تجارت سیار (MCommerce)

تجارت سیار (Mobile commerce) به خرید و فروش محصولات و خدمات از طریق تجهیزات بی‌سیم مانند تبلت و تلفن هوشمند گفته می‌شود. این روش زیرمجموعه‌ای از تجارت الکترونیک و شکل‌ گسترش‌یافته آن است که از طریق اینترنت سیار انجام می‌گیرد.

برخی پژوهشگران این روش را چنین تعریف کرده‌اند: هر گونه مبادله‌ مستقیم یا غیرمستقیم‌ دارای ارزش پولی که از طریق شبکه‌های سیار انجام می‌گیرد. به نظر هوانگ و بارنهیم تجارت سیار تحویل محصول و خدمات از طریق تکنولوژی‌های بی‌سیم با هدف انجام فعالیت‌های تجارت الکترونیک در هر زمان یا مکانی است. بنابراین این روش فقط شکل تغییریافته خدمات اینترنتی موجود نیست، بلکه شکل‌ گسترش یافته کسب‌وکار الکترونیک است.

تجارت سیار فرصتی را برای تحویل خدمات جدید به مشتریان موجود و جذب مشتریان جدید در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد. این روش یکی از روش‌های بازاریابی دیجیتال است و با عنوان بازاریابی موبایلی نیز شناخته می‌شود. با توجه به پیشرفت‌های فناوری دیگر خرید و فروش به روش سنتی جایگاه خود را از دست داده است. تلفن هوشمند در دسترس همگان قرار گرفته است و استفاده از اینترنت نیز فراگیر شده است. بنابراین شرکت‌های تجاری و کسب‌وکارها به شیوه معامله برخط روی آورده‌اند. در این مقاله کوشش شده است تا مفهوم تجارت سیار به عنوان حقیقت عصر اینترنت تشریح شود.

کاربردها و زمینه‌های استفاده از تجارت سیار

تحقیقات نشان می‌دهد تجارت سیار در ۴ زمینه کاربرد دارد که عبارتند از:

• استفاده از وسایل سیار به منظور جستجوی اطلاعات دراینترنت
• استفاده از وسایل سیار برای انتقال پول بین مشتری و شرکت
• خدمات مبتنی بر مکان از قبیل دریافت تبلیغات شخصی
• استفاده از وسایل سیار برای کارهای ضروری و سرگرمی

عوامل زیر باعث توسعه تجارت سیار شده‌اند: توسعه روندهای اجتماعی، توسعه تکنولوژی‌های جدید، عوامل اقتصادی. ایده‌های جدید و توانایی برقراری ارتباطات شخصی و نیاز به انجام تجارت در هر مکان و زمانی از جمله روندهای اجتماعی هستند که بر گسترش این روش نقش دارند. از جمله عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر گسترش آن می‌توان محتوی جذاب، هزینه پایین، قیمت منطقی خدمات سیار، عوامل تقاضا و جایگزین‌ها را نام برد.

تعریف تجارت سیار

از آنجا که تجارت سیار هنوز نوپاست، تعریف جامعی برای آن وجود ندارد. تعاریف متعدد و بعضا متفاوتی وجود دارد، اما وجه مشترک تمامی این تعاریف این است که تجارت سیار را در واقع می‌توان همان تجارت الکترونیک دانست. با این تفاوت که به وسیله ابزارهای بی سیم نظیر تلفن همراه صورت می‌گیرد. رایج ترین تعریف از تجارت سیار نیز بصورت زیر بیان می‌شود :

تجارت سیار به هرگونه انتقال الکترونیکی یا تبادل اطلاعات که بوسیله یک ابزار سیار و از طریق شبکه سیار انجام می‌شود. طی این فرایند ارزش حقیقی یا پیش‌پرداخت پولی در قبال دریافت کالا، خدمات یا اطلاعات منتقل می‌گردد.

به طور کلی می‌توان گفت تجارت سیار یعنی هرگونه داد و ستد الکترونیکی یا نقل و انتقال اطلاعات که با وسایل سیار و شبکه‌های سیار (بی‌سیم یا شبکه‌های عمومی متصل سوییچ) انجام می‌شود. همچنین منجر به انتقال ارزش مالی و یا معنوی در تبادل اطلاعات، خدمات یا کالا می‌شود. فناوری جدید بی‌سیم سامانه‌های پرداخت سیار را به جلو رانده‌است. همگرایی فناوری‌های بی‌سیم یک فرصت نهفته و پایگاه برای رشد پرداخت سیار، فراهم می‌آورد. در واقع این بیان می‌کند که فناوری‌های بی‌سیم نقش اساسی در این کاربردها دارند. سرویس‌های پرداخت سیار، یک کانال پرداخت سریع، ساده و جذاب برای کاربران فراهم می‌کنند. برنده کسی است که بتواند پشتیبانی بیشتری را از دولت‌ها، شرکت‌ها، مؤسسه‌های مالی و البته مصرف‌کنندگان فراهم کند.

تجارت سیار مبتنی بر موبایل

مزایای تجارت سیار

از مزایای عمده تجارت سیار می‌توان موارد زیر را نام برد:

قابلیت دسترسی بالا: از آنجا که وسایل سیار قابلیت دسترسی بالایی دارند. پس می‌توان گفت که در حین سفر و در جاهای دیگر نیز می‌توان معاملات تجاری انجام داد.

مکان مرکزی: یعنی اینکه با توجه به قابلیت حمل آسان وسایل سیار، با استفاده از سیستم‌های موقعیت یابی جهانی می‌توان مکانی را که کاربر در آنجاست شناسایی کرد. از این طریق خدمات بهتری را به او ارائه داد.

راحتی: یعنی اینکه در تجارت سیار افراد از لحاظ زمانی و مکانی محدودیت ندارند و براحتی می‌توانند فعالیت‌های تجاری انجام دهند که این عامل در نهایت باعث وفاداری آنها خواهد شد.

مشتری پسند‌سازی: تلفن‌ها و وسایل سیار نسبت به کامپیوترهای شخصی قدرت نفوذ بالاتری دارند. بنابراین ارائه دهندگان تجارت سیار می‌توانند به طور خلاقتر عمل کنند و خدمات متناسب با هر یک از مشتریان به آنها ارائه دهند. بنابراین مشتری‌محوری بهبود خواهد یافت.

بهبود فرایند تصمیم‌گیری: جمع‌آوری اطلاعات یکی از مهمترین پیش‌شرط‌ها برای اتخاذ تصمیم درست است. تکنولوژی‌های سیار می‌توانند کانال‌های مؤثری را برای جمع‌آوری اطلاعات در اختیار مدیران قرار دهند تا از این طریق اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کنند و تصمیم‌ بهتری اتخاذ کنند. بنابراین می‌توان گفت که درتجارت سیار فرایند تصمیم‌گیری بهتر انجام می‌گیرد.

هزینه عملیاتی پایین: ارائه خدمات سیار هزینه‌های عملیاتی را از طریق دستیابی به خدمات بانکی با حداقل دخالت عامل انسانی کاهش می‌دهد.

افزایش پاسخگویی: در تجارت سیار میزان پاسخگویی به نیازهای کاربران افزایش می‌یابد. از این طریق میزان رضایتمندی آنها افزایش می‌یابد. پاسخگویی از ابعاد کیفیت خدمات آنلاین است که تأثیر زیادی را بر رضایتمندی مشتریان دارد. بنابراین این روش دارای مزیت است.

موانع توسعه تجارت سیار

مهمترین موانع را می‌توان در ۴ بخش فنی، سازمانی، عملیاتی و مالی طبقه‌بندی نمود، در این بخش موانع مذکور به تفکیک این بخش‌ها تشریح می‌شوند:

موانع فنی تجارت سیار
تأمین امنیت شبکه موضوعی است که شدیداً وابسته به سطح فنی شبکه است و علاوه بر این سرعت انتقال اطلاعات و محرمانه بودن اطلاعات شخصی نیز در ارتباط با سطح فن‌آوری است. عدم تأمین کافی امنیت و سرعت در شبکه منجر به عدم تمایل کاربران به استفاده از این خدمات می‌شود. از سوی دیگر مدیریت شبکه نیز به علت در اختیار نداشتن دانش فنی کافی فاقد کارایی لازم بوده و مانع توسعه شبکه خواهد شد.

موانع سازمانی تجارت سیار
پیاده‌سازی شبکه‌های سیار مستلزم طراحی و پیاده‌سازی یک ساختار سازمانی جدید است. نبود یک هدف اصلی و چارچوب سازمانی مشخص باعث مشکلات در بخش‌های داخلی و خارجی شبکه می‌گردد. الگوبرداری صرف از مدلهای مربوط به کشورهای دیگر نیز خود یک اشتباه مضاعف است که می‌تواند منجر به ناسازگاری کل شبکه‌های تلفن همراه با سیستم اجتماعی گردد.

موانع عملیاتی تجارت سیار
مسأله تأمین امنیت همواره یک دغدغه اصلی در فرآیند عملیاتی شدن خدمات سیار است. ضعف پوشش شبکه تلفن‌های همراه،محدودیت‌های فیزیکی و فنی گوشی‌های تلفن همراه نیز یک عامل درونی برای عدم رشد سریع شبکه می‌باشد. علاوه بر موارد مذکور پایین بودن سطح دانش فنی کارکنان نیز می‌تواند به صورت یک عامل محدودکننده در آید.

موانع مالی تجارت سیار
هر چند ارائه خدمات از طریق شبکه سیار، هزینه تبادلات بانکی را به شدت کاهش می‌دهد، لیکن هزینه اولیه که شامل خرید تجهیزات، آموزش فنی و بازاریابی می‌باشد، به بانک تحمیل می‌شود. از سوی دیگر هزینه‌ ارتباط تلفن همراه طی دریافت خدمات بانکداری الکترونیک به عنوان یک هزینه اضافی برای مشتری به وجود می‌آید که در تحلیل‌های هزینه فایده وی به عنوان یک عامل محدود کننده عمل خواهد کرد.

خلاصه و جمع‌بندی

از آنجایی که فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفت چشمگیری داشته است و هرروز استفاده از این فناوری‌ها گسترده تر می‌شود تجارت سیار هم بخش مهمی از آن را تشکیل می‌دهد.امروزه تجارت دیگر به معنای گذشته نیست اینکه مغازه‌ای داشته باشید یا شرکتی داشته باشید و دیگران بیاییند و از محصولات شما خرید کنند. تنوع در محصولات و خدمات آنقدر زیاد هست که مشتریان این فرصت را دارند که در دنیای مجازی با استفاده از اینترنت و از کانالهای ارتباطی مختلف انواع محصولات و خدمات را مشاهده کنند. آنها را ارزیابی کنند و در نهایت آنچه را که بهتر است خریداری کنند. همین سبب پیدایش تجارت الکترونیکی شده است تا بسیاری از تجارت‌ها امروزه در بستر اینترنت و دنیای مجازی در شبکه‌های اجتماعی مختلف و از طریق ابزارآلات الکترونیکی صورت گیرد.

در آینده‌ای نه چندان دور شما باید در خانه بنشینید و با اپلیکیشنی که در اختیار دارید برای ناهار ظهر دوتا نان بربری داغ سفارش بدهید.تجارت سیار را می‌توان یک نوع تجارت بی سیم دانست که روز به روز با گسترش تکنولوژی‌های ارتباطی بی سیم بیشتر می‌شود. در واقع این روش نیز نوعی تجارت الکترونیک است با این تفاوت که با استفاده از تلفن همراه و دستیارهای دیجیتالی شخصی صورت می‌گیرد. برای ارتقاء خدمات تجارت سیار در کشور و پیاده‌سازی خدمات جدید، یکسری موانع به چشم می‌خورد. این موانع باعث شده تاکنون تجارت سیار در ایران به جایگاه واقعی خود متناسب با کشورهای پیشرفته نرسد. بی‌تردید شناخت این مشکلات و کوشش در جهت رفع آن‌ها می‌تواند آینده روشنی را برای خدمات این روش نمایان سازد.