تئوری عمل منطقی (TRA)

تئوری عمل منطقی (TRA) نشان می‌دهد چگونه باورهای هنجاری و پیامدهای رفتاری منجر به شکل‌گیری نگرش یا انجام رفتاری ویژه در فرد می‌شود. براساس این نظریه افراد به‌صورتی عقلایی پیرامون ماهیت و پیامدهای رفتار اندیشه کرده و اقدام به عملی خاص می‌کنند.

تئوری عمل منطقی برگردان پارسی Theory of reasoned action است که به فرم کوتاه TRA نمایش داده می‌شود. این نظریه به پیش‌بینی نیت رفتاری افراد در یک زمان و یک مکان ویژه پیرامون یک پدیده براساس باورهای وی می‌پردازد. این نظریه توسط فیشبین و آیزن به سال ۱۹۷۵ مطرح گردید. بعدها آیزن به سال ۱۹۹۱ این نظریه را گسترش داد و با عنوان «تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده» یا Theory of Planned Behavior نیز شناخته می‌شود.

براساس تئوری TRA تمایل به یک رفتار براساس نگرش و هنجارهای ذهنی فرد پیرامون آن رفتار تعیین می‌شود. این تئوری عمل منطقی یکی از نخستین نظریه‌هایی است که برای توجیه استفاده از کامپیوتر و رفتار پذیرش تکنولوژی جدید استفاده شد. نگرش از باورهای عمیق فرد به نتایج رفتار و ارزیابی از نتایج ناشی می‌شود. هنجارهای ذهنی فرد نیز از باورهای ذهنی وی به انتظارات ادراک‌شده از یک گروه مرجع و انگیزه و تمایل به انطباق با این باورها و انتظارات شکل می‌گیرد. از آنجا که TRA یک نظریه زیربنایی و پایه در مدیریت است در این مقاله به تشریح آن پرداخته شده است.

پیدایش تئوری عمل منطقی فیش بین و آیزن

نظریه عمل منطقی (TRA) توسط توسط آیسک آیزن Icek ajzen و مارتین فیشبین Martin fishbein به سال ۱۹۷۵ مطرح شد. آنها در کتاب خود با عنوان «باور، نیت، نگرش و رفتار» مفهوم تئوری عمل منطقی را پایه‌گذاری کردند. تحقیقات در زمینه ارائه مدلی برای پذیرش فناوری به تئوری عمل منطقی (TRA) قابل ردیابی است. نخستین بار فیشبین و اجزن به سال ۱۹۷۵ مدلی را ارائه کردند که به تئوری عمل منطقی موسوم است. براساس این مدل می‌توان انگیزه‌های رفتاری را در زمینه‌های مختلف شناسائی کرد.

آیسک آیزن و مارتین فیشبین

بعدها دیویس از این نظریه در ارائه مدل پذیرش فناوری استفاده کرد و ونکاتش نیز با توسعه آن مدل UTAUT را ارائه کرد. در واقع دیویس، باگوزی و ونکاتش کوشش کردند با این نظریه به پیش‌بینی پذیرش فناوری‌های جدید نزد مشتریان بپردازند.

ابعاد تئوری عمل منطقی

ابعاد اصلی تئوری عمل منطقی عبارتند از:

• باورها
• نگرش
• نیت رفتار

فیشبین و ایزن معتقدند باورها سنگ بنای مدل تئوری رفتار منطقی است و از آن با عنوان Building Block ساختار مفهومی خود یاد می‌کنند. براساس مشاهدات مستقیم یا اطلاعات بدست آمده از منابع دیگر و یا فرایندهای استنباطی مختلف، یک فرد باورهایی پیرامون یکی پدیده خاص را شکل می‌دهد. به این ترتیب فرد باورهایی پیرامون خودش، اطرافیانش، سازمان‌ها و هر پدیده دیگری را شکل می‌دهد. این باورها است که در نهایت نگرش، نیت رفتاری و انجام یک رفتار خاص را شکل می‌دهد. فیشبین و آجزن معتقدند مجموعه باورهای فرد پایگاه اطلاعاتی او در زمینه اخذ هر تصمیمی می‌باشد.

معادل واژه Attitude در فارسی، نگرش، ایستار، طرز رفتار، طرز تلقّى، پنداشت، طرز تفکر بر اساس مفروضات پیشین و مانند آن‌ها ترجمه شده است. در اصطلاح، تعاریف بسیاری در مدیریت و روان شناسی از نگرش شده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می‌شود: نگرش یا طرز تلقی عبارت از آمادگی برای واکنش ویژه نسبت به یک فرد، شیء، فکر یا وضعیت است. نگرش مجموعه‌ای از اعتقادات، عواطف و نیات رفتاری نسبت به یک شیء، شخص یا واقعه است.

به عبارتی تمایل نسبتاً پایدار به شخصی، چیزی یا رویدادی است که در احساس و رفتار نمایان می‌شود. نگرش ارزیابی یا برآوردی است که به صورت مطلوب یا نامطلوب درباره شی یا فرد یا رویدادی صورت می‌گیرد. نگرش بازتابی از شیوه احساس فرد نسبت به یک چیز یا یک فرد است. مثلا هنگامی که می‌گوییم «کارم را دوست دارم» نگرش خود را درباره کار ابراز می‌نماییم.

جایگاه نگرش در تئوری عمل منطقی

نگرش یا Attitude یعنی ارزیابی عمومی شما از یک رفتار یا یک واقعیت یا یک چیز. مثلا نگرش شما نسبت به پول دادن به متکدیان خیابانی ممکن است این باشد که شما این عمل را عملی با ارزش بدانید و یا دیگری ممکن است این عمل را عملی بی ارزش بداند. ولی سوال این است که چه چیزی این نگرش‌ها را شکل می‌دهد و می‌سازد؟ چطور شده است که یک نفر نگرش منفی نسبت به یک عمل دارد و فرد دیگری نگرش مثبت به آن عمل دارد؟

پاسخ این است: باور (Belief). یعنی این باورهای ما هستند که باعث شکل‌گیری نگرش ما نسبت به یک موضوع می‌گردند. اگر شما مثلا باور داشته باشید که پول دادن به متکدیان باعث زشت شدن چهره شهر می‌شود، این باور می‌تواند در ایجاد نگرش منفی در شمانسبت به پول دادن به متکدیان موثر باشد. برعکس، اگر شما باور داشته باشید که پول دادن به متکدیان باعث حل مشکل یک عده بدبخت می‌شود، بنابراین این باور ممکن است باعث ایجاد نگرش مثبت در شمانسبت به پول دادن به متکدیان بشود.

از نظر تئوریک، کسی که بیشتر از همه به ارتباطات بین باورها و نگرش‌ها پرداخته است، آیزن و خالق تئوری مشهور رفتار برنامه‌ریزی شده است. در این تئوری یک متغیر وابسته داریم به نام تصمیم یا Intention، که این متغیر خود باعث بروز رفتار یا Behavior می‌شود. هر کس برای اینکه به کاری مبادرت ورزد لازم است که ابتدا تصمیم به انجام آن کار بگیرد. خود این متغیر تصمیم، در تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده یک متغیر وابسته یا Outcome Variable است که براساس شکل فوق از باورها و نگرش‌های افراد ناشی می‌شود.

دانلود پایان‌نامه مدل پذیرش فناوری

عنوان: ارزیابی تمایل به خرید الکترونیکی توسط مشتری با استفاده از مدل پذیرش فناوری

مقطع: کارشناسی ارشد

مورد مطالعه: پایگاه پارس‌مدیر

رشته تحصیلی: مهندسی صنایع

دانشگاه: پیام نور تهران

سال دفاع: ۱۳۹۵

نمره دفاع: ۲۰

نکته: فایل کامل به‌صورت ورد و پی‌دی‌اف همراه با تمامی فایل‌های داده و مستندات پیوست شده است.