هوش اجتماعی

هوش اجتماعی (Social intelligence) توانایی و ظرفیت شناخت خود و دیگران برای برقراری ارتباط مناسب در جوامع بشری است. افرادی که از چنین هوشمندی بهره‌مند هستند می‌توانند روابط بهتری را با دیگران برقرار کنند. این افراد در جامعه به صورت برجسته حضور پیدا می‌کنند و مورد قبول دیگران هستند.

هوش اجتماعی یکی از چندین نوع هوش است که در بحش انواع هوش بحث شد و به روابط ما مربوط می‌شود. این هوش، در حقیقت میزان تبحر لازم برای ایجاد، حفظ و گسترش ارتباطات را به ما می‌دهد و تقریبا شامل سیزده مهارت است. هوش اجتماعی شامل مهارت‌های برقراری ارتباط موثر، حفظ و گسترش این روابط است. هوش اجتماعی هم مانند هوش هیجانی قابل تقویت شدن است. یعنی می‌توان آن را با آموزش تقویت کرد. اما نکته قابل توجه در تقویت آن این است که قبل از تقویت آن بهتر است هوش هیجانی افراد تقویت شود.

برخورداری از این نوع هوشمندی برای مدیران اهمیت زیادی دارد و در هوش مدیریتی و هوش سازمانی دخیل است. بسیاری از افراد ممکن است اطلاعات زیادی درباره چگونگی برقراری یا حفظ روابط را داشته باشند، اما نمی‌توانند به این دانسته‌ها عمل کنند. بنابراین، در اینجا پای هوش هیجانی برای از بین بردن فاصله میان دانش و عمل به میان می‌آید. بسیاری از افراد مشکلات درونی عدیده‌ای برای برقراری روابط دارند که این مشکلات را می‌توان به مدد تقویت هوش هیجانی رفع کرد. معصومه محمدی در این مقاله شما را با معنای هوش اجتماعی آشنا می‌کند.

مفهوم هوش اجتماعی

تقویت هوش هیجانی توانایی مدیریت هیجانات و کنترل رفتار را بالا می‌برد و باعث می‌شود که افراد در روابط خود کمتر آسیب دیده و کمتر به دیگران آسیب وارد کنند. علاوه بر اینها یکی از مهارت‌های هوش هیجانی، یکپارچگی درونی و اخلاق مداری است که باعث می‌شود افراد بتوانند در روابط خود با یکپارچگی میان گفتار، افکار و رفتار‌هایشان، در دیگران اعتماد ایجاد کرده و به اصول اخلاقی پایبند باشند. بنابراین، می‌توانیم نتیجه بگیریم که هوش هیجانی پایه تقویت هوش اجتماعی است. یکی از مسائلی که در هوش اجتماعی پر رنگ است، «شعور اجتماعی» است که این شعور باعث می‌شود در روابط‌مان کمتر به دیگران آسیب زده و کمتر قوانین اجتماعی را زیر پا بگذاریم.

هوش اجتماعی یکی از انواع مهم هوش می‌باشد که برای بقاء انسان و ارتباط برقرار کردن بسیار با اهمیت است. افرادی که هوش اجتماعی دارند، زیاد حرف نمی زنند، بلکه زیاد گوش می‌کنند. یادمان باشد که ما یک دهان داریم و دو گوش، بنابراین سعی کنید دو برابر حرف زدن، بشنوید و این باعث افزایش هوش اجتماعی شما می‌شود.

یکی از راه‌های موثر برای جذب دیگران، این است که آنچنان به حرف هایشان تمرکز کنیم. انگار خودمان می‌خواهیم موضوعی را بیان کنیم. با این کار به آنها می‌فهمانیم که برای ما ارزش دارند و به ما واکنش مثبت نشان می‌دهند. برخورداری از هنر مذاکره نیز یکی از جنبه‌های هوش جمعی است. فردی که هوش جمعی بالایی دارد باید بتواند در زمینه خانوادگی و شغلی و ارتباطی خود با دیگران به صورت عاقلانه و منطقی ارتباط موثر برقرار کند و مذاکره نماید.

اهمیت هوش اجتماعی

افراد با هوش هیجانی بالا، در اجتماع و در برقراری ارتباط با دیگران معمولا موفق‌تر هستند. چرا که گفته می‌شود این افراد درک و شعور اجتماعی بیشتری نسبت به سایرین دارند. اما شعور اجتماعی چیست؟ شعور اجتماعی همان چیزی است که به ما کمک می‌کند در ارتباط با سایر انسان‌ها به آن‌ها کمترین آسیب را وارد کرده و قوانین را به بهترین شکل اجرا کنیم. شعور اجتماعی شامل درک روابط انسانی، احترام به حقوق و احساسات دیگران، پایبندی به قوانین و … است. مسلما همه‌ی ما دوست داریم با چنین فردی در ارتباط باشیم. به طور کلی اهمیت و فایده‌ی هوش اجتماعی عبارت است از:

• توانایی برقراری ارتباط موثر
• توانایی همدلی با سایر انسان‌ها، توانایی ایجاد آرامش در روابط و مورد اعتماد بودن
• تشخیص درست باید‌ها و نباید‌های اجتماعی، درک محیط انسانی، درک و تشخیص رفتار درست
• وجود مهارت کمک به دیگران، مهارت درک نیاز افراد (چنین فردی در حیطه‌ی فروش می‌تواند بسیار موفق باشد.)
• برخورداری از مهارت تطابق پذیری
• افزایش مهارت کار در گروه
• افزایش مهارت مدیریت گروه‌های کاری، دوستی، تحصیلی

هوش اجتماعی و توانایی استفاده از آن دقیقا شبیه به راه رفتن است. شما در ابتدای زندگی، به علت ضعف در پا‌ها به سختی روی آن‌ها می‌ایستادید، اما با یادگیری مهارت راه رفتن توانایی دویدن، اسکیت کردن و بسیاری فعالیت‌های دیگر را نیز فراگرفتید. همانطور که گفتیم هوش اجتماعی توانایی کنترل احساسات وهیجانات است. اما شما در حالت عادی همیشه نمی‌توانید این احساسات را تشخیص دهید؛ و این کار به تمرین نیاز دارد. در ادامه‌ی این مطلب به معرفی دو روش برای تقویت هوش اجتماعی و مهارت تشخیص احساسات می‌پردازیم.

دانلود پرسشنامه هوش اجتماعی

از زمانی که مطالعه علمی هوش شروع شده است، انواع مختلفی از هوش معرفی شده است. این نوع از هوش نخستین بار توسط ثراندیک مطرح شد. به عقیده ثرندایک هوش اجتماعی نشان دهنده قابلیت‌ها و توانایی‌های فردی است که به خوب کنار آمدن با دیگران و روابط اجتماعی موفق منجر می‌شود. در تعریف این هوش از یک طبقه کلی صحبت می‌شود، یعنی ظرفیت درک رخدادها و پاسخ مؤثر شخصی و اجتماعی. گلمن این نوع هوش یک هوشمندی میان‌فردی است یعنی مهارت عاطفی که برای حفظ ارتباطات نزدیک در دوستی‌ها، ازدواج یا ارتباط شغلی، اساسی است. این مهارت‌ها در کودکی شکل می‌گیرد ودر طول زندگی بروز می‌یابد. پرسشنامه هوش اجتماعی برای سنجش این نوع از هوش ابداع شده است.

مقیاس تت دارای ۴۵ گویه است که همراه با شرح و تفسیر و روایی و پایایی قابل دانلود است.

دانلود پرسشنامه هوش اجتماعی

این پرسشنامه توسط سیلورا، مارتین یوسن و داهل (۲۰۰۱) تهیه شده است. این مقیاس شامل سه بعد پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت‌های اجتماعی و آگاهی اجتماعی است. این پرسشنامه از ۲۱گویه تشکیل شده است. مارتین یوسن و داهل (۲۰۰۱) ضرایب پایایی آن¬ها را برای خرده مقیاس‌های پردازش اطلاعات اجتماعی، مهارت‌های اجتماعی و آگاهی اجتماعی را بالا ۰/۷ برآورد کرده اند.

خلاصه و جمع‌بندی

اگر هوش اجتماعی افراد را از ضعیف تا عالی دسته بندی کنیم، هوشمندی افرادی مثل رهبران کاریزماتیک سیاسی، بالاتر از درجه عالی است. آنها می‌توانند احساس و اندیشه‌های جامعه را مدیریت و از بحران‌‌ها عبور کنند.  فردی که هوشمندی بالایی دارد، متوجه احساس طرف مقابل از رفتار خود می‌شود و با موقعیت سنجی درست، پیش‌بینی می‌کند. در صورت ادامه رفتارش، ممکن است او را از دست بدهد، بنابراین بسیار مراقب رفتار خود است .

از سوی دیگر افرادی هستند که هوش اجتماعی آنها پایین تر از سطح ضعیف است. این افراد بیمارانی با اختلال‌های روانی هستند. در راس این اختلال‌ها می‌توان به بیماری‌های طیف اوتیسم اشاره کرد.  این افراد توانایی برقراری ارتباط اجتماعی را به شکل کلامی یا با استفاده از زبان بدن ندارند. حس‌های دیگران را از روی حرف و زبان بدن درک نمی‌کنند و خودشان هم قادر به انتقال احساس خود نیستند.

البته ممکن است هوش اجتماعی مبتلایان به افسردگی‌های شدید یا قربانیان حوادثی مثل تجاوز، جنگ و نیز بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و طوفان، به دلیل ابتلا به افسردگی و اضطراب ناشی از این حوادث، به صورت دوره‌ای تحت تاثیر قرار گیرد و کاهش یابد. این افراد باید سعی کنند با درمان بیماری‌های روحی خود هوش جمعی خود را افزایش دهند. افراد زورگو و دیکتاتور هم دارای هوش جمعی پایینی هستند. آنها تصور می‌کنند با زورگویی می‌توانند به خواسته‌های خود برسند. اما در حقیقت همدلی‌ای که نیاز است با دیگران داشته باشند را از دست می‌دهند و این به ضرر آنها می‌باشد.