رساله دکتری مدیریت

رساله دکتری مدیریت (Dissertation) آخرین و بزرگترین فعالیت پژوهشی است که دانشجویان مدیریت در طول دوره تحصیلی خود از بدایت تا نهایت انجام می‌دهند. از این منظر رساله دکتری برای هر دانشجویی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

دانشجویان گرایش‌های مختلف رشته مدیریت یک بار در دوران کارشناسی ارشد پایان‌نامه ارائه کرده‌اند و تا حدودی با مراحل مختلف آن اشنا هستند. با این وجود تفاوت‌های زیربنایی بین پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد و رسال دوره دکتری وجود دارد. تفاوت اصلی این دو در نوع تحقیق براساس هدف است. بیشتر مطالعات دوره ارشد به صورت کاربردی انجام می‌شود ولی در مقطع دکتری، پژوهش‌ها از نوع بنیادی هستند.

برای نوشتن پایان‌نامه دکتری مدیریت چه باید کرد؟ تمامی دانشجویان دوره دکتری مدیریت یک بار تجربه دفاع از پایان‌نامه را در دوران کارشناسی ارشد داشته اند. با این وجود چرا همه دانشجویان دکتری مدیریت برای نوشتن پایان‌نامه دوره دکتری دچار مشکل هستند؟ بزرگترین مشکل برداشتن نخستین گام است. انتخاب موضوع پایان‌نامه دکتری مدیریت اولین چالش دانشجویان می‌باشد. مراحل انجام پایان‌نامه مدیریت در دوره دکتری در ادامه تشریح شده است.

تفاوت پایان‌نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری مدیریت

پایان‌نامه (Thesis) و رساله (Dissertation) از منظر مقطع تحصیلی، شیوه انجام، کمیت و کیفیت باهم تفاوت دارند. پایان‌نامه ویژه دانشجویان دوره کارشناسی ارشد (MA) است و بیشتر با روش‌های کمی و اثبات‌گرایانه انجام می‌شود. رساله ویژه دانشجویان دوره دکتری (Ph.D) است و بیشتر با رویکرد آمیخته اکتشافی صورت می‌پذیرد.

برای انتخاب عنوان مناسب برای رساله دکتری مدیریت باید تفاوت آن را پایان‌نامه مدیریت کارشناسی ارشد بدانیم.

از نظر هدف پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد از نوع کاربردی است و پایان‌نامه دوره دکتری مدیریت از نوع بنیادی است. یعنی دانشجویان دکترا باید یک مدل جدید ارائه دهند. همین نکته کلید انتخاب عنوان است. بنابراین یک رساله مناسب برای دانشجویان دوره دکترا باید با مدلسازی شروع شود. دقت کنید مدل نباید تبیینی باشد و در همان عنوان نوع روابط متغیرها روشن شود. بلکه باید مدلسازی با رویکردی اکتشافی صورت گیرد.

از نظر روش و ابزار گردآوری داده ها نیز پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری تفاوت دارند. در یک پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت تحقیق از نوع توصیفی-پیمایشی است و با روش کمی انجام می‌شود. اما پایان‌نامه دوره دکتری از نوع روش تحقیق آمیخته است و به صورت کمی-کیفی انجام می‌شود.

پایان‌نامه دکتری مدیریت یک پژوهش بنیادی است که با روش تحقیق آمیخته با رویکردی کمی-کیفی به مدلسازی می‌پردازد.

از نظر حجم و تعداد صفحات نیز این دو پایان‌نامه باهم متفاوت هستند. متاسفانه نگاه ظاهربینانه به کار در تار و پود نظام آموزشی ما تنیده شده است. یک پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد شامل ۱۰۰ صفحه بطور استاندارد است. یک پایان‌نامه دکتری مدیریت به صورت متوسط باید دو برابر حجم رساله ارشد باشد. این حجم نیز بیشتر به ادبیات پژوهش مندرس و قدیمی مندرج در فصل دو خلاصه می‌شود.

انتخاب عنوان مناسب برای رساله دکتری مدیریت

اکنون که تفاوت رساله دوره ارشد و دکتری مشخص شد انتخاب عنوان مناسب بسیار ساده تر شده است. در دوره ارشد دانشجویان مجبور هستند یک مقاله بیس انتخاب کنند. آنگاه دیگر تمام خط و خطوط کار باید براساس مقاله بیس باشد. اما دانشجویان دوره دکتری مدیریت بسیار آزادتر هستند. آنها می‌توانند موضوع مورد علاقه خود را ارائه دهند. انتخاب موضوع مناسب برای پایان‌نامه دوره دکتری بسیار ساده است.

دانشجوی دکتری مدیریت

راهکارهای انتخاب موضوع پایان‌نامه

ارائه موضوع مورد علاقه در حوزه‌ای مرتبط با هدف مدلسازی

استفاده از اولویت‌های پژوهشی سازمان‌های بزرگ و موسسات پژوهشی

مشاوره با پارس مدیر و انتخاب یک موضوع مناسب برای پایان‌نامه دکتری مدیریت

بخش‌های مختلف رساله دکتری مدیریت

رساله دوره دکتری مدیریت نیز دقیقا براساس همان چارچوب استاندارد دوره کارشناسی ارشد است. یک پایان‌نامه دکتری نیز شامل پنچ بخش است:

• کلیات پژوهش
• ادبیات پژوهش
• روش پژوهش
• تحلیل داده ها
• سخن پایانی

پروپوزال هم مانند همان دوره کارشناسی ارشد است. کلید کار آن است که شما باید از مدلسازی استفاده کنید. تحقیق را بصورت بنیادی انجام دهید و از روش تحقیق کمی-کیفی استفاده کنید. تنها تفاوت در این است که باید خیلی طولانی بنویسید.

مصاحبه و تحلیل محتوا کلید پایان‌نامه دکتری مدیریت

آنچه در یک پایان‌نامه دکتری مدیریت بسیار مهم است بخش مصاحبه می‌باشد. شما به عنوان یک پژوهشگر دوره دکتری باید با مصاحبه‌های ساخت یافته و نیمه ساخت یافته آشنا باشید. اگر زمانی تنها یک پرسشنامه با طیف لیکرت کار شما را انجام می‌داد اکنون باید به مصاحبه اقدام کنید. دقت کنید با استفاده از یک برنامه ضبط صدا روی گوشی هوشمند خود می‌توانید مصاحبه تخصصی با مدیران و اساتید را ضبط کنید. سپس فایل صوتی را در منزل با دقت و وسواس تایپ کنید. در نهایت با نرم‌افزارهای تحقیق کیفی مانند نرم‌افزار اطلس.تی، مکس کیودا و … به استخراج شاخص‌ها از طریق تحلیل محتوا بپردازید.

روش تحقیق آمیخته

کندوکاو برای شناسائی و حل مسایل مدیریت و انجام پژوهش جهت شناخت پدیده‌ها بر پایه دیدگاه‌های فلسفی معرفت-شناختی و انتخاب روش‌ تحقیق انجام می‌شود. از این‌رو، انتخاب روش تحقیق برای پی بردن به ناشناخته‌ها، بر پایه‌ دیدگاه‌های فلسفی به عمل می‌آید. روش‌های تحقیق کمی مبتنی بر دیدگاه اصالت تحصلی است‌ و روش‌های تحقیق کیفی بر سه دیدگاه دیگر استوار است. از آنجا که روش‌های تحقیق کمی و روش تحقیق کیفی به تنهایی نمی‌توانند پیچیدگی‌های مسایل و عناصر تشکیل‌دهنده پدیده‌های مختلف را بدون اریبی مورد مطالعه قرار دهند، ترکیب این روش‌ها مورد استفاده قرار گرفته و از آن تحت عنوان روش تحقیق آمیخته یاد شده است.

از لحاظ ماهیت، روش تحقیق مورد استفاده در این مطالعه روش تحقیق آمیخته است. در تحقیقات کمی به طور ضمنی پارادایم اثبات‌گرایی (اصالت تحصلی) برای پی بردن به موقعیت نامعین استفاده می‌شود. بدین معنا که فرضیه پژوهشگر آن است درباره پدیده‌های مورد مطالعه می‌توان به طور عینی و بدون اریب به شناخت لازم دست یافت. اما باید توجه داشت که تمام پدیده‌هایی که با رفتار انسانی سروکار دارند را نمی‌توان به شیوه کاملا عینی و بدون اریب مطالعه کرد. با توجه به ضرورت یاد شده، در دهه گذشته برای انجام تحقیقات در حوزه مسائل انسانی و رفتاری مانند مقوله سازمان و مدیریت، کوشش شده است تا از ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی استفاده شود و به آن روش تحقیق آمیخته گویند. در این مطالعه از روش‌های ترکیبی کمی و کیفی استفاده شده است.

سخن پایانی

پایان‌نامه دکتری مدیریت معمولا با هدف بنیادی و با عناوینی مانند مدلسازی یا ارائه الگو انجام می‌شود. همچنین در یک رساله دکتری مدیریت معمولاً از روش‌های تحقیق آمیخته مبتنی بر رویکردهای کیفی و کمی استفاده می‌شود. برخلاف دوران کارشناسی ارشد استفاده از مقاله بیس در ایجا کاربردی ندارد و مدل مفهومی از پیش تعیین شده نیست. در واقع در پایان فصل چهارم رساله باید به مدل نهایی برسید. اینطور نیست که مدلی را براساس ادبیات پژوهش طراحی کنید و با یک مدل ساختاری در فصل چهار تایید کنید. این رویکرد اشتباه است و به عنوان یک دانشجوی دوره دکترا باید به اصول و قواعد روش تحقیق پایبند باشید.

بحث نوآوری و بومی بودن نیز در یک رسال دکتری اهمیت بسیار زیادی دارد. در تحقیقاتی که با هدف مدلسازی و ارائه الگو انجام می‌شود بهتر است یک صنعت را هدف قرار دهید. مطالعات موردی و کاربردی روی یک شرکت بویژه یک شرکت کوچک اصلاً پیشنهاد نمی‌شود. اگر بر یک موضوع نو و بومی که در ادبیات و پیشینه پژوهش داخلی وجود ندارد تمرکز کنید بسیار بهتر است. با استفاده از انواع مصاحبه‌های تخصصی ساخت یافته و نیم‌ساخت یاقته می‌توانید مقوله‌های زیربنایی موضوع مورد مطالعه راشناسایی کنید. سپس با استفاده از روش‌های اکتشافی باید الگوی روابط علی مقوله‌ها را شناسایی کنید و در پایان مدل نهایی را اعتبارسنجی کنید.