما بهتر است اگر داده‌ها نرمال باشد از روش پیرسون استفاده کنید. برای داده‌های غیرنرمال یا داده‌های از نوع اسمی-رتبه‌ای استفاده از این روش انتخاب بهتری است.

منبع: حبیبی، آرش؛ سرآبادانی، مونا. (۱۴۰۱). آموزش کاربردی SPSS. تهران: نارون.