نمونه‌گیری سیستماتیک
نمونه‌گیری سیستماتیک (Systematic sampling) یک روش نمونه‌گیری غیراحتمالی است که اعضای نمونه براساس فواصل مشخص انتخاب می‌شوند. اگر جامعه آماری همگن باشد و چارچوب نمونه‌گیری در دسترس باشد از این روش استفاده می‌شود.
ایده اساسی نمونه‌گیری سیستماتیک انتخاب منظم تعدادی از افراد موجود در یک لیست می‌باشد. فرض کنید قرار است نمونه‌ای از اسم از فهرستی طولانی انتخاب شود. یک روش ساده برای این کار آن است که فاصله‌ای مناسب برگزیده و اسامی را در فواصل مساوی در طول فهرست انتخاب کنیم. اگر نقطه شروع برای این روند منظم انتخاب، تصادفی باشد نتیجه یک نمونه‌گیری سیستماتیک است. این روش مشابه روش نمونه‌گیری تصادفی ساده است اما ویژگی‌های خاصی دارد که در ادامه تشریح شده است.
روش انجام نمونه‌گیری سیستماتیک
برای انتخاب یک نمونه به حجم n از یک جامعه به حجم N ابتدا حجم جامعه بر حجم نمونه تقسیم می‌شود. به این ترتیب فاصله نمونه گیری با رابطه I=n÷N مشخص می‌شود.
برای مثال فرض کنید از جامعه ای که ۲ هزار عضو دارد می خواهیم ۱۰۰ عضو را انتخاب کنیم. نمونه مورد نظر را می توان از روی فهرست ۲۰ نفر انتخاب کرد (۱۰۰÷۲۰۰۰=۲۰). نقطه شروع نمونه گیری عبارت است از هر عضوی که دارای شماره مساوی یا کوچک تر از ۲۰ است؛ این نقطه به صورت تصادفی انتخاب می شود.
نمونه‌گیری سیستماتیک برای آن دسته از جوامع آماری که کد از پیش تعیین شده و مرتبی دارند (همانند شماره کارمندی، دانشجویی و پلاک منازل) کاربرد فراوان دارد. با مشخص شدن اولین عضو نمونه، سایر اعضای نمونه در این روش معین می‌شوند. این خاصیت از یک سو یکی از محاسن روش تلقی و از سوی دیگر موجب از دست رفتن شانس انتخاب برای سایر اعضای جامعه می شود. به عبارت دیگر، خاصیت تصادفی بودن عناصر نمونه برخلاف روش نمونه‌گیری تصادفی ساده با علامت سوال همراه است.
مثال نمونه‌گیری سیستماتیک
یکی از موارد پرکاربرد این روش قرعه‌کشی میان افرادی است که در یک برنامه تلویزیونی شرکت کرده‌اند. جامعه آماری کلیه شرکت‌کنندگان در برنامه است این جامعه از منظر صفت مورد بررسی همگن است. به عبارت دیگر افراد جامعه هیچ تفاوتی باهم ندارند و همه صرفاً بییندگان برنامه هستند. برای این منظور ابتدا تعداد شرکت‌کنندگان بر تعداد برندگان تقسیم می‌شود سپس براساس تصادف از هر دسته یک نفر انتخاب می‌شود.
جمع‌بندی
روش نمونه‌گیری سیستماتیک یکی از روش‌های نمونه‌گیری غیراحتمالی است که مشابه روش نمونه‌گیری تصادفی ساده است. از این روش زمانی استفاده می‌شود که فهرست کامل افراد جامعه (چارچوب نمونه‌گیری) مشخص باشد. همچنین جامعه مورد مطالعه همگن باشد یعنی تغییرات صفت مورد بررسی خیلی زیاد نباشد. در این صورت همه آحاد جامعه شانس برابری برای انتخاب شدن خواهند داشت. اگر تغییرات صفت مورد مطالعه زیاد باشد قابلیت تعمیم‌پذیری این روش کاهش پیدا می‌کند.
دقت نمونه‌گیری سیستماتیک زمانی که ترتیب واحدهای جامعه به صورت تصادف باشد، مشابه نمونه گیری تصادفی ساده است. زمانی که ترتیب واحدهای جامعه بر اساس صفتی مرتبط با مورد تخمین باشد، این روش بهتر و دقیق تر از نمونه‌گیری تصادفی ساده و حتی بهتر از نمونه‌گیری طبقه‌ای و یا خوشه‌ای است. همچنین اجرای نمونه‌گیری سیستماتیک ساده و کم هزینه است.
ممنون برای اشتراک گذاری. من معتقد هستم روش سیستماتیک روش نمونه‌گیری نیست بلکه روشی مقدماتی برای نمونه‌گیری تصادفی است.