بدرفتاری سازمانی

بدرفتاری سازمانی Organisational misbehaviour به انجام هرگونه عملی در محیط کاری گفته می‌شود که فرد مجاز به انجام آن نیست. این مقوله همچنین به عنوان رفتاری تعریف می‌شود که از سوی مدیریت سازمان نامطلوب است. چنین رفتارهایی بدون تردید پیامدهای عملکردی منفی و مخربی برای سازمان همراه دارند.

رفتارهای افراد در حوزه مدیریت رفتار سازمانی از دهه ۱۹۶۰ مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. در مطالعات اولیه عمده‌ترین تاکید بر بهبود رفتارهای مطلوب شغلی بوده است. با این وجود رفتارهایی هستند که جنبه مخرب دارند و در سال‌های اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. ناهنجاری سازمانی، قلدری شغلی (اوباشگری شغلی) و رفتارهای انحرافی از این دسته هستند. این رفتارها در قالب بدرفتاری‌های سازمانی قابل مطالعه هستند.

به‌طور کلی همانقدر که پرورش رفتارهای مطلوب برای سازمان سازنده است رفتارهای نامطلوب نیز برای سازمان مخرب است. بنابراین نباید از رفتارهای نامطلوب غافل بود. برای نیل به موفقیت باید ریشه‌های چنین رفتارهایی را به درستی شناسایی و با آن مقابله کرد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح مفهوم بدرفتاری سازمانی پرداخته شده است.

تعریف بدرفتاری سازمانی

بدرفتاری سازمانی شامل مجموعه اعمال مشخصی با دو ویژگی مشترک اند. نخست، این رفتارها ارادی اند (اتفاقی و سهوی نمی باشند) و دوم، باهدف نقض هنجارهای سازمانی و آسیب رساندن به سازمان و یا اعضای آن و یا هردو طراحی و اجرا می‌شوند.

بدرفتاری در سازمان

در تعریفی دیگر، سوء رفتار را تخطی از قواعد و سیاست‌های زیر بنایی موردنیاز برای فعالیت‌های فردی و سازمانی که با هدف آسیب رسانی و به صورت عمدی می‌باشد. از سویی دیگر، پژوهش‌ها نشان میدهند که یکی از دلایل گسترش و رو به رشد بودن بدرفتاری هایی همچون، کم کاری، پرخاشگری، قلدری، لجبازی، ارعاب، کینه توزی، رفتارهای کلامی نامناسب و افزایش افزایش ترک شغل کارکنان بی توجهی به سرمایه اجتماعی به عنوان یک متغیر اثرگذار می‌باشد.

در یک طبقه بندی ساده می‌توان یک طبقه را رفتارهای مطلوب و مثبت و طبقه دیگر را رفتارهای نامطلوب و منفی در نظر گرفت. در دو دهه اخیر طبقه رفتارهای منفی که شامل بدرفتاری سازمانی نیز می‌باشد بیشتر مورد توجه پژوهشگران رفتاری، مدیریتی و روانش است قرار گرفت.

خلاصه و جمع‌بندی

هر اقدام عمدی که توسط اعضای سازمان، هنجارهای اجتماعی یا سازمانی را نقض می‌کند، نوعی بدرفتاری سازمانی است. رفتارهایی که با ارزش‌های سازمانی سازگارند، اما با ارزش‌های اجتماعی تناقض دارند (مثل دروغ گفتن به نفع سازمان)، به منزله بدرفتاری سازمانی تلقی می‌شوند. همچنان که رفتارهایی که با ارزش‌های اجتماعی سازگارند، اما با ارزش‌های سازمانی در تضادند (مثل افشای اسرار سازمان). مواردی همچون کم کاری، اتلاف وقت، کندکاری، امتناع از کار، اعمال نادرست در محل کار، کارشکنی، سوء استفاده از ظرفیت و امکانات سازمان و نظایر آن را در برمی‌گیرد.

این نوع رفتارها محصول تعامل عوامل فردی و سازمانی است. تکرار و شدت آن تحت تاثیر شرایط محیطی مختلف تغییر می‌کند. از جمله این عوامل می‌توان در سطح فردی هماهنگی ارزش‌های سازمانی که شامل وفاداری به وظیفه و کمبود ارضای نیازهای فردی است. در سطح سازمانی عواملی مانند فرصت‌های درونی برای بدرفتاری قابل اشاره است. همچنین سیستم‌های نظارت، اهداف، فرهنگ و انسجام از ویژگی‌های اصلی بدرفتاری سازمانی است. در نهایت نیز می‌توان به مقاومت‌های ضعیف و خرابکاری، اتلاف وقت و کارشکنی اشاره کرد.