مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM)
مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) روشی اکتشافی برای شناسایی روابط شاخص‌ها و سطح‌بندی آنها مبتنی بر پارادایم تفسیرگرایانه است. با استفاده از این روش می‌توان الگوی روابط علی و پیچیده میان یک مجموعه از عوامل را شناسایی کرد.
این روش نوعی تحلیل ساختاری است که براساس پارادایم تفسیری بنا نهاده شده است. هدف این روش نیز شناسایی روابط بین متغیرهای زیربنایی یک پدیده چندوجهی و پیچیده است و برای مطالعات مدیریت و علوم اجتماعی مناسب است. طراحی مدل ساختاری تفسیری (ISM) روشی برای بررسی اثر هر یک از متغیرها بر روی متغیرهای دیگر است. این طراحی رویکردی فراگیر برای سنجش ارتباط است و برای توسعه چارچوب مدل به‌کار می‌رود تا اهداف کلی تحقیق امکان‌پذیر شود.
مقدمه‌ای بر مدلسازی ساختاری-تفسیری
تاریخچه: مدلسازی ساختاری-تفسیری برگردان Interpretive structural modeling به زبان پارسی است. ایده نخستین این روش توسط وارفیلد به سال ۱۹۷۴ مطرح گردید و توسط اندرو سیج به سال ۱۹۷۷ توسعه پیدا کرد. بیشتر پژوهش‌های کنونی براساس رویکرد سیج استوار هستند.
کاربردها: از این روش برای شناسایی روابط میان یک مجموعه عوامل، شاخص‌ها یا متغیرها استفاده می‌شود. روش ISM رویکردی اکتشافی دارد بنابراین برای شناسایی رابطه میان عوامل مناسب است. از این منظر کاربرد ISM مشابه روش دیمتل است اما علاوه بر شناسایی روابط به سطح‌بندی شاخص‌ها نیز می‌پردازد. کاربرد اصلی این روش برای پژوهشگران، طراحی الگوی اولیه پس از شناسایی عوامل زیربنایی پدیده مورد مطالعه با روش‌های کیفی است.
ابزار گردآوری داده‌ها: برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه ISM استفاده می‌شود. دقت کنید این پرسشنامه تنها یک ماتریس استاندارد است و با پرسشنامه‌های سنجش نگرش با طیف لیکرت تفاوت دارد. مفاهیمی مانند روایی و پایایی نیز در مورد این پرسشنامه مصداق ندارند.
کاستی‌ها: در روش ISM تنها از ۰ و ۱ برای تعیین روابط شاخص‌ها استفاده می‌شود بنابراین پاسخ‌دهندگان آزادی چندانی در بیان رابطه شاخص‌ها ندارند. برای رفع این مشکل بهتر است از روش تحلیل ساختاری استفاده شود یا روش ترکیبی ISM-DEMATEL مورد استفاده قرار گیرد.
تحلیل انواع مدل‌های ساختاری-تفسیری و طراحی پرسشنامه مدل ساختاری-تفسیری پذیرفته می‌شود.
گام‌های روش مدلسازی ساختاری-تفسیری
برای انجام مدلسازی ساختاری-تفسیری پنج گام اصلی برداشته می‌شود:
- تشکیل ماتریس خودتعاملی ساختاری
- ماتریس دستیابی
- ماتریس انتقال‌پذیری
- سطح‌بندی شاخص‌ها
- ترسیم نمودار قدرت نفوذ-وابستگی
گام ۱) تشکیل ماتریس خودتعاملی ساختاری
پس از شناسایی شاخص‌های زیربنایی پدیده مورد مطالعه یک ماتریس مربع n×n از شاخص‌های موجود طراحی می‌شود. این ماتریس در واقع همان پرسشنامه ISM است.
ماتریس وارد کردن داده‌های ISM
ماتریس خودتعاملی ساختاری Structural Self-Interaction Matrix یا SSIM از ابعاد و شاخص‌های مطالعه و مقایسه آنها با استفاده از چهار حالت روابط مفهومی تشکیل می‌شود. این ماتریس توسط خبرگان و متخصصین فرآیند محوری تکمیل می‌گردد. اطلاعات حاصله بر اساس متد مدلسازی ساختاری تفسیری جمع بندی و ماتریس خودتعاملی ساختاری نهایی تشکیل گردیده است. منطق مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) منطبق بر روش‌های ناپارامتریک و بر مبنای مد در فراوانی‌ها عمل می‌کند.
نمادهای مورد استفاده برای ماتریس خودتعاملی ساختاری
با استفاده از نمادهای مندرج در جدول فوق الگوی روابط علی میان متغیرها تعیین می‌شود. به این ترتیب ماتریس خودتعاملی ساختاری تشکیل می‌شود.
گام ۲) ماتریس دریافتی
ماتریس دریافتی Reachability matrix از تبدیل ماتریس خود تعاملی ساختاری به یک ماتریس دو ارزشی صفر و یک بدست می‌آید. برای استخراج ماتریس دریافتی در هر سطر ماتریس خود تعاملی به جای علائم X و V از عدد یک و به جای علائم A و O از عدد صفر استفاده می‌شود. ماتریس بدست آمده ماتریس دریافتی اولیه نام دارد. درایه‌های قطر اصلی برابر یک قرار می‌گیرد.
در تحلیل ساختاری شدت روابط بین ۰ تا ۳ می‌باشد و قطر اصلی برابر صفر قرار می‌گیرد. در مدلسازی ساختاری-تفسیری روابط ۰ و ۱ در نظر گرفته می‌شود و قطر اصلی برابر ۱ قرار می‌گیرد. به همین دلیل نرم‌افزار میک‌مک برای مدلسازی ساختاری-تفسیری مناسب نیست و به اشتباه از این نرم‌افزار استفاده می‌شود.
گام ۳) ماتریس انتقال‌پذیری
بعد از آنکه ماتریس به یک ماتریس صفر و یک تبدیل شد باید ماتریس ثانویه طراحی شود. در یک ماتریس دریافتی برای اطمینان باید روابط ثانویه کنترل شود. به این معنا که اگر A منجر به B شود و B منجر به C شود در این صورت باید A منجر به C شود. یعنی اگر براساس روابط ثانویه باید اثرات مستقیم لحاظ شده باشد اما در عمل این اتفاق نیفتاده باشد باید جدول تصحیح شود و رابطه ثانویه را نیز نشان داد.
به زبان علمی با وارد نمودن انتقال‌پذیری در روابط شاخص‌ها، ماتریس دستیابی نهایی بدست می‌آید. این یک ماتریس مربعی است که هریک از درایه‌های آن هنگامیکه عنصر به عنصر با هر طولی دسترسی داشته باشد یک و در غیراینصورت برابر صفر است.
گام ۴) تعیین روابط و سطح بندی ابعاد و شاخص‌ها
برای تعیین روابط و سطح بندی معیارها در مدل ساختاری تفسیری ISM باید مجموعه خروجی‌ها و مجموعه ورودی‌ها برای هر معیار از ماتریس دریافتی استخراج شود.
- مجموعه دستیابی (اثرگذاری یا خروجی‌ها) : شامل خود معیار و معیارهایی است که از آن تاثیر می‌پذیرد.
- مجموعه پیش‌نیاز (اثرپذیری یا ورودی‌ها): شامل خود معیار و معیارهایی است که بر آن تاثیر می‌گذارند.
پس از تعیین مجموعه دستیابی و مجموعه پیش‌نیاز، اشتراک دو مجموعه حساب می‌شود. اولین متغیری که اشتراک دو مجموعه برابر با مجموعه قابل دستیابی (خروجی‌ها) باشد، سطح اول خواهد بود. بنابراین عناصر سطح اول بیشترین تاثیرپذیری را در مدل خواهند داشت.
پس از شناسایی شاخص‌های سطح اول، این عناصر حذف شده و فرایند محاسبه مجموعه دستیابی و پیش نیاز ادامه پیدا می‌کند. این فرایند تا حذف تمامی شاخص‌ها ادامه پیدا می‌کند.
گام ۵) نمودار قدرت نفوذ-وابستگی
در مدل (ISM) روابط متقابل و تأثیرگذاری بین معیارها و ارتباط معیارهای سطوح مختلف به خوبی نشان داده شده است که موجب درک بهتر فضای تصمیم‌گیری به وسیله مدیران می‌شود. برای تعیین معیارهای کلیدی قدرت نفوذ و وابستگی معیارها در ماتریس دسترسی نهایی تشکیل می‌شود. از این ویژگی با عنوان تحلیل میک مک یاد می‌شود که برداشتی کاملاً اشتباه است.
نمودار قدرت نفوذ-وابستگی
- قدرت نفوذ: تعداد عناصری که عنصر iام بر آنها تاثیر می‌گذارد.
- میزان وابستگی : تعداد عناصری که بر عنصر iام تاثیر می‌گذارند.
روش استفاده از روش ISM گروهی
اگر از دیدگاه چند خبره برای مدلسازی ساختاری-تفسیری استفاده شود به دو روش برای رسیدن به ماتریس خودتعاملی استفاده می‌شود:
- اجماع: خبرگان با مشورت و همفکری هم ماتریس حودتعاملی ساختاری را تکمیل کنند.
- مُد فراوانی: در این روش نظر اکثریت به عنوان نظر نهایی انتخاب می‌شود.
اگر مُد (Mode) وجود نداشته باشه یعنی خبرگان اصلاً وحدت نظری نداشتند و این ناشی از چند ایراد اساسی هست:
- خبرگان به درستی انتخاب نشده‌اند و از دانش کافی برخوردار نیستند.
- خبرگان دانش کافی دارند اما دقت کافی را به خرج نداده‌اند.
- شاخص‌هایی که انتخاب کردید از اساس نامرتبط هستند.
در چنین شرایطی بهتر است این دو مورد را بازبینی کنید.
جمع‌بندی بحث مدلسازی ساختاری تفسیری
مدلسازی ساختاری تفسیری یکی از شاخه‌های تحلیل ساختاری است که بر مبنای پارادایم تفسیری شکل گرفته است. پارادایم تفسیری الگوی فکری مناسب برای مدیریت و علوم انسانی است. در این الگوی فکری قیدوبندهای مربوط به پارادایم تجربه‌گرایانه (اثبات‌گرایی) وجود ندارد. منطق زیربنایی این دیدگاه آن است که پدیده‌های اجتماعی و انسانی بسیار پیچیده‌تر از آن هستند که با استفاده از روش‌های علمی و آماری بتوان به آنها پرداخت. بنابراین روش ISM نیز برای مطالعه روابط پیچیده و چندگانه مقوله‌های زیربنایی پدیده‌های اجتماعی و مدیریتی بسیار مناسب است. الگوهای حاصل از این روش هم روابط عناصر را مشخص می‌کند، هم عناصر را سطح بندی می‌کند و هم میزان قدرت و وابستگی متغیرها را نشان می‌دهد.
چند سوال اساسی در زمینه روش ISM وجود دارد. مدلسازی ساختاری تفسیری یک روش کیفی است یا یک روش کیفی؟ این روش ماهیتی آمیخته دارد زیرا هم الگوهای ذهنی را ترسیم می‌کند هم از مقادیر برای نمایش قدرت نفوذ-وابستگی متغیرها استفاده می‌کند. حجم نمونه مدل ساختاری تفسیری براساس روش‌های انتخاب خبرگان تعیین می‌شود. جامعه این روش را خبرگان تشکیل می‌دهند و با استفاده از روش‌هایی مانند نمونه‌گیری هدفمند، روش گلوله برفی یا تشکیل پنل خبرگان به آنها دست پیدا می‌شود. نرم‌افزار مناسب برای انجام تحلیل‌های ساختاری تفسیری نرم‌افزار میک مک است که البته استفاده از آن برای این روش محدودیت‌هایی نیز دارد.
منبع: حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (۱۴۰۱). تصمیم‌گیری چندشاخصه، تهران: انتشارات نارون.
سلام. استاد حبیبی من متغیرهای رسالهام رو با روش تحلیل کیفی شناسایی کردم. حالا روابط اونها رو با دیمتل تعیین کنم بهتره یا مدلسازی ساختاری-تفسیری؟
درود بر شما. بهتر است از روش ساختاری-تفسیری برای شناسایی روابط متغیرها استفاده کنید.
سلام
روزتون بخیر
بنده می خواستم مقوله های بدست آمده از طریق مصاحبه ها را به روش Soft OR رتبه بندی نمایم. سوال بنده از شما این است که نحوه امتیازدهی به مقوله ها در ماتریس ایجاد شده به چه صورت است؟
محدوده این امتیازدهی در چه بازه ای است؟
درود. تحقیق در عملیات نرم یک حوزه گسترده است که شامل ده ها روش و تکنیک است. بنابراین نمیتوان یک پرسشنامه کلی برای آن ارائه کرد. برای مطالعه بیشتر کتاب تحقیق در عملیات نرم نوشته عادل را بنگرید.
با سلام وقت بخیر
بنده تمامی مراحل را انجام داده و به مدل رسیدم حال سوال این است که بر چه اصولی در داخل مدل برای نشان دادن روابط بین شاخص ها فلش(پیکان) قرار دهیم؟؟ باید از کجا تشخیص داد که ارتباط بین عوامل را با فلش یک طرفه باید نشان داد یا دو طرفه؟
اگر همه روابط ثانویه در ماتریس دستیابی (دریافتی) به درستی لحاظ شود بدون تردید تمامی متغیرهای هم سطح باهم رابطه دوسویه خواهند داشت.
سلام
در برخی مقالات روش دیمتل و ISM را باهم ترکیب کرده اند. این روش مرسوم است؟
ترکیب به این صورت هست که بعد از محاسبه ماتریس ارتباط کامل روش دیمتل ابتدا آن را با ماتریس همانی I جمع کرده و سپس حدآستانه گرفته و بعد ماتریس دستیابی را محاسبه کرده و در آخر هم به سطح بندی متغیرها پرداخته اند.
در این روش ماتریس دستیابی را سازگار نکرده اند. این روش صحیح است؟
عنوان مقاله:
Research on the influencing factors in coal mine production safety based on
the combination of DEMATEL and ISM
در سایت پارسمدیر، آموزش روش ترکیبی ISM-DEMATEL را مطالعه کنید.
با سلام. در مدل نهایی، بر چه اساسی فلش ها از یه عامل خارج و به عامل دیگر وارد میشوند؟ ایا از نرم افزاری مثل اکسل استفاده شده است یا به صورتی دستی؟
فلشها از متغیرهای هر سطح به متغیرهای سطح پایینتر وارد میشوند. بین متغیرهای هر سطح نیز فلشهای دو طرفه ترسیم می‌شود.
با سلام. ممنون از پاسخگوییتون.
فرمودید فلش ها از متغیرهای هر سطح وارد سطح بعدی می‌شود. اما در بعضی مقالات دیدم که این فلش ها به همه متغیرهای سطح بعدی وارد نمیشود و یا رابطه دوطرفه بین متغیرهای یک سطح وجود ندارد. چرا؟
مقاله ملاک خوب و مناسبی نیست. حجم انبوهی از مقالههای اشتباه داخلی و خارجی در حال نشر هستند. زمانی که بیشتر دانشجویان دوره ارشد و دکتری از یک ضرب و تقسیم ساده عاجز هستند چه انتظاری از خروجی کارها دارید؟
سلام و وقت به خیر. اگر مدل ذهنی (یعنی الگوی نهایی) داده شود شما می توانید تشخیص دهید که در پرسشنامه کدام یک از نماد V, A, X, O حروف بایستی در هر مربع ISM قرار بگیرد؟
بله ولی کار حضرت فیل هست و بسیار زمانبر، اما شدنی هست.
با سلام و وقت بخیر. در انجام یک کار پژوهشی، از روش نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شده است. بعد از کدگذاری های انجام شده و انجام مقوله بندیها، مثلا ۵ عامل علی استخراج شده و پدیده محوری دارای ۴ بعد است. ولی در مرحله اعتبارسنجی مدل، از نظر خبرگان و به لحاظ منطقی، همه عوامل علی بر همه ابعاد پدیده محوری اثرگذار نیستند. مثلا از ۲۰ رابطه ممکن (۴×۵)، ۱۵ رابطه را خبرگان تایید کردند و ۵ رابطه از نظر خبرگان تایید نشده و منطقی هم نیستند، بنابراین در فاز کمی (اگر استراتژی پژوهشی روش آمیخته باشه) قابل فرضیه… بیشتر بخوانید
در یک تحلیل آمیخته بهترین راهکار برای طراحی مدل استفاده از روش ساختاری-تفسیری است. براساس دیدگاه کاملاً شخصی خودم، روش گراندد تئوری برای مطالعات آمیخته مناسب نیست چون این روش به یک الگوی نظری ختم می‌شود که با روش‌های کمی مرسوم قابل اعتبارسنجی نیست.
با عرض سلام و وقت بخیر. در یک کار پژوهشی از روش نظریه پردازی داده بنیاد استفاده شده است. بعد از کدگذاری های انجام شده و انجام مقوله بندیها، ۵ عامل علی استخراج شده و پدیده محوری دارای ۴ بعد است. ولی در مرحله اعتبارسنجی مدل، از نظر خبرگان و به لحاظ منطقی، همه عوامل علی بر همه ابعاد پدیده محوری اثرگذار نیستند. از ۲۰ رابطه ممکن (۴×۵)، ۱۵ رابطه را خبرگان تایید کردند و ۵ رابطه از نظر خبرگان تایید نشده و منطقی هم نیستند، بنابراین در فاز کمی استراتژی پژوهشی روش آمیخته است) قابل فرضیه سازی و تست… بیشتر بخوانید
ممنون از پاسخگوییتون. ز گرندد و رهیافت نظام مند برای استخراج مفاهیم و مقوله ها استفاده شده است. ولی مشکل از جایی ایجاد شده که در مدل استخراج شده، اعتباربخشی به روابط از طریق گرندد ممکن نیست. یعنی همه روابط ممکن در مدل، قابل فرضیه سازی و تست کمی نیستند و هیچ راهکاری هم برای اقناع خواننده در خصوص حذف روابطی که مورد تایید خبرگان نیستند یا به لحاظ منطقی قابل بررسی نیستند، نداریم. گفتم شاید بشه از طریق دریافت نظر خبرگان و استفاده از روش ism یا نقشه شناختی، این روابط رو مستند و خواننده رو قانع کرد و… بیشتر بخوانید
مقوله‌های مستخرج از تحلیل گراندد تئوری را فارغ از مدل پارادایمی حاصل در نظر بگیرید. برای این مقولهها مجدد با روش ساختاری-تفسیری، طراحی الگو کنید.
سلام.وقت بخیر
من در پژوهشم از روش تحلیل ساختاری و نرم افزار میک مک استفاده کردم. سوالی که برای من وجود داره اینه که اگر بخوایم بین روش تحلیل ساختاری و مدلسازی ساختاری تفسیری یک تفاوت قائل بشیم اون تفاوت چی هست؟ و اینکه به نظر شما کدوم روش، مناسبتره که استفاده بشه؟ من خودم از تحلیل ساختاری استفاده کردم و رویکردم اینده پژوهی بوده. میخوام بدونه ملسازی ساختاری تفسیری بهتر بوده که انجام بدم یا تحلیل ساختاری که انجام دادم؟
بهطور مشخص در هیچ منبعی اشاره نشده که کدام روش ارجحیت دارد. به هر حال طیف مورد استفاده در تحلیل ساختاری انعطافپذیری بیشتری داره و فکر میکنم (اظهارنظر کاملاً شخصی) روش بهتری باشه.
با سلام و تشکر از مطالب مفیدی که منتشر می فرمایید
یه سوال :
تو کادر آبی رنگ بالا فرمودید که تحلیل میک مک برای مدلسازی ساختاری تفسیری مناسب نیست (چون ماتریس۰و۱ تشکیل میشه و عناصر قطر اصلی ۱ هست) به نظرتون باید از چه نرم افزاری استفاده کرد ؟ توضیح بدید ممنون میشم
بهترین راه برای انجام محاسبات ساختاری-تفسیری استفاده از اکسل هست. در ضمن تحلیل میک مک یک برداشت اشتباه و ایرانیزه از نرم افزار میک مک و تحلیل ساختاری است. برای درک کامل قضیه باید آموزشهای سایت رو به دقت مطالعه کنید.
سلام. باتشکر از شما به خاط پاسخ به سوالی که فرستاده بودم. میشه لطفا تفاوت این دو روش (تحلیل ساختاری و مدلسازی ساختاری تفسیری) رو در قالب یک یا چند جنمله کوتاه بهم بگید.ممنون
هر دو روش از نظر ماهیت و هدف یکسان هستند و به دنبال ارائه الگوی روابط علی متغیرها میباشند. از نظر روش انجام محاسبات باهم تفاوت دارند که خوب این امری طبیعی هست.
سلام وقتتون بخیر
ببخشید میخواستم بدونم در سطح بندی ISM دقیقا باید چطوری تفسیر کرد؟
یعنی اینکه مثلا برای نوشتن پیشنهادات در بخش ۵ مقاله چه باید گفت؟
باید به سطح اول بیشتر توجه کرد یا سطح آخر؟
درود بر شما. سطح نخست بیشترین وابستگی (تاثیرپذیری) و کمترین اثرگذاری را دارد. سطح آخر بیشترین اثرگذاری و کمترین اثرپذیری را دارد. اثرگذاری و اثرپذیری نشانه اهمیت نیست و باید به دقت همه سطوح بررسی شوند
سلام.وقتتون بخیر.ببخشید میشه از چنین روش پژوهشی استفاده کرد؟مثلا با گروه کانون و تحلیل محتوا متغیرهارو استخراج کنیم سپس با تفسیری ساختاری مدل بسازیم و در نهایت پرسشنامه کمی بدیم به جامعه ای که مدنظرمون هست؟این امکان وجود دارد؟
دقیقا این بهترین رویکردی هست که در یک پژوهش آمیخته میتونید استفاده کنید.
سلام
پرسشنامه اولیه را بین ۱۰ خبره توزیع کردم و برای تشکیل ماتریس ساختار درونی جمع بندی که میکنم بعضی آیتمها دارای مد فراوانی نمیشه , آیا باید باز هم پرسشنامه توزیع کنم . اگر اینکار رو ادامه بدم ممکنه بعضی دیگر از آیتمها شرایط مشابه پیدا کنند
اگر مد Mode وجود نداشته باشه یعنی خبرگان اصلاً وحدت نظری نداشتند و این ناشی از دو ایراد اساسی هست:
۱- خبرگان به درستی انتخاب نشده‌اند یا دانش کافی ندارند یا دقت کافی به خرج نداده‌اند.
۲- شاخص‌هایی که انتخاب کردید نامرتبط هستند.
به نظر من بهتر است این دو مورد رو بازبینی کنید.
باسلام،یک مولفه را۱۰نفرجواب دادند،چطورجمع بندی کنیم.ممنون
مد نظرات را حساب کنید.
عالی
باسلام. از روش هدفمند برای جمع امری داده هایم استفاد کردم. مقیاس در پرسشنامه ها پنج درجه ای است. استاد راهنمام می گوید برایی تعمیم نتایج نمی توانم از معادلات ساختاری( ایموس ) استفاده کنم. چون با استفاده از روش هدفمند داده را جمع کردم . به نظر شما می توانم از روش معادلات ستاختاری تفسیری استفاده کنم؟ با کماالل تشکر فراوان
روش نمونه‌گیری ارتباطی به روش تحلیل داده‌ها ندارد. با این وجود معمولاً روش هدفمند برای نمونه‌گیری از خبرگان استفاده می‌شود که حجم اندکی دارند و بنابراین نمونه از کفایت لازم برای مدل‌های معادلات ساختاری برخوردار نیست. روش مدلسازی ساختاری-تفسیری هم هیچ ارتباطی به مدل معادلات ساختاری ندارد. اگر نمونه کوچک است از روش حداقل مربعات جزئی استفاده کنید.
شما چه نرم افزاری را بجای میک مک برای مدلسازی تفسیری پیشنهاد میکنید؟
بهترین روش حل مساله در محیط اکسل هست.
سلام
در خصوص تشکیل ماتریس دستیابی ثانویه که خاصیت تعدی را در عناثری که صفر شدند باید بررسی کنیم، تمامی صفر های موجود در ماتریش اگر رابطه تعدی براشون پیدا بشه تبدیل به یک میشوند؟ یا اینکه به غیر از برقرار بودن رابطه تعدی، قانون دیگری هم وجود دارد؟ آیا اینکه صفر در بالای قطر اصلی یا در پایین آن قرار داشته باشد تاثیر دارد؟
ممنون
متاسفانه در بیشتر مطالعاتی که به صورت حقیقی انجام میشوند و پژوهشگر داده واقعی گردآوری می‌کند همه داده‌های جدول پس از بررسی سازگاری به یک تبدیل میشوند. راه گریزی جز دادهسازی نیست.
سلام و خسته نباشید
میخوام سوال کنم چرا در روش ism مثل روش‌های کیفی دیگه،ما فقط با شناسایی شاخص‌ها یا عوامل نهایی سروکار داریم و مفهوم و مولفه ومعیار رو شناسایی نمی کنیم؟
این سوال رو استاد راهنما ازم پرسیدن که چرا فقط عوامل نهایی رو مشخص کردم.
هر روشی با هدفی ابداع شده و هدف از روش ISM هم شناسایی الگوی روابط علی عناصر هست نه شناسایی خود عناصر. طرح این پرسش از پایه اشتباه است.
سلام
برای رسم مدل به روشISM جهت فلش ها در سطوح مختلف رو بر اساس ماتریس دستیابی اولیه رسم کنیم یا نهایی؟؟
ماتریس ذستیابی نهایی
با عرض سلام و خسته نباشید به تیم بسیار عالی و حرفه ای پارس مدیر و تشکر ویژه بابت جوابهایی که به کامنتها میدید(واقعا” راهگشاست).
می خواستم بدونم برای پرسشنامه ism باید روایی و پایایی محاسبه کنیم؟
سپاس از شما، خیر. روایی و پایایی برای پرسشنامه‌های طیف لیکرت و سنجش نگرش مصداق دارند.
با سلام و تشکر از مطالب ارزشمندتون
می خواستم بدونم بعد از رسیدن به مدل ساختاری تفسیری زمانیکه می خواهیم برای سنجش اعتبار مدل فرضیه ها رو مشخص کنیم آیا می تونیم تاثیر متغیر یک سطح رو از طریق سطوح میانی بر متغیرهای سطح بالاتر بسنجیم یا هر متغیر فقط بر متغیرهای سطح بعدی اثر گذار است؟
بهتر است رابطه عناصر هر سطح تنها با عناصر یک سطح پایینتر بررسی شود.
با سلام و تشکر از شما بابت پاسخ به سوالات
سوالی که دارم این است که محدودیت تعداد پارامترها در روش مدل سازی ساختاری تفسیری به چه میزان است؟ برخی این محدودیت را حداکثر ۱۸ عامل ذکر می کنند
پرسش شما کلیدی است ولی تابحال منبع معتبری که به وضوح در این مورد به عددی اشاره کرده شده پیدا نکردیم. بنابراین نمیتوان با اطمینان پاسخی به پرسش شما ارائه کنیم.
سلام ، در ایجاد ماتریس خودتعاملی ساختاری نهایی در بعضی از آیتمها من دو مٌد دارم . مثلا از هشت کارشناس که پاسخ داده اند در مورد رابطه دو متغیر سه نفر V و سه نفر X و دو نفر دیگر A را ذکر کرده اند . ممکنه راهنمایی بفرمایید چه کار باید بکنم ؟ با تشکر
اگر اجماع در بین خبرگان رخ ندهد باید ایراد کار را پیدا کنید. به احتمال زیاد از افرادی استفاده کردهاید که دانش تخصصی کافی نداشته یا با دقت پرسشنامه را تکمیل نکردهاند. همینطور ممکن است ماهیت متغیرها طوری بوده که ارتباط چندانی باهم ندارند.
با سلام یه سوال و مشکل پیش اومده برام لطفا میفرمایید مدل نهایی چطور وبا چه روشی در معادلات ساختاری تفسیری اعتبار سنجی میشه ممنونم.
روش مدلسازی ساختاری-تفسیری یک الگوی اولیه ارائه می‌دهد و شما میتوانید با استفاده از رگرسیون، تحلیل مسیر، مدل ساختاری یا حداقل مربعات جزئی آن را اعتبارسنجی کنید.
با سلام لطفا میشه پاسخ یدید اعتبار سنجی مدل چگونه سنجیده می شه؟ با تشکر
سلام، سایت تون عالی است
سایت متعلق به پژوهشگرانی مانند شماست.
۱-آیا رویکرد ISM آزمون پارامتریک دارد؟
۲-آیارویکرد ISM مدل مفهومی دارد؟
سلام.روز بخیر
یه سوال داشتم از خدمتتون
برای اینکه اثر چند متغیر مستقل( مثلا متغیرهای مربوط به شاخص اقتصادی) را بر چند متغیر وابسته مثلا متغیرهای شاخص اجتماعی را بسنجیم به طوری که بگوییم مثلا متغیر z , x بیشترین تاثیر را بر متغیرهای A, B از شاخص های اجتماعی دارند. باید از چه روشی استفاده کنیم؟ ایا می توان از روش تحلیل ساختاری استفاده کرد؟ در این صورت پرسشنامه تاثیر اثرات متقابل را چگونه باید طراحی کنیم؟ متغیرهای مستقل را در سط و متغیرهای وابسته را در ستون باید قرار دهیم؟ ممنون میشم که من رو راهنمایی می کنید.
اگر متغیرهای مستقل و وابسته از قبل مشخص باشند باید از مدلسازی معادلات ساختاری، حداقل مربعات جزئی یا رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده کنید.
سلام. میخواستم بدونم که در روشISM، وزن معیارهای تعیین شده را میشه تعیین کرد؟ یا فقط نوع روابط بین معیارها قابل تعیین است؟
خیر، فقط برای تعیین الگوی روابط علی استفاده می‌شود.
سلام.من این روش رو بصورت دستی انجام دادم.توی مرحله سطح بندی برای مشخص کردن متغیرهای سطح پنجمم به جایی رسیدم که ۱۲ متغیر دارم ولی برای هیچکدوم مجموعه خروجی و مشترک یکسان نشدند. ممنون میشم راهنمایی کنین
درود بر شما. مشکل ای اس ام وقتی داده‌ها واقعی (اما بی کیفیت) باشه همین هست. شما باز پنج سطح رسیدید خیلی از زمانها همون سطح یک و دو قفل میشه.
ممنون از پاسختون. توی بعضی منابع دیدم برای سطح بندی از روش تکرار هم استفاده میکنند. یعنی برای هر متغیر تعداد عناصر مجموعه های خروجی و مشترک رو حساب و در اخر از کم به زیاد سطح بندی میکنند. به نظرتون این روش معتبر هست؟ با اینکه توی کار من سطوح یکسان با روش قبلی نداده.
تابحال در هیچ منبع معتبری چنین روشی ندیدم. اگر شما منبعی دارید به ایمیل ما ارسال کنید بررسی کنم.
سلام ببخشید برای ساختار تفسیری از چه نرم افزاری استفاده کنیم ؟به غیر میک مک
درود بر شما. بهتر است با اکسل انجام دهید. میک‌مک برای این روش مناسب نیست.
سلام روزتون بخیر
می واستم بدونم در قسمت ماتریس اصلاحی امکان داره مثلا سلولی رو خبره۱ داده باشه و بعد محقق در قسمت ماتریس اصلاحی اون عدد یک رو اصلاح کنه و صفر کنه؟
در صورتی محقق میتواند این کار را انجام دهد که از خبره آگاهی بیشتری داشته باشه و البته دیگر چه نیازی هست از خبره پرسشگری شود؟
سلام وقتتون بخیر. روایی و پایایی پرسشنامه ساختاری تفسیری رو چطور باید محاسبه کرد؟
مدلسازی ساختاری-تفسیری براساس یک ماتریس استاندارد هست و با پرسشنامه‌های رواشناختی و سنجش نگرش عمومی نیست. بنابراین روایی و پایایی در آن مصداق ندارد.
ممنونم از پاسخگوییتون. در رساله دکترا برای ذکر این جمله باید رفرنس داد. میشه لطفا یک رفرنس معرفی کنید؟ خودم پیدا نکردم
به خاطر داشته باشید برای هر امر بدیهی که بر عدم وجود مسالهای دلالت دارد منبع وجود ندارد. اگر کسی ادعایی کرد مثلا گفت باید برای ISM روایی و پایایی بزنید، باید برای ادعایش منبع بدهد.
سلام
چطور میشه مدلسازی ساختاری تفسیری و تحلیل پوششی داده ها به روش کوک را ترکیب کرد؟
درود بر شما. شخصا ارتباطی بین مدلسازی و تعیین کارایی نمیبینم.
با تشکر
باسلام
آیامیتوان ISM را یک روش کیفی به حساب آورد؟
سلام ،
در مطالعات رساله ، می شود از روش کیفی نظریه داده بنیاد، بواسطه خاصیت کشفی و غنا محتوا به یک مدل پارادایمی دست پیدا کرد سپس از روش ism به یک مدل علمی رسید؟ تا بتوانیم با روش کمی اعتبارسنجی کنیم
درود بر شما. استفاده از گراندد تئوری صرفاً برای نظریهپردازی است و در رساله دکتری و کارهای دانشجویی مصداق ندارد. با این وجود اگر از این رویکرد استفاده گردید چون به یک مدل پارادایمی ختم می‌شود استفاده از روش آیاسام دیگر موضوعیت ندارد و در نهایت به دو مدل میرسید که قابل توجیه برای داوران نیست.
ممنونم از دقت توجه جنابعالی،آیا می شود مدل پارادایمی بدست آمده از روش داده بنیاد را مورد ارزیابی و اعتبار سنجی قرار داد؟ یعنی از روش آمیخته نخواهیم پیش برویم و با رویکرد کیفی حتی اعتبار سنجی مدل هم انجام بدهیم؟ چون داوران صحت مدل بدست آمده و آزمون آن در نمونه مورد مطالعه را مد نظر دارند
ارادتمند
براساس یک عرف اشتباه در دانشگاههای کشور برای اعتبارسنجی ناگذیر از استفاده از روش‌های رگرسیونی (رگرسیون، مدل ساختاری یا حداقل مربعات جزئی) هستید. مگر اینکه از شاخص‌های دهگانه اشتراوس و کوربین بهره بگیرید یا به روش‌هایی مانند هولستی، کاپای کوهن، پی اسکات، آلفای کرپیندورف یا شاخص‌های چهارگانه لینکلن و گوبا استناد کنید.
از پاسخ ارزشمند شما سپاسگزارم
با سلام و احترام
عنوان پایان نامه من “سنجش تاثیرمدیریت فناوری اطلاعات و مدیریت دانش بر ارتقای کیفیت پروژه های اجرایی احداث مدارس” می باشد. آیا می توانم از مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده کنم؟
سلام و احترام جناب حبیبی
موضوع پایان نامه من “شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر رضایت مشتریان سرویس های سفارش آنلاین غذا در دوران اپیدمی کرونا (مطالعه موردی شرکت اسنپ فود)” هست.
جنابعالی استفاده از این روش رو پیشنهاد میکنید؟
سوال دیگری که از خدمتتون داشتم اینه که تفاوت ISM با ISM فازی چه هست ؟
درود بر شما. خیر، چون این روش نه برای «شناسایی» و نه برای «رتبهبندی» کاربردی ندارد. روش‌های تحلیل جنبه تزئینی ندارند به هدف بستگی دارند. در زمینه آیاسام فازی هم باید بدانید به لحاظ کاربرد و هدف هیچ تفاوتی با روش آیاسام ندارد فقط برای محاسبات از منطق فازی، اعداد فازی و عملگرهای فازی استفاده می‌کند.
با سلام
با توجه به اینکه درکامنتها فرمودید برای پرسشنامهISM پایایی و روایی مصداق ندارد، چطور می توان پایایی و روایی آنرا توجیه نمود؟ داورهای پروپوزال این گفته را قبول نکردند.
درود بر شما. به آموزش پرسشنامه ISM رجوع کنید.
سلام تشکر می کنم از سایت خوبتون. من داده های پژوهشم رو با روش تحلیل مضمون تحلیل کردم و با روش ism سطح بندی کردم. برای افزایش اعتبار چه کاری باید انجام بدم؟
درود بر شما. مدل را با روش حداقل مربعات جزئی اعتبارسنجی کنید.
سلام آقای دکتر.وقت شما بخیر.ممنون از پاسخگوییتون. ۱- آیا استفاده همزمان ازرویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری با معادلات ساختاری امکان پذیر است یا خیر؟۲- محل صحیح مدل مفهومی نهایی در رساله در کدام فصل است؟
درود بر شما. بله ایده خوبی است که با آیاسام مدل را طراحی و با روش‌های رگرسیونی (مدل ساختاری، حداقل مربعات و …) مدل را اعتبارسنجی کنید.
محل مناسب برای ارائه مدل در رساله دکتری در فصل چهار و در پایاننامههای کاربردی ارشد انتهای فصل دوم.
با درود مجدد. آقای دکترسپاس از پاسختون .لطفا سوال دیگر: داور محترم نظرشون است که محدودیت های تحقیق به فصل اول رساله دکتری اضافه شود. آیا صحیح است ؟؟ مگر نه اینکه باید در فصل ۵ باشد ؟
در آموزش محدودیتهای پژوهش کامنت خود را بگذارید.
با سلام
در پایان نامه دکتری از روش ISM مدل را بدست اوردم استاد داور نظر داد که مدل باید با روش معادلات ساختاری و اعتبارسنجی شود و به نظر استاد راهنما نیاز نیست.
می خواستم نظر جنابعالی را بدانم؟
درود بر شما. بهتر است مدل اولیهای که با ISM طراحی می‌شود با روشی مانند PLS یا SEM اعتبارسنجی شود. این رویه مرسومی است و نظر استاد داور نظر خوبی است هرچند دیدگاه استاد راهنما نیز قابل احترام است.
سلام. وقت بخیر من با ISM شاخص هایم طبقه بندی شده، استاد راهنما گفتن میشه با pls مدلسازی رو انجام داد. در نرم افزارsmart pls واسه هرشاخص باید سوالاتی تخصیص بدیم که استاد گفتن همون روابط زوجی شاخص‌ها که در ISM بدست اومده رو میشه تخصیص داد.چطور میشه اون روابط زوجی رو درقالب سوال تخصیص داد؟؟
درود بر شما. یا استاد شما اشتباه کرده یا اینکه شما درست متوجه منظور ایشان نشدید. با آیاسام روابط بین سازهها شناسایی می‌شود و با پیالاس این روابط اعتبارسنجی می‌گردد. همانگونه که شما به درستی گفتید اکنون باید برای هر سازه تعدادی گویه شناسایی کنید. برای این منظور یا از پرسشنامه استاندارد یا پرسشنامه محققساخته استفاده نمایید.
ممنونم از پاسخگویی شما
سلام ،مطالب مفید و خوبی در سایت وجود دارد. سپاس از زحمات شما
سوالی دارم که آیا مدل سازی ساختاری تفسیری ISM برای کارهای پژوهشی که دارای مدل سازی ریاضی در زمینه بهینه سازی هستند نیز کاربرد دارد؟
درود بر شما. به صورت مشخص و دقیق، خیر. این روش مبتنی بر پارادایم تفسیری و ویژه مسائل مدیریت و علوم اجتماعی است و با رویکردهای اثباتگرایانه مانند مدلسازی ریاضی از اساس متفاوت است.
سپاسگزارم استاد
سلام ۳۹متغیر دارم برای مدلسازی از روش مدلسازی ساختاری تفسیری استفاده کردم جهت تهیه ی ماتریس دسترسی نهایی باواردنمودن انتقال پذیری چون تعدادمتغیرها زیاداست همه ی متغیرها وزنشون ۳۹میشه چه کاربایدبکنم؟
درود بر شما. مدل ساختاری-تفسیری بیش از ۱۰ الی ۱۵ سازه یک کلاف تو در تو است که پس از انتقال‌پذیری همه عناصر ماتریس ۱ می‌شود. تعداد سازههای شما برای استفاده از این مدل بسیار زیاد است. این توضیحات تجربی است و منبع دقیقی که بخواهید ذکر کنید ندارم.
ممنون از پاسخگویی شما بزرگوار پس راه کار چیه ؟ با این مدل به جواب نمی رسم؟ پیشنهاد شما چیه؟
۳۹ شاخص را در چند سازه اصلی دستهبندی کنید و برای سازههای اصلی از روش ساختاری-تفسیری اقدام به مدلسازی نمایید.