دامپینگ Dumping

دامپینگ (Dumping) به معنای صادرات و فروش یک کالا با قیمت کمتر از هزینه‌های تمام شده در خارج از مرزهای کشور است. به عبارت دیگر دامپینگ، فروش کالا با قیمتی کمتر از قیمت استاندارد است به طوری که صرفه اقتصادی نداشته باشد. در بازاریابی بین‌الملل، دامپینگ به بازار شکنی یا قیمت شکنی معروف است.

این اصطلاح کاربرد بسیاری در بازرگانی دارد. معادل فارسی آن «رقابت مکارانه» یا «رقابت مخرب» است. هدف از دامپینگ، خارج کردن رقبا از میدان رقابت و در اختیار گرفتن بازار است. بازارشکنی در واقع نوعی تبعیض قیمت به حساب می‌آید که برای به دست آوردن سود بسیار در بلندمدت انجام می‌شود. در ادامه‌ مقاله درباره آن توضیح می‌دهیم، با ما همراه باشید.

اخیرا برخی از کشورها به یکی از سیاست‌هایی که تاثیر مخربی به دنبال دارد، به نام دامپینگ روی آورده‌اند. این به کشور وارد کننده‌ محصول، آسیب‌های بسیاری وارد می‌شود. شاید در کوتاه‌مدت این کار برای مصرف‌کنندگان مفید و باعث خوشنودی آن‌ها باشد، اما کارشکنی به روشی غیر مستقیم، بر بازار داخلی کشور تاثیر بسیاری می‌گذارد. این باعث می‌شود به تولید کنندگان داخلی ضرر بسیاری وارد شود. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح پدیده دامپینگ (Dumping) پرداخته شده است. 

انواع دامپینگ (Dumping)

از نظر تقسیم بندی ۳ نوع دامپینگ وجود دارد که از عبارتند از:

دامپینگ مستمر یا دائمی

دامپینگ مستمر یا دائمی تمایل یک انحصار‌گر داخلی برای حداکثر کردن سود خود با فروش کالا به قیمتی بالا در بازار داخلی که فاقد محدودیت‌های تجاری یا هزینه‌های حمل‌ونقل است نسبت به قیمت خارجی که تحت‌تأثیر رقبای قدرتمند خارجی است ناشی می‌شود. در این مورد می‌شود بازار خودرو در ایران را مثال زد. مثلا قیمت خودروهای ایرانی در بازارهای خارجی به‌مراتب پایین‏تر از قیمت همان خودروها در ایران است. شرکت سامسونگ نیز زمانی گوشی‌های موبایل خود را ۲۵ درصد ارزان‌تر در ایران نسبت به کشور خود می‌فروخت.

دامپینگ مخرب یا غارتگر

دامپینگ مخرب یا غارتگر عبارت است از فروش موقتی کالا در خارج به قیمت کمتر از قیمت داخل یا حتی با ضرر و فروش آن به قیمت کمتر از هزینه‌های تولید برای بیرون راندن رقبای دیگر و یا از بین بردن صنعت داخلی یک کشور. بنابراین بعد از بی‌رقیب شدن در بازار کالای مذکور قیمت‌ها جهت کسب سود حاصل از قدرت انحصاری بالا می‌رود. به‌عنوان مثال می‌شود از اقدام شرکت‌های چینی در بازار پوشاک و سایر کالاها را نام برد.

دامپینگ تصادفی

دامپینگ تصادفی، عبارت است از  فروش اتفاقی یک کالا در بازار خارجی به قیمت کمتر از بازار داخلی برای تخلیه مازاد پیش‌بینی نشده کالاها به این دلیل که این مازاد باعث کاهش قیمت در بازار داخلی نشود. در واقع زمانی که اضافه تولید فروخته شد دامپینگ (Dumping) متوقف می‌شود.

اهداف دامپینگ (Dumping)

دامپینگ Dumping برای فروشنده با اهداف زیر انجام می‌شود:

  • کشور فروشنده، کالاهای خود را با قیمتی بسیار پایین عرضه می‌نماید و با این کار رقبای خود را کنار می‌زند.
  • کشوری که اقدام به بازارشکنی می‌کند بازارهای بلندمدت را متعلق به خود می‌نماید.
  • در بعضی کشورها دامپینگ را با هدف افزایش اشتغال و در آمدزایی انجام می‌دهند.

یکی از مزایای دامپینگ برای مصرف‌کنندگان و خریداران کالاها است. به طوری که می‌توانند با قیمت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های داخلی خرید کنند. این کار حتی باعث می‌شود که اگر مصرف‌کننده کالاهای ارزان را به جای کالاهای تولید شده استفاده کند. کالاهای تولید شده هم با قیمت ارزان‌تر وارد بازار شوند.

از معایب بازار شکنی این است که باعث تخریب اقتصاد کشورها می‌‌گردد و رقیب‌های تجاری در زمینه کالاهای مرغوب از بازار بیرون می‌روند. در این صورت بازار در انحصار کالاهای بی‌کیفیت باقی می‌ماند؛ مانند کالاهای تولید کنندگان چینی. همچنین این مسئله باعث به وجود آمدن بحران بیکاری در کشورها می‌شود، زیرا تولید کننده‌های داخلی این کشورها تولیدات خود را متوقف می‌نمایند.

سیاست‌های ضد دامپینگ

کشور وارد کننده می‌تواند با اعمال سیاست‌هایی مانند حمایت از تولید کنندگان داخلی و وضع تعرفه بر کالاهای وارداتی، مانع این بازار شکنی شود. سازمان تجارت جهانی، بازار شکنی را به دلیل این که منجر به آسیب جدی به صنعت داخلی کشور وارد کننده می‌شود، ممنوع کرده است.

از دامپینگ (Dumping) به عنوان وسیله‌ای برای استعمار اقتصادی کشورهای در حال توسعه توسط کشورهای قدرتمند و صنعتی استفاده می‌شود تا بازار داخلی آن‌ها را تحت سلطه خود قرار دهند. بسیاری از کشورهایی که اقتصادشان تحت این عمل دچار ضرر و مشکلات مالی شده است به فکر روش‌ها و ترفندهایی برای حذف این نوع بازار شکنی افتادند.

همچنین یکی از این کشورها، آمریکا بود که برای جلوگیری از پای درآمدن اقتصاد فولاد خود در برابر فولاد ژاپن و کره، اقدام به حمایت از تولید کنندگان داخلی خود از طریق پرداخت یارانه‌های حمایتی و نیز اعمال معافیت‌های مالیاتی بر آن‌ها کرد و در مقابل، بر فولاد وارداتی از ژاپن و کره تعرفه‌های بالایی وضع نمود تا با این کار قیمت محصولات وارداتی بیشتر از محصولاتی داخلی خود آمریکا شود، در نتیجه بازار فروش فولاد آمریکا رونق بسیاری پیدا نمود.

خلاصه و جمع‌بندی

دامپینگ زمانی روی می‌دهد که کشوری قیمت صادرات یک کالا را به دلیل وجود سیاست‌هایی، کمتر از ارزش واقعی آن یا حتی کمتر از قیمت تمام شده آن محصول قرار می‌دهد تا سهم ناعادلانه‌ای از بازار فروش را به دست آورد و بتواند هنگامی که درخواست محصول در کشور مقصد افزایش پیدا کرد، از آن سود بیشتری ببرد. دامپینگ (Dumping) را می‌توان این چنین تعریف کرد: فروش کالا در خارج از یک کشور به قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار داخلی.

سیاست‌های متعددی برای مبارزه با دامپینگ (Dumping) وجود دارد. یک سیاست برای جلوگیری از هرگونه آسیب از جانب دامپینگ این است که کشور باید از روش موافقت نامه‌های تجاری اقدام کند. در صورتی که هر دو طرف به توافق برسند، می‌توانند به صورت صحیح رقابت کنند و از بازارشکنی جلوگیری کنند.

سازمان تجارت جهانی اعلام کرده است که استفاده آمریکا از ابزار وضع تعرفه ضد دامپینگ علیه دیگر کشورهای جهان، خلاف قواعد این سازمان است. زیرا کشوری که قصد دارد از ابزار تعرفه ضد دامپینگ علیه واردات یک محصول استفاده کند، باید بتواند مستندات لازم را برای اثبات کاهش قیمت غیرمنطقی آن محصول را گردآوری و ارائه نماید. در طول سال‌های اخیر آمریکا برای موارد متعددی از این ابزار استفاده کرده است که بیشتر شامل محصولات کشور چین بوده است.