قلمرو پژوهش (تحقیق)

قلمرو پژوهش (Research area) تعیین مرزهای موضوعی، مکانی و زمانی است که چارچوب کلی مطالعه مورد نظر را نشان می‌دهد. وقتی یک پژوهشگر طرح تحقیقی را ارائه می‌کند باید قلمرو آن را مشخص کند. در این بخش از طرح تحقیق مکان، زمان و حوزه مورد بررسی مشخص می‌شود.

یک بخش اصلی از هر پروپوزال یا پایان‌نامه مدیریت و علوم اجتماعی تعیین قلمرو پژوهش است. با این وجود بسیاری از دانشجویان برای تدوین این بخش دچار مشکل هستند. متأسفانه در نوشتن این بخش در پروپوزال‌ها و پایان‌نامه‌ها و مقالات اشتباه‌های فاحشی دیده می‌شود. گاهی این اشتباه‌ها از عدم درک صحیح پژوهشگر نسبت به این مفاهیم ناشی می‌شود. در این بحث کوشش شده است تا مفهوم قلمرو پژوهش تبیین شود.

قلمرو موضوعی پژوهش

قلمرو موضوعی مشخص می‌کند مطالعه مورد نظر در چه حوزه‌ای انجام می‌شود. برخی اساتید دانشگاهی تاکید دارند قلمرو موضوعی همان عنوان پایان‌نامه یا طرح پژوهشی است. با این وجود در کتاب‌های روش تحقیق تاکید شده است که باید حوزه کلی بحث مشخص شود.

در این قسمت موضوع تحقیق محدود می‌شود. نباید در این بخش عوامل و یا موضوعاتی مشابه را که در قلمرو این تحقیق نیست را وارد نمود. برای نمونه فرض کنید مطالعه‌ای با عنوان تاثیر شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های مدیریت اینترنت انرژی در سازمان‌های دولتی کشور انجام داده‌اید. قلمرو موضوعی می‌تواند مدیریت اینترنت انرژی بیان شود.

قلمرو مکانی پژوهش

این بخش به‌عنوان عامل محدودکننده جمعیت جامعه در بعد جغرافیایی و مکانی هست. در حقیقت قلمرو مکانی به محقق اعلان می‌نماید در چه نمونه آماری می‌تواند به تحلیل و بررسی بپردازد و نتایج تحقیق را به چه جامعه‌ای می‌تواند تعمیم دهد.

شناخت ازمکانی که پژوهش درآن صورت گرفته می‌تواند به دوشکل در قضاوت خواننده نسبت به دستاوردهای تحقیق نقش داشته باشد:

  • آگاهی پیشینی
  • آگاهی پسینی

آگاهی پیشینی: خواننده بامکانی که تحقیق درآن صورت گرفته آشنایی داردو همین شناخت می‌تواند موجبات تقویت یا تضعیف یاعدم باور نسبت به دستاوردهای تحقیق فعلی را ایجاد کند.

آگاهی پسینی: ایجاد شناخت درخواننده نسبت به مکانی که پژوهش درآن صورت گرفته است. این شرایط فراهم می‌آید تااوبتواند روشهای انجام کار،آزمودنیها ،نتایج وتعمیم‌ها را در بستر خود موردتوجه قرار دهد وازاین طریق آگاهی بیشتری  نسبت به  تحقیق پیدا کند.

قلمرو زمانی پژوهش

این قلمرو، محدوده زمانی را پوشش می‌دهد. البته توجه شود که منظور از قلمرو زمانی، دوره زمانی است که اطلاعات تحقیق در آن دوره جمع‌آوری و طبقه‌بندی و مورد تجزیه‌وتحلیل قرار می‌گیرند. یعنی فرد باید در این محدوده زمانی این عملیات را انجام دهد.

پژوهشگر توضیح می‌دهدکه این تحقیق درچه فاصله زمانی صورت می‌گیرد. ضرورت بیان قلمرو زمانی بیشترازآن جهت است که خواننده درنهایت با توجه به مقطع زمانی که تحقیق انجام شده است می‌تواند در رابطه  با تحلیلها واستنتاج هایی که پیرامون فرضیه‌ها صورت گرفته است برداشت‌های بهتری پیدا کند. در واقع نقش حوادث ،اتفاقها،روندهای اقتصادی، شرایط  سیاسی- اجتماعی ،روحیه ملی …. رادرنتایج تحقیق بازشنا سی کند.

خلاصه و جمع‌بندی

تعیین قلمرو یا محدوده تحقیق، مرزهای خود خواسته است که توسط پژوهشگر بر اساس هدف و دامنه تحقیق تعیین می‌شود. این قلمرو گاهی با محدودیت‌های تحقیق نیز اشتباه گرفته می‌شود. تحقیقات مدیریت و علوم اجتماعی نوعاً دارای متغیرهای زیادی هستند که می‌توانند تحت تأثیر شرایط زمانی، مکانی، جمعیتی یا محیطی واقع شوند.

یک ایراد بزرگ در تعیین قلمرو مکانی این است که افراد نتایج را به جامعه و بعد مکانی فراتر از جامعه و بعد مکانی تحقیق خود تعمیم می‌دهند. در تعیین قلمرو زمانی نیز اشتباهات بزرگی انجام می‌شود که اعتبار نتایج تحقیق را کاهش می‌دهد. در بسیاری موارد پژوهشگر در پایان کار هرچقدر زمان تحقیق طول کشیده آن را به‌عنوان محدوده زمانی وارد کار پایان‌نامه می‌کند. این در حالی است که آن محدوده زمانی است که باید مشخص کند برای عملیات میدانی چقدر زمان هست.

4.4 10 رای ها
امتیازدهی به مقاله