مدیریت تطبیقی
مدیریت تطبیقی رویکردی علمی و هدفمند برای مقایسه نظام‌ها و شیوه‌های مدیریت در سیستم‌های اجتماعی مختلف است. این مقایسه ممکن است بین دو یا چند جامعه و با یک جامعه در مقاطع مختلف زمان انجام شود. طبعاً اینگونه مقایسه‌ها به تعبیر مطالعه تطبیقی فقط یک مقایسه ساده نیست. بلکه شامل ریشه‌ها و علل تفاوت‌ها و مخصوصاً در برگیرنده شرایطی می‌شود که اینگونه تفاوت‌ها را ایجاب کرده است.
این اصطلاح برگردان Comparative Management / Administration یا BenchMarking است و بیشتر در مطالعات فارسی کاربرد دارد. تطبیق مدیریت عبارت است از تناسب بین تئوری‌ها، ابزارها و شیوه‌های مدیریت با شرایط محیط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. این تطبیق با استفاده از دست آوردهای علمی و تجربی کشورهای صنعتی توسعه یافته صورت می‌گیرد. شیوه مدیریت تطبیقی در مدیریت دولتی از جایگاه مهمی برخوردار است.
به‌طور کلی یکی از روش‌های شناخت ویژگی‌های مدیریت در کشورهای مختلف انجام مطالعات تطبیقی است. به زعم بزرگانی چون اگوست کنت و امیل دور کیم، از روش‌های اساسی شناخت در علوم اجتماعی به‌حساب می‌آید. ریشه‌یابی تفاوت‌های موجود در شیوه‌های مدیریت در جوامع مختلف، به‌ویژه در سازمان‌های دولتی، می‌تواند مدیران و پژوهشگران دانش مدیریت را در انتخاب راه و شیوه متناسب و مؤثر برای جامعه خود، یاری کند. بنابراین در این مقاله مدیریت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته است.
اهمیت مدیریت تطبیقی
مطالعات اداری تطبیقی (مدیریت تطبیقی) سیری در نظام‌های اداری کشورهای مختلف و تجارب عملی جوامع دیگر است. برای پرداختن به بحث مدیریت تطبیقی دلایل بسیاری موجود است:
نخست آنکه ما در دنیایی وابسته به هم زندگی میکنیم. در این وابستگی دولت‌ها و بهتبع آن مدیریت دولتی کشورها نقش عمدهای ایفا می‌کنند. از سوی دیگر بخش خصوصی نیز تابع قوانین و مقررات دولتی بوده و رفتارهای آن با سیاست‌های دولتی تنظیم می‌شود. در این حال هم مدیران دولتی و هم مدیران بخش خصوصی و غیردولتی باید تفکر و نگرشی جهانی داشته باشند.
دوم آنکه مطالعه فرهنگ‌ها یا نظام‌های مختلف محدودیت‌های فکری ناشی از محصورشدن در قالب فرهنگ ملی را میزداید و ما را بهسوی ادراکی فراتر از آن سوق می‌دهد. سوم آنکه تجزیه‌وتحلیل تطبیقی مدیریت با گسترش تعداد متغیرهای سازمانی در یک زمینه مطالعاتی به افزایش مبانی علم و آگاهی می‌انجامد. چهارم آنکه تجزیه‌وتحلیل تطبیقی مدیریت با خارج ساختن ما از چارچوب مفروضاتی که معمولاً بستر عمل ما را تشکیل می‌دهند به گسترده شدن آگاهی ما از امکانات مدیریت کمک میکند. پنجم اینکه مهمترین دلیل مطالعه مدیریت تطبیقی این است که به فرد کمک میکند شناخت و درک صحیحی از محیط و فرهنگ خود به دست آورد.
نگرش‌های مختلف مدیریت تطبیقی
دیدگاه‌های عمده در ادبیات مدیریت تطبیقی را می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم کرد
- نگرش توسعه اقتصادی
- نگرش محیطی
- رویکرد رفتاری
- دیدگاه سیستم باز
نگرش توسعه اقتصادی
مدیریت در رسیدن به توسعه سریع اقتصادی و صنعتی اساسا یک نگرش کلان محسوب می‌شودودر آینده بهبود مدیریت به بررسی انحرافات می‌پردازد.
نگرش محیطی
اثر بخشی مدیریت تابعی است از عوامل محیطی بیرونی نظیر عوامل فرهنگی،اجتماعی،سیاسی،حقوقی،اقتصادی و تعلیم و تربیت است.
نگرش رفتاری
فرضیه اساسی این نگرش آن است که عملیات مدیریت و اثر بخشی،به متغیرهای فرهنگی نظیر گرایش ها،اعتقادات نظام‌های ارزشی ،الگوی رفتاری ،فلسفه‌های مدیریت و غیره بستگی دارد.
دیدگاه سیستم باز
این نگرش از نظریه سیستم‌ها و مدل سیستم باز برای شناخت سازمان و تعامل آن با محیط استفاده میکند. سه نوع سازمانی، وظیفه‌ای و اجتماعی وجود دارد. محیط سازمانی با متغیرهایی نظیر اندازه سازمان تکنولوژی جوسازی و منابع مالی و انسانی سروکار دارد. محیط وظیفه‌ای شامل عرضه کنندگان، توزیع کنندگان، کارفرما، مشتریان، سهامداران، دولت و جامعه است.
خلاصه و جمع‌بندی
بطور کلی مدیریت تطبیقی به شباهت‌ها و اختلافات موجود میان سیستم‌های مدیریت و کسب کار درزمینه‌های مختلف تاکید دارد. این مقایسه می‌تواند بین سازمان‌های بزرگ و کوچک، کشورهای موفق و ناموفق و کشورهای پیشرفته و درحال توسعه انجام شود. مطالعه مدیریت تطبیقی از طریق گسترش دامنه متغیرهایی که براساس آنها یک پدیده خاص مدیریتی یا سازمانی می‌تواند مورد مطالعه قرار گیرد.
مطالعه تطبیقی عبارت است ازنوعی روش بررسی که پدیده هارادرکنارهم می‌نهد وبه منظور یافتن نقاط افتراق وتشابه آنهاراتجزیه وتحلیل میکند. اصولامادرزندگی روزمره خودبه طورساده کاربررسی تطبیقی را دایما انجام می‌دهیم زمانی که کالای خاصی راازمیان انواع مشابه آن می‌گزینیم هنگامی که رشته تحصیلی خودراازمیان رشته‌های دیگرانتخاب میکنیم ووقتی،برای کار،سازمانی رابردیگری ترجیح می‌دهیم،به نوعی مقایسه وتطبیق دست زده‌ایم.
از نظر مدیریت دولتی نوین و ارائه خدمات عمومی نوین این مساله اهمیت بسیاری دارد. در مطالعات تطبیقی اداری که به طورعلمی بامسایل برخوردمی کنیم کارکمی پیچیده ترمی‌شود و برای بررسی باید ابعاد مختلف را در نظرگرفت تا مطالعه فراگیر باشد. در مجموع مطالعه تطبیقی عبارت است از: کنار هم نهادن دو پدیده که بایکدیگرحداقل یک وجه اشتراک دارند. همچنین بررسی دقیق و تجزیه‌وتحلیل همه جانبه آنها به منظور شناخت نقاط تشابه واختلاف‌شان.
منبع: کتاب مدیریت تطبیقی نوشته مهدی الوانی و سیمین سلطانی
تهیه و تنظیم: محبوبه برابسته
مدیریت دولتی | ۲۵ اسفند ۰۰
عالی وجامع