هوش دیجیتال سازمانی
هوش دیجیتال سازمانی به عنوان توانمندی سازمان در پایش، فهم، ارزیابی، اجرا و بکارگیری صحیح فناوری‌های دیجیتالی تعریف می‌شود. دیجیتالی شدن در قالب فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و تولید پیشرفته تاثیر شگرفی بر آینده کار دارد. این تحول دیجیتال نیازمند آموزش و توسعه مهارت‌های جدیدی در افراد است. بنابراین یک چالش اساسی در این حوزه رشد توانمندی افراد به عنوان استعدادهای سازمان است.
یکی از عمده ترین مباحث در آموزش ضمن خدمت و مدیریت استعداد بحث بهبود هوش دیجیتالی افراد است. سازمان‌ها باید بکوشند از طریق افزایش این هوشمندی به توسعه شایستگی‌های محوری خود بپردازند. کارکنان دانشی در عرصه سازمان‌های کنونی باید از مهارت‌های دیجیتال برخوردار باشند. به این ترتیب سازمان آماده بهره‌گیری از فرصت‌های محیطی و مقابله با تهدیدها خواهد بود. توانمندی رقابتی سازمان افزایش خواهد یافت و نیل به اهداف سازمانی میسر خواهد شد.
این هوشمندی یکی از انواع هوش سازمانی است که بکارگیری آن برای سازمان‌ها الزامی است. با وجود اهمیت بسیار زیاد این مقوله تا پیش از نگارش این مقاله هیچ مطالعه‌ای با عنوان هوش دیجیتال سازمانی در کشور انجام نشده است. بنابراین در مطالعه حاضر کوشش شده است تا نخست تعریفی از موضوع ارائه شود. سپس از طریق بازتعریف هوشمندی دیجیتالی در بستر سازمان‌ها به مفهوم‌سازی بهتر آن اقدام شود.
تعریف هوش دیجیتال سازمانی
هوش دیجیتال به معنای توانایی فهم و بهره‌گیری از قدرت فناوری اطلاعات و ارتباطات در راستای منافع می‌باشد. این نوع هوشمندی به عنوان توانایی فهم دیجیتال و استفاده از آن در حل مسائل آنلاین نیز تعریف شده است.
هوشمندی دیجیتال در بستر سازمان‌ها نیازمند بازتعریفی با درنظر‌گیری ملاحظات بیشتر است. از این منظر هوش دیجیتال سازمانی به عنوان توانایی سازمان در استفاده از توانمندی‌های دیجیتالی در حل مسائل سازمانی تعریف می‌شود.
هوش دیجیتال که عبارت است از: «مجموعی از توانایی‌های اجتماعی، احساسی و شناختی که به افراد امکان می‌دهند با چالش‌های این حوزه مواجه شوند و با نیاز‌های زندگی دیجیتال سازگاری پیدا کنند»، اکتسابی است و عنصر اساسی توسعه مهارت‌ها برای نیروی کار آینده محسوب می‌شود. این نوع هوش، برخلاف ضریب هوشی (IQ)، اکتسابی است و باید توانایی آن ایجاد شود چراکه عنصر اساسی توسعه مهارت‌ها برای نیروی کار آینده محسوب می‌شود.
چارچوب هوش دیجیتال سازمانی
بکارگیری هوش دیجیتال در سازمان نیازمند وجود یک چارچوب مدون است. از آنجا که مطالعات اندکی در این حوزه صورت گرفته است بنابراین طراحی چارچوب کامل برای این منظور دشوار است. با این وجود براساس ادبیات و پیشینه پژوهش می‌توان اصول کلی را در نظر گرفت. یک چارچوب اولیه در این زمینه به صورت شکل زیر است:
چارچوب هوش دیجیتال سازمانی
چارچوب هوش دیجیتال سازمانی از سه مرحله اصلی تشکیل شده است. این چارچوب با جاه‌طلبی دیجیتال آغاز می‌شود. پس از آن مرحله توسعه مهارت‌های دیجیتال فرا می‌رسد و آخرین مرحله نیز مربوط به سواد دیجیتال است. بنابراین مراحل این چارچوب عبارتند از:
- جاه‌طلبی دیجیتال
- مهارت‌های دیجیتال
- سواد دیجیتال
هر مرحله نیز از دو فعالیت اصلی تشکل شده است. فعالیت‌های مرحله جاه‌طلبی دیجیتال شامل پایش و شکل‌دهی است. فعالیت‌های مرحله توسعه مهارت‌های دیجیتال نیز شامل انتخاب و ساختاردهی است. در نهایت فعالیت‌های مرحله سواد دیجیتال نیز شامل تحریک و تدریس می‌شود.
خلاصه و جمع‌بندی
هوش دیجیتال سازمانی لازمه موفقیت برای سازمان‌های عصر حاضر است. این هوشمندی شامل فرصت‌هایی برای ارزیابی و بازخورد در سازمان می‌باشد. ابزار‌های ارزیابی باید جامع و سازگار باشند. این صورت می‌توانند نه تنها مهارت‌های سخت و فنون حرفه‌ای، بلکه مهارت‌های نرم دیجیتالی را نیز ارزیابی کنند. چنین ارزیابی‌هایی می‌توانند درک بهتری از نقاط قوت و ضعف سازمان را به آن‌ها ارائه دهد. سازمان‌ها در دنیای دیجیتال امروز غوطه‌ور شده‌اند و بر آن‌چه که قرار است آینده دنیا باشد، تأثیرگذار خواهند بود.
نکته حیاتی برای سازمان، ارتباط بین هوش دیجیتالی و گسترش اطلاعات غلط دیجیتالی است. افزایش ظرفیت خروجی این اطلاعات غلط به هوش دیجیتالی پایین کاربرانی که این اطلاعات را به اشتراک می‌گذارند مربوط می‌شود. بدون تشخیص دقیق اطلاعات دیجیتال و مهارت‌های تفکر نقادانه، احتمال اینکه افراد اطلاعات غلط را بدون دانستن عواقب آن به اشتراک بگذارند، بیشتر می‌شود.
از دیگر عواقب آشکار DQ پایین عبارت است از مقاومت نکردن در برابر دستکاری‌های آنلاین و از بین رفتن حریم شخصی. این چالشی نیست که هر خانواده‌ای به تنهایی با آن دست و پنجه نرم کند، بلکه مشکلی است که جامعه باید به صورت جمعی به آن بپردازد. نکته بسیار مهم این است که همه سازمان‌ها باید آموزش‌های دیجیتال را آغاز کنند. دنیا به هوش دیجیتالی نیاز دارد و مرتبط شدن روزافزون زندگی‌ها به هم، سلامت و شکوفایی جوامع را به آن وابسته کرده است.
