ایزو ۱۴۰۰۱ : سیستم مدیریت محیط زیست

استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ تضمین کیفیت محصول و ارائه خدمات را به لحاظ هماهنگی با الزامات زیست محیطی براساس استانداردهای بین‌المللی ارائه می‌کند. این استاندارد یک سیستم مدیریت محیط زیست (عملکرد زیست محیطی) است. سیستم مدیریت زیست محیطی Environmental Management System بخشی ‌از‌ کل ‌سیستم ‌مدیریت است ‌که ‌شامل ‌ساختار ‌سازمانی، ‌فعالیت‌های ‌طرح‌ریزی،‌ مسئولیت ‌ها، ‌اعمال،‌ روش‌های اجرایی،‌ فرآیندها ‌و ‌منابع ‌برای ‌توسعه، ‌اجرا، ‌حصول،  ‌بازنگری ‌و‌ حفظ ‌خط‌مشی ‌زیست ‌محیطی.

استاندارد خانواده ایزو ۱۴۰۰۱ شامل استاندارد‌های بین‌المللی در رابطه با سیستم‌های زیست محیطی می‌باشد. سیستم مدیریت زیست محیطی ابزاری است که سازمان را قادر می‌سازد تا به آن سطحی از عملکرد زیست محیطی Environmental Performance که مقرر می‌دارد، دست یابد و آن را به طور نظام یافته کنترل نماید. استاندارد مذکور تضمین کیفیت محصول و ارائه خدمات را به لحاظ هماهنگی با الزامات زیست محیطی و حفظ آن بیان می‌نمایند. این سیستم شامل ساختار سازمانی، فعالیت‌های طرحریزی، تعریف مسئولیت‌ها، تعیین روش‌ها و فرآیندها و همچنین در اختیار‌گیری منابع لازم برای تهیه، اجرا، بازنگری وحفظ خط‌مشی زیست محیطی سازمان است.

هر سازمانی بدون توجه به نوع یا بخش فعالیت خود می‌تواند از این استاندارد استفاده کند. استفاده از این استاندارد، این اطمینان را برای مدیریت عملکرد شرکت و کارکنان آن و سهامداران خارجی ایجاد می‌کند که اثرات محیطی اندازه‌گیری شده و بهبود یافته است. به وسیله این استاندارد به عنوان یک عنصر موثر و فعال در نظام مدیریت، عملکرد زیست محیطی سازمان را بهبود بخشیده، نظام مدیریت را منسجم و استاندارد می‌کند. استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ گامی در جهت تحقق مسئولیت اجتماعی سازمان است.

هدف و مزایای پیاده سازی ایزو ۱۴۰۰۱

ایجاد زمینه مناسبی برای سازمان‌ها در درک مفاهیم محیط زیستی و بکارگیری روش‌های متفاوت در طرحریزی، اجرا و کنترل فرآیندهای سازمان در توجه به رویکرد محیط زیستی فراهم می‌آورد. این استاندارد منجر به کاهش آلاینده‌های محیط زیستی می‌شود.

دامنه کاربرد ایزو ۱۴۰۰۱ است. در تمام سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف بدون توجه به نوع یا بخش فعالیت خود کاربرد دارد. مزایای پیاده سازی ایزو ۱۴۰۰۱ عبارتند از:

• پیشگیری از آلودگی
• در سطح جهانی ورود به سیستم‌های مدیریت زیست محیطی توافق همه جانبه بوجود خواهد آورد و اعتبار و مقبولیت می‌آفریند
• استفاده مجدد از مواد
• کاهش ریسک فعالیت‌های زیست محیطی سازمان
• تقویت تصویر شرکت در عرصه رقابت‌های ملی و بین‌المللی
• کنترل هزینه‌ها و استفاده بهینه مواد اولیه، انرژی و منابع طبیعی
• استفاده بهینه از منابع طبیعی
• حذف دوباره کاری‌ها
• صرفه جویی در هزینه و زمان با توجه به نگرش سیستماتیک و آینده نگر
• کاهش شکایات، جریمه‌ها و مجازات ها
• افزایش رضایت در محیط و ایجاد انگیزه در کارکنان
• کسب مزیت رقابتی در مقایسه با رقبا
• روابط خوبی با مشتری به عنوان یک تامین کننده محصولات یا خدمات ایجاد خواهد نمود
• رعایت قوانین ملی ومرتبط محیط زیستی

نتیجه‌گیری

استاندارد ایزو ۱۴۰۰۱ این استاندارد انعطاف پذیر بوده و اجزای آن متناسب با ویژگی‌های هر سازمان است. همچنین نیز قوانین و شرایط محیط زیست هر کشور به شکل واقع گرایانه انتخاب می‌شود. این استاندارد با هدف برقراری نظام مدیریت زیست محیطی در نظام موجود در یک سازمان، شرکت و… استقرار می‌یابد. به این ترتیب با روشی هدفمند و نظام مند، مشکلات و خطرات زیست محیطی مرتبط با فعالیت‌های سازمان در قسمتهای مختلف شناسایی می‌شود.

پس از شناسایی مشکلات، سپس به دسته بندی آنها پرداخته می‌شود. در مرحله بعد برحسب اولویت بندی‌های صورت گرفته، برنامه‌های مشخصی به منظور کنترل و کاهش خطرات و مشکلات مذکور، تدوین می‌گردد که در آنها حوزه فعالیت، زمان انجام، مسئولیت‌ها و روشهای انجام کار دقیقاً مشخص شده است. استاندارد بین‌المللی ایزو ۱۴۰۰۱ یک فرآیند مدیریتی برای ارزیابی عملکرد سازمان در زمینه محیط زیست است. برای این منظور از شاخص‌های کلیدی عملکرد استفاده می‌شود.

عملکرد سازمان مورد سنجش و ارزیابی قرار داده و اطلاعات قابل اطمینان و قابل تصدیق را به طرف‌های ذینفع ارائه دهد. هدف از این استاندارد ارائه یک مدل برای تعریف شاخص‌های معین، سنجش دوره‌ای شاخص‌ها و همچنین ارائه گزارش عملکرد محیط زیستی به جامعه و طرف‌های ذینفع با یک بیان مشترک می‌باشد. این استاندارد به سازمان کمک می‌کند ارزیابی دقیق‌تر و جامع‌تری از عملکرد خود در زمینه محیط زیست داشته باشد. با تعیین اهداف و معیارها اقدام به بهبود مستمر در عملکرد خود نموده و روند آن را به نمایش بگذارد.