قابلیت‌های پویا
قابلیت‌های پویا، توانایی سازمان در یکپارچه سازی، ساختن و صورتبندی دوباره قابلیت‌های درونی و بیرونی برای رویارویی با تغییر سریع محیط است. همانگونه که از تعریف می‌توان برداشت کرد، قابلیت یکپارچهسازی و قابلیت سنجش از ابعاد قابلیت پویا به شمار می‌رود.
محیط رقابتی امروز به دلیل اینکه به شدت درحال تغییر بوده و نوع تغییرات بسیار متنوع شده است، نیازمند قابلیت‌هایی هستند که بتوانند برای بنگاه‌ها مزیت رقابتی به وجود آورند. با توجه به شدت رقابت در بازار باید توانمندی‌های ویژه‌ای را در خود تقویت کنند که امکان سازگاری بالایی دارند. کسب برتری رقابتی در دنیای پرتلاطم امروز از مهمترین چالشهای پیش روی مدیران سازمان‌ها است که برای غلبه بر آن نظریه‌ها و دیدگاههای جدیدی مطرح شده است.
قابلیت‌های پویا یکی از دیدگاه‌هایی است که طی حدود یک دهه اخیر به عنوان مکمل نظریه‌های مدیریت استراتژیک در رویکرد منبع محور ارائه شده است. با توجه به تحولات در بستر اقتصاد جهانی، لزوم ایجاد نوعی یکپارچگی و انعطافپذیری در فعالیت‌های بنگاههای اقتصادی امری ضروری به نظر می‌رسد. در این محیط جهانی شده و به شدت در حال تغییر، که یکی از ویژگی‌های آن گستردگی جغرافیایی و سازمانی منابع نوآوری و تولید است، مزیت رقابتی پایدار نیازمند چیزی بیش از مالکیت دارایی‌های به سختی قابل تقلید است. این مزیت نیازمند مالکیت نوعی توانمندی‌های پویایی است که به سختی قابل تقلید است.
تعریف قابلیت‌های پویا
قابلیت‌های پویا را این گونه تعریف کرده اند:
جهت‌گیری رفتاری پایدار سازمان در یکپارچهسازی، صورتبندی دوباره، تجدید و بازسازی منابع و قابلیت‌های خود و از همه مهمتر بهبود و نوسازی قابلیت‌های مرکزی در پاسخ به محیط متغیر برای رسیدن به برتری رقابتی پایدار.
پژوهشگران دیگری نیز این تعریف را پیشنهاد می‌کنند: ظرفیت هر سازمان برای ایجاد، توسعه یا اصلاح منابع اساسی به صورت هدفمند. این تعاریف نشان می‌دهد که قابلیت‌های پویا در مفهوم کلی فرایندهای سازمانی است و نقش آنها تغییر منابع اساسی سازمان است. همچنین پیشینه موضوع نشان می‌دهد که قابلیت‌های پویا از بازار خریداری نمی‌شود، بلکه در سازمان ایجاد می‌شود و به مسیر حرکت سازمان وابسته است. همچنین این تعاریف نشان می‌دهد که قابلیت‌های پویا چه چیزهایی نیست.
پژوهشگران تأکید می‌کنند که قابلیت پویا راهحلی فی‌البداهه یا واکنش خودبه‌خودی نیست. قابلیت پویا باید شامل تعدادی عناصر الگوبندی شده باشد؛ یعنی باید تکرارپذیر باشد. کاندوس و دبرا اشاره می‌کنند که قابلیت پویا، پایدار است و سازمانی که به شیوهای خلاقانه اما به صورت گسسته با مجموعه‌ای از بحران‌ها سازگار می‌شود، قابلیت پویا را به کار نمی‌گیرد. همچنین تعاریف دیگر آشکارا نشان می‌دهد که قابلیت پویا از طریق شانس بهوجود نمی‌آید. این نکته را مشخص می‌کنند که استفاده از قابلیت‌های پویا نیازمند عزم راسخ و اندیشه، و با تغییر راهبردی در ارتباط است؛ اما با یکدیگر مترادف نیست.
اهمیت قابلیت‌های پویا
اهمیت نظری و عملی توسعه و اعمال قابلیت‌های پویا جهت بهبود عملکرد سازمان‌ها در محیط‌های پیچیده و شدیدا متغیر بیرونی این امر را به موضوع اول برنامه تحقیقی بسیاری از پژوهشگران تبدیل کرده است.بنابراین رویکرد قابلیت‌های پویا بیشتر و بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و این توجهات بروی توانایی سازمان در تجدید منابع خویش همراستا با تغییرات محیطش متمرکز می‌شود. قابلیت‌های پویا عبارت است ازتوانایی سازمان در یکپارچه سازی و ساختن و پیکربندی مجدد قابلیت‌های درونی و بیرونی در مواجهه با تغییرات سریع محیط. در شرایط تغییر محیط خارجی به منظور تثبیت برتری رقابتی ،سازمان باید به تجدید منابع با ارزش خود بپردازد. قابلیت‌های پویا برای سازمان‌ها این امکان را فراهم می‌آورند تا براین تغییرات مداوم تاثیرگذار باشند.
بحث در مورد نوعی از تغییر است: تغییر هدفمند منابع اساسی. در واقع، هر شرکت باید توانایی خود را برای ایجاد، نگهداری و تجدید ساختار سازمانی به منظور مزیت رقابتی در وضعیت محیطی گسترش دهد. اگر شرکتی با قابلیت‌های بسیار پویا بتواند بسرعت با تغییرات چشمگیر در محیط خارجی روبه‌رو شود، می‌تواند مزیت رقابتی را بهوجود آورد و ارزش بازار خود را افزایش دهد. با وجود این ساختن قابلیت جدید دشوار است. زیرا به فرایندهای سازمانی برای یادگیری جدید نیاز دارد. در نهایت، میشل و سنکلر نشان دادند که برای کاربردی کردن قابلیت پویا در سازمان می‌توان از دو بعد اساسی آن استفاده کرد:
- قابلیت یکپارچهسازی
- قابلیت سنجش
توانمندی یکپارچهسازی شامل توانایی جمع‌آوری دانش با قابلیت‌های عملیاتی جدید، واحد است. توانمندی سنجش نیز شامل توانایی شناسایی، تفسیر و پیگیری فرصت‌ها در محیط است.
جمع بندی بحث
قابلیت‌های پویای فردی نقش مهمی را در خلق مزیت رقابتی ایفا مینمایند. یک کارآفرین به یک روش حساب شده و منسجم برای تصمیمگیری نیاز دارد. رفتارهای کارآفرینی به صورت منحصر به فرد بوده و جنبه اکتسابی آن در ارتباط مستقیم با یادگیری آنها و عملکرد این رفتارها به عنوان مهارتها و قابلیت‌هایی برای شروع کسب‌وکار با طرفیتهای وجودی متفاوت افراد، بسیار مهم است. قابلیت‌های پویای فردی همزمان یا کسب تجربه تکامل پیدا می‌کنند.
قابلیت‌های پویا همزمان با کسب تجربه تکامل پیدا می‌کنند. هر فرد یا شرکتی باید قابلیت پویا و کارآفرینی منحصر و مخصوص خود را دارا باشد. شرکت‌های کارآفرین باید قابلیت‌های پویای خود را روزمره مورد بررسی قرار داده وهمیشه آنها را به روز کنند و در ایجاد این قابلیت‌ها باید خلاق، نوآور و بهره بردار از فرصت‌های فوق العاده باشند. قابلیت برندسازی به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی قابلیت‌های پویا نقش مهمی را در ایجاد مزیت رقابتی ایفا میکند و در نهایت قابلیت‌های پویا و قابلیت‌های کارآفرینی برای مقابله و برخورد با تغییرات جهانی و روزمره است.
