بازاریابی فرهنگی

بازاریابی فرهنگی (Cultural marketing) هنر و مهارت ایجاد بازار و تقاضا برای محصولات فرهنگی است. منظور از محصولات فرهنگی، کالاها و خدماتی است که در عرصه هنر، میراث باستانی و صنایع فرهنگی تولید می‌شوند. صنایع فرهنگی نیز شامل انتشارات، فیلم و رسانه است.

اهمیت بازاریابی فرهنگی بسیار بیشتر از چیزی است که این روزها مرسوم شده است. در واقع فرهنگ به بازاریابان این توانایی را می‌دهد تا ارتباط بیشتری را با مخاطبان خود برقرار کنند. به این ترتیب  می‌تواند باعث افزایش پیشرفت در کسب‌وکار شود. قبول نکردن اهمیت فرهنگ در ایجاد کسب‌وکار موجب کاهش مزیت رقابتی و رقابت‌پذیری می‌شود. برندها هیچگاه به صورت مستقیم با مصرف‌کنندگان تعامل نمی‌کنند بلکه این رابطه دائما از طریق فرهنگ صورت می‌گیرد. به همین علت نباید در زمان پیشرفت استراتژی‌ بازاریابی به آن بی توجهی شود. در واقع فرهنگ جایی است که امکان و فرصت رشد کسب‌وکار در آن پدیدار می‌شود.

بازاریابی فرهنگی چیزی است که بازاریابان را به تعاملات، ارتباط و رشد کسب‌وکار بیشتری قادر می‌سازد. عدم شناخت اهمیت فرهنگ در ساختار تجاری و کسب‌وکار، همان چیزی است که باعث ناکارآمدی رقابتی ‌می‌گردد. زمانیکه درباره فرهنگ صحبت می‌شود، منظور جهانی و اتفاقاتی است که در بیرون از داخل یک شرکت رخ می‌دهد. نظر به گستردگی بحث در این مقاله به مفهوم‌سازی بازاریابی فرهنگی پرداخته شده است.

تعریف بازاریابی فرهنگی

بازاریابی فرهنگی فرایندی است در راستای پیش‌بینی نیازهای فرهنگی جامعه و پاسخ گویی به نیاز‌ها از طریق مبادلات فرهنگی. مجموعه فعالیتی که منجر به جلب توجه مشتری برای تامین خدمات یا کالای فرهنگی خواهد شد. تلاش سازمان یافته برای پیش‌بینی نیازهای فرهنگی جامعه و پاسخگویی به آن نیاز.

به مجموعه‌ای از فعالیت‌های انسانی، فرهنگی، برنامه‌ریزی شده، هدایت شده جهت پاسخ گویی به نیاز‌های فرهنگی جامعه از طریق ارائه خدمات یا کالاهای فرهنگی انجام می‌شود بازاریابی فرهنگی گویند.
فیلیپ کاتلر

به جریان برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری نیروی انسانی و منابع جهت هماهنگی و کنترل مطلوب جریان عرضه و تقاضای کالا و خدمات فرهنگی مدیریت بازاریابی فرهنگی گفته می‌شود. این نوع مدیریت عبارت است از تجزیه و تحلیل، برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل برنامه هایی که هدف آن ایجاد سطح مطلوبی از مبادلات فرهنگی باشد. روند مدیریتی که رضایت‌مندی مشتری را به صورت مستمر و ثمر بخش در طول زمانی معین، مشخص پیشگویی می‌کند.

بازاریابی فرهنگی نوعی بازاریابی غیر انتفاعی است که بازاریاب و مصرف‌کننده کالا و خدمات هر دو سود می‌کنند. با توجه به جمع گرایی فرهنگ، گستره خدمات آن در مقایسه با سایر بازارها بیشتر استو همچنین گروه‌های بیشتری را می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد. این شیوه از بازاریابی به رشد فکری و فرهنگی جامعه کمک می‌کند. در عین حال رفه نیاز کالا و خدمات فرهنگی را نیز به همراه دارد. به دلیل تفاوت‌های متعدد در حوزه فرهنگ امکان بهره مندی از خلاقیت و نوآوری بیشتر است. در نهایت این روش بازاریابی با توجه به وجهه معنوی فرهنگ در درجه اهمیتی و تاثیر بالاتری قرار دارد.

اهمیت بازاریابی فرهنگی

بازاریابی مفید و صحیح در هر کمپین شامل مواردی مثل زبان‌ها و ارزش‌های آن فرهنگ می‌باشد. مصرف‌کنندگان وقتی به تبلیغ اهمیت می‌دهند که شخصی‌سازی شده باشند. باید به خاطر داشته باشید که تصمیمات مصرف‌کنندگان تا حد زیادی از احساسات و نگرش‌های آن‌ها سرچشمه می‌گیرد. نگرش‌های افراد ناشی از فرهنگ و جایی است که فرهنگ در آن نفس می‌کشد و رشد می‌کند. عمده‌ترین دلایل اهمیت بازاریابی فرهنگی عبارتند از:

• موجب توجه و تمرکز جامعه به سمت فعالیت‌ها و خدمات فرهنگی در جامعه می‌شود.
• زمینه گسترش و توسعه فعالیت‌های فرهنگی را فراهم می‌آورد.
• موجب گسترش دانش فرهنگی جامعه خواهد شد.
• به توسعه فرهنگی کمک می‌کند.
• باعث ترویج فرهنگ در سطح بین‌المللی می‌شود.
• به بهبود کیفی خدمات و کالاهای فرهنگی کمک می‌کند.
• موجب حفظ و بقاو ترویج ارزش‌های فرهنگی  می‌شود.
• موجب بقای موسسات و تولید کنند گان و عرضه کنندگان کالاهای فرهنگی می‌شود.
• بسترساز سرمایه‌گزاری و تقویت نهادهای فرهنگی می‌شود.
• انتقال سرمایه‌های سرگردان به سوی فعالیت‌های فرهنگی می‌شود.
• باعث کار آفرینی در صنایع فرهنگی می‌گردد.
• باعث پویایی فرهنگی می‌شود.

در نهایت بازاریابی فرهنگی، شناخت بهتر نیازهای فرهنگی و دسته بندی آنها جهت ارائه دهندگان کالا و خدمات فرهنگی را به دنبال خواهد داشت. گستردگی خلاقیت و نوآوری و خدمات در کالاهای فرهنگی را در پی دارد. صنایع فرهنگی کهن را براساس مختصات و نیاز روز بازتعریف و بازتولید می‌کند.

خلاصه و نتیجه‌گیری

بازاریابی دارای دامنه بسیار گستردهای است و برای هر سازمانی (تجاری، فرهنگی و سیاسی) که نیاز یا خواست‌های را ارضا می‌کند، کاربرد دارد. کشورهایی کهصاحبان عمده صنایع و تولیدات فرهنگی در دنیا هستند از این دانش پرقدرت به طورجدی بهره میگیرند. در عصری که شاهد جهانی شدن و رقابت تنگاتنگ فرهنگها هستیم، هرگونه مدیریت و مهندسی فرهنگی با غفلت و عدم بهره‌گیری از بازاریابی فرهنگی (در چارچوب ارزش‌های فرهنگی جامعه)، دچار ناکارآمدی و بحران خواهد شد.

بازاریابی فرهنگی با بازاریابی تجاری دارای مشابهت‌های زیادی می‌باشد. ولی دارای ویژگی‌های خاصی هم میباشد که بدلیل ماهیت فرهنگ و همچنین تمایزهای محصولات و نیازهای فرهنگی باتمایلات ونیازهای اقتصادی است. فرهنگ در تاروپود مباحث سازمانی نهفته شده است. مقوله‌هایی مانند سرمایه فرهنگی، هوش فرهنگی، گردشگری فرهنگی و مواردی مانند آن در کانون توجه مدیران قرار دارد. برنامه‌های مشخصی نیز در حوزه‌های مختلف فرهنگی در سازمان تهیه و تدوین شده است.

علاوه براین مسئله رشد حیرت انگیز صنایع فرهنگی، منجر به تولیدات سرسام آور فرهنگی شده و جریانی یکسویه و نامتوازن از تولیدات فرهنگی، هویت و زندگی فرهنگی جوامع را مورد تهدید قرارداده است. در این وضعیت رقابتی فرهنگها، الگوی ارائه شده که یک الگوی پیشنهادی میباشد، می‌تواند سازمان‌های فرهنگی را در جذب و وفادراکردن مخاطبان داخلی و خارجی واستحکام بخشیدن به هویت فرهنگی وغنی ساختن زندگی فرهنگی مردم، توانمند نماید.