تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک (Ecommerce) خرید و فروش محصولات و خدمات در بستر اینترنت و تبادل مالی با استفاده از ابزارهای الکترونیکی می‌باشد. این شیوه از مبادلات تجاری به عنوان رویکردی نوین در فرایند خرید و فروش کالا در اینترنت تعریف می‌شود. در این شیوه همه معاملات به صورت الکترونیک میان سازمان و شخص سوم صورت می‌گیرد.
تجارت الکترونیک علی غم نوپا بودن، پیشرفت‌های شگرفی داشته است. در میان منافع مختلف اینترنت، بازاریابی و خرید آنلاین، شرکت را قادر می‌سازد که به طیف وسیعی از مشتریان هدف به صورت گسترده و خاص دست پیدا کند. برای مصرف‌کنندگان هم خرید آنلاین آسانتر و روشی مناسب است. شناسایی عوامل زیربنایی دادوستد آنلاین، به فروشندگان کمک می‌کند که حضورشان را در فضای مجازی ایجاد و حفظ کنند. همچنین صاحبان کسب‌وکار می‌توانند بر قصد خرید و همینطور خرید الکترونیک از فروشگاه اینترنتی تاثیر بگذارند.
پس از معرفی اینترنت و تحولات آن در عرصه‌های مختلف زندگی، بازاریابی و تجارت نیز تغییر کرده است. تجارت الکترونیک یکی از تحولاتی است که در عرصه مدیریت بازاریابی و فضای کسب‌وکار رخ داده است. آنچه در این مقاله آمده است شامل مباحثی از مبانی تجارت الکترونیک می‌باشد. شرح مختصری از تاریخچه تجارت الکترونیک، چگونگی آن در دوران قبل و بعد از به وجود آمدن اینترنت، ذکر برخی پروژه‌های موفق یا شکست‌خورده و دلیل پیروزی یا ضعف آنها، توضیح بعضی مدلهای تجارت الکترونیک و مزایای استفاده از آن.
تجارت الکترونیک چیست؟
اولین قدم در بررسی یک موضوع داشتن تعریفی مناسب از آن می‌باشد. با توجه به جوان بودن رشته فناوری اطلاعات و علی‌الخصوص تجارت الکترونیک هنوز تعریف دقیق و جامعی برای آن مشخص نشده است و در حال حاضر هر کس از دیدگاه خود به مساله روی آورده است. ابتدا با برخی مفاهیم و تعاریف از دیدگاه پروفسور توربان آشنا می‌شویم. تجارت الکترونیک عبارت است از خرید و فروش کالا، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های ارتباطی.این تعریف از چهار دیدگاه قابل بررسی است:
از دیدگاه ارتباطات: رساندن کالا، خدمات، اطلاعات و یا پرداخت پول از طریق شبکه‌های کامپیوتری و یا هر وسیله الکترونیکی.
از دیدگاه فرآیند تجارت: کاربرد فناوری در فرآیند داد و ستد و تجارت.
از دیدگاه خدمات: ابزاری است که آرمان‌های مشتریان، شرکت‌ها و مدیران را جهت رسیدن به کیفیت بهتر، سرعت بیشتر و خدمات بهتر را با هزینه کمتر برآورده می‌کند.
از دیدگاه آنلاین: تجارت الکترونیک قابلیت خرید، فروش، داد و ستد محصولات و اطلاعات از طریق اینترنت و یا هر شبکه آنلایندیگر را فراهم می‌کند. برخی از مردم تجارت را به معنی داد و ستد بین شرکت‌های تجاری می‌دانند. وقتی از این معنی استفاده شود دامنه تجارت آنلاین بسیار محدود می‌شود، بنابراین اغلب از واژه کسب‌وکار الکترونیکی به جای آن استفاده می‌کنند که این تعریف تمام فعالیت‌های تجاری شامل: خرید و فروش، ارایه خدمات پس از فروش، ارتباط‌های تجاری بین شرکت‌ها و … را در برمی‌گیرد.
تعریف تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک واژه‌ای است که در مقالات و ادبیات بازرگانی و تجارت و رسانه‌های عمومی بسیار به گوش می‌رسد. این پدیده نوین هم به علت نوپا بودن و هم به علت کاربردها و زمینه‌های بسیار متنوع فعالیت، نزد مراجع گوناگون تعاریف مختلفی دارد.
طبق تعریف، تجارت الکترونیکی عبارت از خرید و فروش کالاها و خدمات و اطلاعات از طریق شکبه‌های کامپیوتری از جمله اینترنت است. این شیوه از مبادلات، به بنگاه‌ها فرصت بهبود مدلهای کسب‌وکار فعلی یا خلق مدلهای جدید را می‌دهد. خرده فروشان به طور روز افزونی از اینترنت برای فروش کالاهای دیجیتال یا سنتی به طور انحصری یا به منزله ویترینی مجازی در کنار کانال/های توزیع فیزیکی خود استفاده می‌کنند. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که تا ۳۲ درصد کاربران آنلاین در برخی کشورها خرید آنلاین داشته اند.
تجارت الکترونیک به معنی اطلاع‌رسانی، تبلیغات و خریدوفروش کالاها و خدمات و حفظ و برقراری روابط تجاری ازطریق سیستم‌های مخابراتی و ابزارهای پردازش داده‌ها است.
انجمن بازاریابی آمریکا
تجارت الکترونیکی (Electronic commerce) انجام تمام فعالیت‌های تجاری اعم از فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت است. در نگاهی فراگیر، این شیوه از مبادلات، نه تنها مواردی را در بر می‌گیرد که در آن از «تبادل الکترونیکی داده» استفاده شده، بلکه فناوری‌های قدیمی‌تر همچون تلکس و تلکپی را هم شامل می‌شود. چرا که تجارت و تبادل اطلاعات و معامله در هر بستری در مفهوم تجارت است. اشاره به مبادلات آنلاین صرفاً اشاره مستقیم به روش و بستر تبادل اطلاعات و انجام معامله دارد.
تاریخچه مبادلات الکترونیک
ارتباطات الکترونیک بین موسسات تجاری چیز تازه‌ای نیست. این شیوه سالها به شکل تبادل الکترونیک داده‌ها (EDI) توسط شبکه‌های (VAN=value added networks) پشتیبانی می‌شد. این شیکه‌ها از طریق خطوط تلفن اختصاصی عمل می‌کردند. غالباً به منظور جابجایی الکترونیکی اسناد تجاری مرسوم (فاکتور و …) استفاده می‌شود. در واقع منظور از EDI تجارت بدون کاغذ می‌باشد. ت
عریفی که برای EDI ارایه شده است چنین است: «انتقال اطلاعات تجاری سازماندهی شده توسط استانداردهای اطلاع‌رسانی مورد توافق از یک سیستم کامپیوتری به سیستم کامپیوتری دیگر از طریق تجهیزات الکترونیکی». ارایه توضیح مختصری درباره این تعریف، به درک موضوع کمک قابل توجهی خواهد کرد.
ادامه بحث در متن کامل مقاله آمده است
مدلهای تجارت الکترونیک
اگر برای داد و ستد از طریق اینترنت سه طرف کلی دولت، کسب‌وکار، و مصرف‌کننده را قایل شویم، اغلب B2B و B2c معرف تجارت الکترونیکی می‌باشند. در ادامه این مدل‌ها معرفی می‌شوند:
B2B ; Business to Business: تمام افراد طرف قرارداد و استفاده‌کنندگان از این تجارت الکترونیک، شرکت‌ها و یا سازمان‌ها هستند. این نوع تجارت با عنوان بازاریابی صنعتی شناخته می‌شود. بازاریابی صنعتی بیشترین سهم را در تجارت الکترونیک داراست. شکل خاصی از این مدل که به تجارت گروهی معروف است هنگامی اتفاق می‌افتد که اشخاص یا شرکت‌ها یا گروه‌های تجاری با هم روی یک زمینه تجاری فعالیت می‌کنند. مانند زمانی که چند شرکت در جاهای مختلف با هم روی طراحی اتومبیلی فعالیت می‌کنند.
B2C ; Business to consumer: شامل فروش محصولات از شرکت‌ها و ارایه‌کنندگان خدمات به خریدارهای شخصی می‌شود. این نوع تجارت الکترونیک خرده‌فروشی الکترونیک نیز نامیده می‌شود. هرگاه یک شرکت بزرگ خدمات یا تولیدات خود را در اختیار یک کمپانی کوچک‌تر قرار دهد و حال آنکه این کمپانی مشتری‌های ثابت خود را داشته باشد و به آنها سرویس دهد، این مدل B2C نامیده می‌شود. نحوه دیگر تجارت الکترونیک B2C آن است که شرکتی خدمات، اطلاعات و تولیدات خود را به کارمندانش ارایه می‌دهد. این مدل به اختصار B2E نامیده می‌شود.
تفاوت B2B و B2C
سایر روش‌های تجارت الکترونیک
داد و ستد در اینترنت به شیوه‌های دیگری نیز امکان‌پذیر است از جمله می‌توان به مدلهای زیر اشاره کرد:
C2B ; Business to consumer: افرادی که می‌خواهند خدمات و تولیدات خود را از طریق اینترنت به شرکت‌ها و سازمان‌ها بفروشند این قسمت را به وجود می‌آورند. همانند شخصی که در جستجوی فروشنده‌ای برای اجناس خود باشد.
C2C ; consumer to consumer: در این مدل یک شخص محصولش را به شخص دیگری می‌فروشد. به طور مثال فروختن اتومبیل شخصی خود به دیگران از طریق اینترنت و ارایه خدمات به اشخاص و یا فروختن دانش شخصی به دیگری در این مدل جای می‌گیرد. سایت‌هایی که اجازه می‌دهند تا اشخاص عادی اموال خود را برای حراج در آنها قرا ر دهند از این قبیل هستند. حالت خاصی از C2C نیز زمانی است که افراد موسیقی و فیلم و نرم‌افزار و دیگر کالاهای دیجیتالی را با هم معاوضه می‌کنند. امروزه با گسترش فناوری‌های بی‌سیم نوعی خاصی از تجارت الکترونیک بوجود آمده است که به آن سیار می‌گویند. این شیوه در اینترنت افراد بیشتر مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه و جمع‌بندی
تجارت الکترونیک شیوه جدید دادوسند در بستر اینترنت است که فرصت‌های زیادی را فرا روی شرکت‌ها فراهم کرده است. مهمترین کاربردهای عملی و بازارمحور این شیوه از مبادلات، بخش مدیریت رفتار مصرف‌کننده است. چنین شیوه‌ای تجارت کاربردهای بسیار زیادی دارد. این کاربردها شامل خرید از راه دور، عملیات بانکی، دلالی سهام، تبلیغات مستقیم می‌شوند.
با ظهور پدیده تجارت الکترونیک، شیوه کاری و فعالیت‌های شرکت‌های تجاری دستخوش تغییراتی شده است. بطوریکه با حذف موانع فیزیکی و دسترسی مکانی ارتباط مجازی با انبوه مشتریان مهیا شده است.. به عبارت دیگر پیدایش و رشد سریع تجارت الکترونیک و ابزارهای تجارت آنلاین باعث شده است تا مشتریان به سادگی بتوانند انواع خدمات و محصولات را به صورت آنلاین داد و ستد کنند.
پتانسیل عظیم این بخش بیشتر انگیزه‌های مرتبط با تجارت الکترونیک را به خود جلب می‌کند. در قلب چارچوب تجارت آنلاین، محیط‌های بازاری الکترونیکی و سلسله مراتب الکترونیکی وجود دارند. ارتباطات بازرگانی و مبادلات میان شرکت‌ها را تسهیل می‌کنند. محیط‌های بازاری الکترونیکی به‌منظور تسهیل مبادلات از طریق شبکه‌های ارتباطی میان خریداران و تهیه‌کنندگان متعدد پدید آمده‌اند. سلسله مراتب الکترونیک، روابط طولانی‌‌مدت خریدار-فروشنده بین شرکت‌ها هستند.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
مدیریت بازاریابی | ۱۵ اسفند ۹۷
