مصرف سبز

مصرف سبز شیوه‌ای از استفاده از منابع و محصولات است که با حفاظت از محیط زیست برای نسل حاضر و نسل‌های بعدی سازگار می‌باشد. این شیوه مصرف ارتباط تنگاتنگی با مفاهیم توسعه پایدار یا رفتار پایدار مصرف‌کننده دارد. نظر به اقتضائات کنونی حاکم بر جهان گرایش به این نوع مصرف در مدیریت رفتار مصرف‌کننده جایگاه ویژه‌ای دارد.

مصرف سبز مفهومی‌است که مسئولیت یا مشارکت مشتریان برای برطرف نمودن مشکلات زیست محیطی را توضیح می‌دهد. این کار از طریق اتخاذ رفتارهای سازگار با محیط زیست، مانند استفاده از محصولات ارگانیک، انرژی پاک و تجدیدپذیر و تحقیق در مورد کالاهای تولید شده با رویکرد حداقلی صورت می‌گیرد. منظور از رویکرد حداقلی مواردی چون تولید زباله در حد صفر، خودرو بدون آلاینده، ساختمان بدون انرژی و غیره می‌باشد.

سبز بودن و گرایش به سوی آن در راستای مسئولیت اجتماعی و دستیابی به توسعه پایدار، حقیقت دنیای امروز است. از منظر سازمانی مفاهیم محصول سبز، بازاریابی سبز، مدیریت منابع انسانی سبز، زنجیره تامین سبز و موارد مشابه مطرح شده است. از منظر افراد به عنوان مصرف‌کننده نیز مفهوم مصرف سبز به عنوان یک فرهنگ اهمیت بسیاری دارد. در این مقاله کوشش شده است تا مصرف سبز به درستی تشریح و مفهوم‌سازی شود.

پیدایش مفهوم مصرف سبز

ایده مصرف سبز در جوامع پیشرفته به اوایل دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد.

در دهه ۱۹۶۰ و اوایل ۱۹۷۰ با افزایش آگاهی از ضرورت حفاظت از محیط زیست و سلامت مردم در برابر اثرات ناشی از آلاینده‌های صنعتی و همچنین رشد مستمر اقتصادی و جمعیت به وجود آمد.

در دهه ۱۹۸۰، اولین برندهای “سبز” آمریکایی شروع به ظهور کردند و در بازار آمریکا با استقبال بسیار زیادی مواجه شدند.

در طول دهه ۱۹۹۰، محصولات سبز رشدی ملایم و آهسته را تجربه کرده و به عنوان یک پدیده بومی‌باقی ماندند.

در اوایل دهه ۲۰۰۰ دوباره علاقه جوامع مختلف به محصولات سبز  با سرعت بیشتری شروع به افزایش کرد و با وجود رکود اقتصادی اخیر، همچنان در حال رشد است.

عوامل موثر بر مصرف سبز

با مطالعه تحقیقات انجام شده در رابطه با رفتار مصرف سبز، عوامل تاثیر گذار بر نیت و مصرف سبز مصرف‌کننده مشخص می‌گردد. این عوامل عبارتند از:

• جمعیت شناختی
• ارزش
• نگرش
• دانش زیست‌محیطی

عوامل جمعیت شناختی: تصمیمات یک خریدار تحت تاثیر خصوصیات فردی او قرار می‌گیرد. این خصوصیات می‌تواند عواملی چون سن، جنسیت، شغل، وضعیت اقتصادی، اوضاع مسکن، وضعیت تاهل و … باشد.

ارزش: ارزش ها، باورهای ثابت و پایداری هستند که باعث مطلوبیت و خوب شدن رفتارها و مهم شمردن و بها دادن به محیط می‌شوند.ارزش‌های زیست محیطی نقش اصلی را در رفتارهای موافق محیط زیست بازی می‌کنند، چرا که ارزش‌ها باورهای مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و این مسئله باعث تاثیر بر هنجارهای شخصی و در نتیجه منجر به رفتار مثبت زیست محیطی می‌شود.

نگرش: تاثیر نگرش در رفتار به حدی مهم است که تئوری کنش عقلانی، اعتقاد دارد که فقط دو متغییر نگرش و هنجارهای ذهنی، مشترکا نیات رفتاری و رفتار واقعی را شکل می‌دهند. نگرش زیست محیطی به صورت مجموعه‌ای از باورها، تمایلات. احساسات و نیت‌های رفتاری مربوط به محیط زیست تعریف می‌شود. به بیان دیگر نگرش زیست محیطی عبارت است از یک زمینه، حالت درونی، استعداد یا تمایل یادگیری شده برای پاسخ به رفتار مطلوب یا نا مطلوب زیست محیطی.

دانش زیست محیطی: دانش در تحقیقات مصرف‌کننده به عنوان یک ویژگی یا معیار که بر تمام جوانب و مراحل فرآیند تصمیم‌گیری اثر می‌گذارد، شناخته شده است. دانش زیست محیطی یا سواد اکولوژیکبه این مفهوم است که یک شخص چقدر در باره محیط زیست و مسائل مربوط به آن آگاهی دارد .این دانش انسان‌ها را به سمت کسب اطلاعات و آگاهی از برندهای سبز و ایجاد نگرش‌های مثبت نسبت به برندهای سبز می‌برد.

همچنین تعهدات مذهبی (از بعد ارزش) بر رفتار مصرف سبز موثر واقع می‌شود.

نتیجه‌گیری

مصرف سبز به مصرف محصولاتی بر می‌گردد که مراقب محیط زیست بوده و برای آن مفید باشند. قابل بازیافت و یا قابل حفاظت بوده و نسبت به دغدغه‌های زیست محیطی حساس و پاسخگو باشد. بنا به درخواست مشتری برای محصولات سبز که با استفاده از مواد خام دوستدار محیط زیست و فرایند تولید سبز، تهیه شده، شرکت‌ها به اجبار اهداف محیطی را با مدیریت استراتژیک طولانی مدت یکپارچه می‌کنند.

مصرف سبز به معنی اضافه نمودن جنبه‌های زیست محیطی به معیارهایی از قبیل قیمت و کارایی در هنگام تصمیم به خرید است که هدف نهایی آن، کاهش اثرات زیست محیطی در یافتن منابع و افزایش بهره‌وری منابع است. مصرف سبز فرآیندی است که به طور رسمی‌مسائل و نگرانی‌های زیست محیطی برای فرایند خرید را معرفی و یکپارچه سازی می‌کند.

انتخاب تامین‌کننده در مدیریت زنجیره تامین سبز به وضوح یک فعالیت مهم در خرید مدیریت است زیرا پایداری زیست محیطی و عملکرد زیست محیطی شرکت می‌تواند توسط تامین کنندگان نشان داده شود. به این معنی که شرکت‌ها باید با تامین کنندگان در شیوه‌های دوستدار زیست محیطی برای خرید کردن و مدیریت مواد مشارکت کنند.مصرف سبز و یا تدارکات مرتبط است با محصول و جنبه هایی از فرایند تولید کننده، شامل مواد دوستدار محیط زیست، سیستم مدیریت محیطی و درخواست برای ارزیابی چرخه زندگی.