بحث و نتیجه‌گیری مقاله
بحث و نتیجه‌گیری (Discussion) آخرین بند هر مقاله علمی است که در آن پژوهشگر به تحلیل یافته‌های پژوهشی و ارائه پیشنهادهای کاربردی می‌پردازد. در این بخش پژوهشگر باید به روشنی هم‌افزایی نظری و سهم پژوهش خود را در زمینه مورد پژوهشی مقاله مطرح نماید.
«بحث و نتیجه‌گیری» تیتر اصلی هر مقاله علمی و فصل پنج پایان‌نامه به شمار می‌رود. درصورتی‌که نویسندگان بحث موردنظر خود را در بخش یافته‌ها انجام دهند، عنوان این بخش به «نتیجه‌گیری» تغییر می‌یابد. به نویسندگان قویاً پیشنهاد می‌شود. می‌شود که با تعیین یک یا چند مورد از زیرتیترهای «کاربردهای عملی پژوهش»، «کاربردهای نظری پژوهش»، «پیشنهادهای پژوهش» و «محدودیت‌های پژوهش» و «جهت‌گیری‌های آتی» در بخش «بحث و نتیجه‌گیری» دستاوردهای پژوهش خود را برجسته‌نمایند. هر یک از این عناوین در ادامه تشریح شده‌اند.
آموزش نگارش بحث و نتیجه‌گیری مقاله
در فرآیند تدوین بخش نتیجه‌گیری، ابتدا باید مسئله و هدف پژوهش در دو یا چند جمله کوتاه تبیین شود. در صورتی‌که «بحث» از یافته‌ها مجزا و به این بخش واگذارشده باشد، نویسندگان باید با تمرکز بر هر یافته و هدف متناظر آن، یک بحث منسجم، شفاف و علمی مطرح نمایند و نتایج کار خود را با ادبیات تئوریکی و تجربی پیشین پیوند بزنند.
لازم به ذکر است که صرف تبیین همسویی یا غیرهمسویی یافته‌های پژوهش با ادبیات پیشین کفایت نمی‌کند. پژوهشگر باید دست به تبیین بزنند و اصالت اثر، یافته‌های جدید و منحصربه‌فرد مطالعه خود را برجسته‌نمایند. در ادامه لازم است، سهم پژوهش (Contribution) در ادبیات موضوع و نیز چگونگی حصول به هر سهم به‌صورت مورد به مورد و کاملاً شفاف مشخص گردد. نویسندگان می‌توانند سهم پژوهش را به اختیار خود قبل از انجام بحث مطرح نمایند و سپس بحث موردنظر را ارائه دهند.
پیشنهادهای کاربردی
«کاربردهای عملی پژوهش» و «کاربردهای نظری پژوهش» دو محور مهم در بخش نتیجه‌گیری است. این موارد به اختیار نویسندگان در قالب زیرتیترهای جداگانه در بخش نتیجه‌گیری و یا در قالب متن تلفیق‌شده با نتیجه‌گیری مطرح می‌شود. کاربردهای عملی پژوهش (برای مدیران و سیاست‌گذاران) بر این موضوع متمرکز است که پژوهش انجام‌شده چه دستاوردهایی برای عرصه عمل در پی دارد. چه بینش، درک یادانشی برای مدیران و سیاست‌گذاران فراهم کرده و این مهم از طریق چه فرآیندی در پژوهش محقق شده است (منظور فرآیندی جدید است که صرفاً مختص کار پژوهشی نویسندگان است)؟
کاربردهای نظری پژوهش (برای ادبیات موضوع) نیز بر این امر دلالت دارد که پژوهش انجام‌شده برای عرصه علم چه دستاوردهایی دارد و چه بینش یا دانش جدیدی ایجاد کرده است؟ این دستاوردها، دانش یا بینش جدید از طریق اجرای چه فرآیند پژوهشی جدید و نوآورانه به‌دست‌آمده است؟
لازم به ذکر است که کاربردهای پژوهش (Implications) با پیشنهادهای پژوهش (Recommendations) کاملاً متفاوت است. نویسندگان باید میان این دو موضوع تفاوت قائل شوند. ممکن است نویسندگان پس از تبیین کاربردهای پژوهش، حسب بینش و درک خود از تجارب پژوهشی، پیشنهادهایی کاربردی بر مبنای یافته‌های پژوهش ارائه دهند.
درنهایت، نویسندگان باید محدودیت‌های پژوهش خود را به‌طور شفاف و به‌دوراز سوگیری مطرح نمایند. آنها باید برای پژوهشگران آتی در محور پژوهشی خود پیشنهاد ارائه دهند و جهت‌گیری‌های مطالعاتی آتی را ترسیم کنند. بیان محدودیت‌های پژوهش برای یک مقاله علمی-پژوهشی یک ضرورت به شمار می‌رود. محدودیت‌های پژوهش مجموعه عناصری را شامل می‌شود که تعمیم‌پذیری یافته‌ها را کاهش می‌دهند. باید یافته‌های پژوهش نیز بر مبنای همین محدودیت‌ها تفسیر شده باشند.
جمع‌بندی و تذکرات مهم
تکرار مجدد یافته‌ها در بخش نتیجه‌گیری و بی‌توجهی در تدوین یک نتیجه‌گیری عمیق که نوآوری و اصالت پژوهش را به تصویر بکشد، منتج به رد مقاله در مراحل اولیه ارزیابی خواهد شد. مواردی همچون عدم دسترسی به داده‌های دقیق، عدم مشارکت پاسخگویان، زمان‌بر بودن گردآوری داده‌ها، هزینه‌بر بودن انجام پژوهش و غیره بیانگر مشکلات پیش روی فرآیند پژوهش و پژوهشگران هستند. این موارد ارتباطی با محدودیت‌های تحقیق ندارند.
بنابراین، از ذکر این‌گونه موارد در قالب محدودیت‌های پژوهش جداً خودداری شود. برای مثال، ممکن است دو مورد از محدودیت‌های پژوهشی بدین شیوه بیان شود:
۱) ازآنجاکه این عوامل بسته به برخی ویژگی‌ها مانند وضعیت زیرساخت‌ها، جمعیت و برخورداری از شاخص‌های بهداشتی در بخش‌های مختلف خدماتی استان‌های گوناگون متفاوت است، به نظر می‌رسد نتایج این تحقیق در برخی از استان‌های کشور که شباهت ساختاری و عملکردی کمتری به این حوزه دارند، بااحتیاط قابل‌تعمیم باشد.
۲) ازآنجاکه در این مطالعه، به‌طور غالب شرکت‌های دارای عملکرد متوسط و کمتر از آن مدنظر قرارگرفته‌اند، به نظر می‌رسد نتایج حاصله برای شرکت‌های با عملکرد قوی کاربرد محدود داشته باشد. بدین ترتیب مطالعات آتی می‌توانند این عوامل را در یک نگاه تطبیقی بر مبنای سطح عملکرد موردتوجه قرار دهند. و در نهایت اثر شاخص‌های مهم در این زمینه را مدل‌سازی نمایند.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارس مدیر
روش تحقیق | ۱۷ اسفند ۰۱
