مرکز رشد کسب‌وکار (انکوباتور)
مرکز رشد (انکوباتور) سازمانی است که به شرکت‌های نوپا و کارآفرینان کمک می‌کند تا کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرده و توسعه دهند. این مراکز یکی از بازیگران اصلی اکوسیستم کارآفرینی و اکوسیستم کسب‌وکار در دنیای امروز هستند.
انکوباتورها با ارائه خدمات جدید و نوآورانه یکی از ابزارهای رشد اقتصادی هستند و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکت‌های جدید را فراهم می‌کند. مرکز رشد یا انکوباتور به عنوان یکی از بازیگران کلیدی و تثبیت شده در فرآیند نوآوری می‌باشد. علیرغم تعابیر و تعاریف متفاوتی که از آن شده است، مجموعه خدماتی را در بر می‌گیرد که در نهایت توسعه کسب‌وکار را هدف قرار می‌دهد.
خدمات مراکز رشد بر سه محور فرآیندها، زیر ساخت‌ها و افراد کلیدی متمرکز می‌باشند. کسب‌وکارها در سطوح اولیه توسعه و تحول خود از این خدمات بهره می‌برند. از منظر سرمایه‌گذاری روی شرکت‌ها، انکوباتورها آماده شدن کسب‌وکارهای نوپا قبل از مواجه شدن با سرمایه‌گذاران خطرپذیر را بر عهده دارند. در این مقاله کوشش می‌شود ضمن تشریح و تعریف مراکز رشد، تفاوت آن با شتاب‌دهنده استارتاپ نیز بیان شود.
تعریف مرکز رشد کسب‌وکار (انکوباتور)
واژه انکوباتور (Incubator) از فضای زیست‌شناسی و پزشکی وارد ادبیات کارآفرینی و استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا شده است. جانورشناسان و دامپزشکان، برای اینکه بتوانند فضای رشد برای تخم حیوانات یا نوزاد آنها را در لابراتوارها ایجاد کنند، از دستگاه انکوباتور استفاده میکنند. این دستگاه، تقریباً فضایی شبیه فضای طبیعی را (از لحاظ نور، رطوبت و دما) ایجاد می‌کند تا فرایند رشد بدون مشکل ادامه پیدا کند. نوزاد زودرس انسان هم در این دستگاه نگهداری می‌شود.
مرکز رشد یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به منظور حمایت از کارآفرینان تحصیل‌کرده تأسیس می‌شود و با ارائه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکت‌های جدید را فراهم می‌کند. استفاده از مراکز رشد، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای پذیرفته شده برای تبدیل خلاقیت‌ها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل ارائه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب می‌شود.
یک انکوباتور به کارآفرینان کمک می‌کند تا ایده‌های کسب‌وکار را توسعه دهند. در حالی که شتاب‌دهنده‌ها رشد شرکت‌های موجود را با حداقل محصول قابل دوام تسریع میکنند. انکوباتورها در یک چارچوب زمانی انعطاف‌پذیر عمل میکنند که زمانی که یک کسب‌وکار ایده یا محصولی برای ارائه به سرمایه‌گذاران یا مصرف‌کنندگان دارد، به پایان می‌رسد. جدول زمانی برای شتاب‌دهنده‌ها چند ماه است. در طی آن کارآفرین راهنمایی و بودجه را دریافت می‌کند و همزمان شبکه خود را گسترش می‌دهد.
انواع مراکز رشد
مرکز رشد صنعتی: این مراکز رشد را اغلب نهادهای دولتی یا مراکز غیرانتفاعی به منظور حمایت از کارفرمایان تأسیس میکنند.
مرکز رشد دانشگاهی: این انکوباتورها به منظور تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس می‌شوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم میکنند. این انکوباتورها همچنین امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیئت علمی دانشگاه را نیز فراهم می‌آورند.
مرکز رشد مجازی: این انکوباتورها معمولاً دارای فضای فیزیکی خاصی نیستند و امکاناتی غیر از فضای اداری را ارائه می‌دهند.
مرکز رشد بین‌المللی: به‌طور معمول این طبقه از انکوباتورها دارای مجموعه کاملی از سرویس‌های پشتیبانی برای پیشرفت فعالیت‌های تجاری هستند و تمرکز آنها بیشتر بر روی صادرات است. این انکوباتورها با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، سرمایه‌گذاران داخلی و بین‌المللی در ارتباطند. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این گروه، ایجاد شبکه‌ای از انکوباتورها در محدوده مربوط به خود است.
مرکز رشد استارتاپ
انکوباتور استارتاپ یک برنامه مشترک برای کمک به راه اندازی‌های جدید است. انکوباتورها به کارآفرینان کمک میکنند تا با تهیه فضای کاری، تأمین بودجه در مرحله بذر، مشاوره و آموزش، برخی از مشکلات راجع به اجرای یک استارتاپ را حل کنند. تنها هدف انکوباتور استارتاپ کمک به کارآفرینان برای رشد و توسعه مشاغل خود است.
انکوباتورهای استارتاپی معمولاً سازمان‌های غیرانتفاعی هستند که معمولاً توسط اشخاص دولتی و خصوصی اداره می‌شوند. انکوباتورها اغلب با دانشگاه‌ها در ارتباط هستند و برخی از مدارس تجاری به دانشجویان و فارغ التحصیلان خود اجازه می‌دهند که در این برنامه‌ها شرکت کنند.
در حالی که بیشتر تأکید رسانه‌ها بر روی استارتاپ‌های حوزه ی فناوری متمرکز است، انکوباتورها تنها به یک صنعت محدود نمی شوند. در واقع، تمرکز انکوباتورها بر اساس منطقه متفاوت است. مرکز رشد همه منظوره نیز وجود دارند که صرف نظر از نوع صنعت، شامل انواع استارتاپ‌ها می‌شوند. در حالی که بسیاری از افراد مراکز رشد تجاری را با رونق فناوری مرتبط می‌دانند، این یک مفهوم جدید نیست. از متداول ترین خدمات مراکز رشد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کمک بازاریابی
- کمک‌های حسابداری / مدیریت مالی
- دسترسی به وام‌های بانکی، صندوق‌های وام و برنامه‌های ضمانت نامه
- اتصال به منابع آموزش عالی
- ارتباط با شرکای استراتژیک
- دسترسی به سرمایه گذاران فرشته یا سرمایه گذاری
- برنامه‌های فراگیر آموزش کسب و کار
- هیئت‌های مشاوره و مربیان
- شناسایی تیم مدیریت
- کمک به تجاری سازی فناوری
- مدیریت مالکیت معنوی و مشاور حقوقی
مقایسه انکوباتور و شتاب‌دهنده
مرکز رشد را Incubator یا به فارسی انکوباتور می‌نامیم و شتاب‌دهنده‌ها را accelerator لذا تفاوت هایی میان این دو وجود دارند.
تفاوت شتاب‌دهنده و مرکز رشد (طرح مفهومی از سایت سواد رسانه)
نکته اولی که به آن اشاره خواهیم کرد، اهداف اصلی این دو برنامه است. شتاب دهند ها، رشد یک شرکت موجود را امکان پذیر میکنند و این این در حالی است که مراکز رشد، ایده‌های در هم گسیخته را رشد می‌دهند به این امید که یک مدل تجاری و شرکت شکل گیرد. بنابر این، شتاب دهنده‌ها بر روی پیمایش یک تجارت تمرکز دارند و این در حالی است که مراکز رشد اغلب به ایده‌های نوآورانه متمرکز هستند.
یکی از تفاوت‌های اصلی شتاب دهنده‌ها و مراکز رشد در ساختار برنامه‌های آنها است. برنامه‌های شتاب دهنده معمولا دارای یک بازه زمانی مشخص هستند که در آن شرکت‌ها برای چند هفته یا چند ماه برای شکل دهی به تجارت خود و جلوگیری از مشکلاتی که در آینده ایجاد خواهد شد، با گروهی از از مربیان و مشاوران کار میکنند.
اساسی ترین تفاوت شتاب دهنده و مرکز رشد را می‌توان در زمان دانست بطوری که یک شتاب دهنده در زمان بسیار کمتری می‌تواند ایده‌ها را تجاری سازی نماید. تفاوت دوم را می‌توان در دولتی و خصوصی بودن انها دانست، اغلب مراکز رشد دولتی یا وابسته به NGOها هستند اما لزوما دولتی نیستند، شتاب دهنده‌ها نیز عمدتا خصوصی هستند که البته در این مورد هم لزومی وجود ندارد، این مساله در ایران بیشتر وجود دارد اما در آمریکا کمتر به این مساله توجه می‌شود و هر دو سعی میکنند شانه به شانه حرکت کنند و نباید دولتی بودن مرکز رشد را نشان بهتر و مفید تر بودن ان دانست.
نتیجه‌گیری
شتاب دهنده‌ها و مراکز رشد، هر دو فرصت‌های بسیار مناسبی را در اختیار کارآفرینان قرار می‌دهند. موسسین برای رشد سریع کمک هایی را دریافت میکنند و همچنین به آنها راهنمایی هایی ارائه می‌شود تا بتوانند نظر شرکت‌های برتر سرمایه گذاری را جذب کنند.
در کنار مزایای این دو می‌توان به یک عیب یا سختی اشاره کرد، زمانی که شما به تنهایی با تیم خود کار میکنید مستقل هستید و خود تصمیم میگیرید اما در مرکز رشد و یا شتاب دهنده ممکن از نظرات و راهنممایی‌های منتور‌ها یا مربیان گاهی برای شما آزار دهنده باشد و تصمیم‌های شما را تغییر دهد، در نتیجه همکاری با مربیان یک اصل مهم است که شما پیش از عضویت در آنها باید به آن پایبند شوید و پایبند بمانید همچنین برنامه‌های شما به نظر مربیان بستگی دارد چرا که ممکن است شما عجله داشته باشید و آن منتور مورد نظر مشغول راهنمایی استارتاپ دیگر باشد پس باید صبور نیز باشید.
