آسیب‌شناسی مدیریت شهری

آسیب‌شناسی مدیریت شهری تعیین انحراف عملکرد مدیران شهر نسبت به هدف‌های تعیین شده با توجه به نیازمندی‌های شهروندان است. یکی از دغدغه‌های اصلی مدیران شهرهای کوچک و بزرگ شناخت میزان انحراف از هدف‌ها می‌باشد.

توسعه سریع شهری در چند دهه معاصر زندگی بشر را از ابعاد گوناگون اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و محیطی تحت تأثیر قرار داده است. از سویی انتظارات و خواسته‌های شهروندان از کیفیت زندگی شهری نیز تفاوت پیدا کرده است. بر این اساس با توجه به پیچیدگی ذاتی شهرها و ابعاد مختلف تأثیرگذاری آنها، آسیب‌شناسی مدیریت شهری در جهت دستیابی به هدف‌های مدیریت شهری ضروری به نظر می‌رسد.

ساختار شهرها و سازمان منطقه‌ای آنها تغییرات چشمگیری را به واسطه تغییرات اجتماعی و اقتصادی ناشی از جهانی شدن و دگرگونی در عرصه‌های ارتباطات و اطلااعات خواهند پذیرفت. شهرها نیازمند به بازسازی خویش در جهت همراهی با این دگرگونی‌ها خواهند بود. با افزایش سلطه جهانی شهرها، توسعه و مدیریت شهرها و نواحی پیرامونشان به عنوان پایه و اساس شکل‌گیری کنش‌ها و تعاملات اجتماعی و اقتصادی، که باید بهتر درک شوند، ضروری است. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به آسیب‌شناسی مدیریت شهری پرداخته می‌شود.

اهمیت آسیب‌شناسی مدیریت شهری

موضوع آسیب‌شناسی در سال‌های اخیر بخش وسیعی از ادبیات شهرسازی را به خود اختصاص داده است. آسیب‌شناسی مدیریت شهری موضوعی جذاب برای برنامه‌ریزان شهری و منطقه‌ای محسوب می‌شود. بنابراین شهری دارای توسعه پایدار است که مدیران آن بتوانند به درستی مسائل و مشکلات مدیریتی را شناسایی و درک نمایند. وضعیت موجود را با آنچه که باید باشد مقایسه کنند و پس از تعیین انحراف‌ها، اقدام به رفع آن نمایند.

اکنون با رشد زندگی شهرنشینی و سیل مهاجرت از روستاها به مراکز شهری مسائل و مشکلات اداره شهرها نیز بیشتر است. مسائل مدیریت شهری پیشین در امتزاج با مسائل تازه ناشی از رشد شهرنشینی به یک شرایط بغرنج منتهی شده است. مدیران شهرها باید به درستی نیازمندی‌های شهروندان را بشناسند و با بهبود مستمر فرایندهای اداره شهر، به این خواسته‌ها جامه عمل بپوشانند. چنین شیوه‌ای از مدیریت در خلاء رخ نمی‌دهد و تنها به دانش و شهود مدیران وابسته نیست بلکه نیازمند کاری نظام‌مند است.

منظور از فعالیت‌های نظام‌مند همان آسیب‌شناسی درست در زمینه مدیریت شهری است. اگر چنین نشود بی‌برنامگی و هرج و مرج در شهر حکفرما خواهد شد که تجربه و پیامدهای ناگوار آن بسیار است. نتیجه این بی برنامگی، گسترش شدید تبعیض اجتماعی، توزیع ناعادلانه ثروت، از بین رفتن محیط زیست، رشد زاغه نشینی و فقر، و مواردی از این قبیل می‌باشد. لذا لازم است عوامل موثر بر آسیب‌شناسی مدیریت شهری شناسایی شوند. به ایت ترتیب می‌توان برنامه‌ریزی درستی در راستای توسعه پایدار در شهرهای مختلف کشور را تدوین نمود.

ابعاد آسیب‌شناسی مدیریت شهری

آسیب‌شناسی یکی از جامعترین مفاهیم در دهه‌های اخیر می‌باشد. این واژه در مفهوم گسترده آن به معنی شناخت مسائل اداره و بهره‌برداری صحیح و کارا از منابع مالی، نیروی انسانی و مواردی از این دست در سازمان است. برای دستیابی به الگوی مطلوب مدیریت شهری باید از امکانات فنی، ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده بطور رضایت‌بخش بهره گرفت. این میسر نمی‌شود مگر در سایه شناخت درست وضعیت موجود و تعیین فاصله با ایده‌آل‌های هدف‌گذاری شده.

برای آسیب‌شناسی مدیریت شهری باید به اصول زیر توجه کرد.

  • نقش محوری شهروندان و نیازهای آنها
  • حفظ محیط زیست به عنوان جز لاینفک فرایند توسعه برای نسل‌های امروز و آینده
  • ریشه کن کردن فقر و کاهش تفاوت‌های طبقاتی
  • در نظر گرفتن شرایط ویژه هر شهر
  • مسئولیت مشترک و همکاری کلیه دولت‌ها و ملت‌ها
  • سیاست‌های جمعیتی مناسب
  • تغییر الگوهای تولید و مصرف غیرپایدار در جوامع شهری
  • انتقال فناوری و ارتقا دانش علمی جهان از طریق مبادلات و همکاریهای بین‌المللی.
  • مشارکت کلیه مردم و تلاش دولت‌ها برای ترویج و ارتقا آگاهی عمومی
  • قانون‌گذاری و التزام عملی به قوانین وضع شده در زمینه مدیریت شهری
  • بسیج نیروهای بومی و جلب مشارکت آنها و حمایت از هویت و فرهنگ ایشان.
  • استفاده از خلاقیت و نوآوری برای حل مسائل شهری

در سایه شناخت و عمل به چنین الزاماتی می‌توان انتظار داشت که مدیریت شهری به صورتی پیوسته بهبود پیدا کند. شهرهایی که از این صول پیروی می‌کنند در کوتاه‌مدت و بلندمدت رشد پایدار را تجربه خواهند کرد. تجربه زیسته شهروندان در چنین شهرهایی نشان می‌دهد که این همان رویای باستانی پیرامون دستیابی به آرمان‌شهری است که در جستجو بوده‌اند.

خلاصه و جمع‌بندی

نظریه آسیب‌شناسی مدیریت شهری با توجه به ضرورت‌های پیش آمده در جوامع صنعتی  بسیار بااهمیت است. با رشد و گسترش‌ها شیوه اداره آنها نیز اهمیت بیشتری یافته و مسائل و مشکلات جدیدی رخ نموده است. مدیران شهرها باید به درستی این مسائل و مشکلات را شناسایی و راهکارهای مناسبی را اتخاذ نمایند. برای شناخت عوامل و ابعاد این موضوع می‌توانید از پرسشنامه آسیب‌شناسی مدیریت شهری استفاده کنید. پس از تعیین وضعیت موجود باید میزان فاصله با وضعیت مطلوب ترسیم گردد. سپس گام‌های لازم برای کاهش این فاصله برداشته شود.