آموزش Expert Choice

آموزش نرمافزار Expert Choice با ذکر مثالی برای انجام روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی ارائه شده است. آموزش Expert Choice را طی یک مثال پی خواهیم گرفت. یک فروشنده کالا در نظر دارد مکان جدیدی برای فروش محصولات خود ایجاد کند. معیارهای (Criteria) مهم از نظر این فروشنده عبارتند از هزینه اجاره محل، میزان تردد افراد، در معرض دید بودن و تعداد فروشگاههای رقیب همجوار. طی مطالعات صورت گرفته ۳ گزینه (Alternative) برای او وجود دارد.
غرفهای از یک فروشگاه بزرگ (The mall) : اکثر مشتریان این بخش افراد جوان و بازنشسته هستند اما هزینه اجاره در این مکان بالا است.
محلی در خیابان اصلی مرکز شهر (Main St) : اگرچه هزینه اجاره پایین است اما پس از غروب و در پایان هفته مشتری برای این بخش وجودندارد.
مرکز خریدی در حومه شهر (SUB.CTR) : اگر چه مشتریان زیادی در این بخش وجو دارد اما رقابت با فروشگاههای مشابه در این بخش شدید است.

طراحی ساختار سلسلهمراتبی
به منظور تعیین بهترین مکان ابتدا ساخت سلسلهمراتبی را ایجاد خواهیم کرد و به مقایسه زوجی خواهیم پرداخت و در انتها نتایج را مشاهده خواهیم کرد.
ساخت درخت سلسلهمراتبی
هر تصمیمگیری در این نرمافزار با یک مدل در قالب یک سلسلهمراتبی یا درخت آغاز میشود.
ساده ترین حالت، یک سلسلهمراتبی با سه سطح است : هدف (Goal)، معیارها (Criteria) و گزینهها (Alternatives). البته هر یک از معیارها میتوانند به زیر معیارها تقسیم شوند. ساخت مدل با ساخت هدف شروع شده و به سمت سطوح پایین تر توسعه مییابد.

ساختار یک مدل در نرمافزار Expert Choice
ابتدا مدل جدیدی ایجاد خواهیم کرد و نام و توضیحات آن را وارد خواهیم کرد. بدین منظور از منوی File گزینه New را انتخاب کنید.
به مکان مورد نظر برای ذخیره فایل بروید و سپس نام مدل (Site selection) را وارد کرده و بر روی Open کلیک کنید. پنجره Global Description برای شما ظاهر خواهد شد در اینجا میتوانید توضیحاتی در مورد هدف وارد کنید. (Select the best retail site)
نرمافزار در بسیاری از موارد فارسی را به صورت علامت سوال نشان میدهد، پس بهتر است مطالب را به صورت انگلیسی وارد کنید.
حال معیارهای مورد نظر را وارد میکنیم. معیارها عبارت بودند از :
- در معرض دید بودن (Visibility)
- تعداد فروشگاههای رقیب همجوار (Competition)
- میزان تردد افراد (Customer Fit)
- هزینه اجاره محل (Cost)
وارد کردن معیارها در نرمافزار اکسپرت چویس
برای وارد کردن معیارها باید از منوی Editگزینه Insert child of current node را انتخاب کنید. (البته میتوانید با راست کلیک بر روی هدف گزینه Insert child of current node را انتخاب کنید.)
نام معیار را وارد کنید و بر روی Enter کلیک کنید.

نوار منوهای expert choice
برای وارد کردن توضیحات برای هر یک از معیارها میتوانید آن معیار را انتخاب کنید و بر روی پنجره Information Document کلیک کنید.

محیط نرمافزار اکسپرت چویس
وارد کردن گزینهها در نرمافزار اکسپرت چویس
به چند طریق میتوانید گزینهها را وارد کنید. میتوانید از منوی Editگزینه Alternative سپس Insert را کلیک کنید.
در پنجره Alternative بر روی Add Alternative کلیک کنید یا راست کلیک کرده و Insert را انتخاب کنید. به جای این چند کار میتوانید به راحتی دکمههای Ctrl+I را فشار دهید تا پنجره اضافه نمودن گزینه نمایش داده شود.
سه گزینه به نامهای The mall، Main St و SUB.CTR برای ۳ گزینه مورد نظر ایجاد کنید.

وارد کردن گزینهها
برای وارد کردن توضیحات همان کاری که برای معیارها انجام دادیم، انجام میدهیم. گزینه مورد نظر را انتخاب میکنیم و بر روی پنجره Information Document کلیک کرده و توضیحات را وارد میکنیم.
مقایسه زوجی در نرمافزار اکسپرت چویس
پس از ایجاد ساخت سلسلهمراتبی، قدم بعدی ارزیابی عناصر با مقایسه زوجی است. مقایسه زوجی، فرایندیاست برای مقایسه اهمیت، ارجحیت یا درستنمایی دو عنصر نسبت به عنصر سطح بالاتر.
در مدل بالا، به طور مثال میخواهیم ارجحیت محل SUB.CTR نسبت به The mall را از نظر در دید بودن، مشخص کنیم. سوالاتی که بدین منظور مطرح میشوند به صورت زیر است :
کدامیک از دو محل SUB.CTR و The mall ارجح هستند؟
این ارجحیت چه مقدار است؟
این امر در نهایت به مقایسه زوجی گزینهها نسبت به هر یک از معیارها و همچنین مقایسه معیارها نسبت به هدف منتهی میشود.
قبل از اجرای مقایسه زوجی ابتدا باید با انواع مقایسه و انواع حالات آن آشنا شویم.
انواع مقایسه ها:
- اهمیت (Importance) هنگام مقایسه دو معیار استفاده میشود.
- ارجحیت (Preference) برای مقایسه گزینهها بکار میرود.
- درست نمایی (Likelihood) برای مقایسه احتمال خروجیها استفاده شده و در مورد گزینهها و معیارها کاربرد دارد.
حالتهای مقایسه در نرمافزار اکسپرت چویس
- کلامی (Verbal) : در این حالت با استفاده از واژگان انگلیسی گرهها را مقایسه مینماییم.
- گرافیکی (Graphical): در این نوع مقایسه ,مقایسه برای گرهها بصورت گرافیکی میباشد.
- عددی (Numerical): با استفاده از اعداد در قالب یک ماتریس یا پرسشنامه , مقایسهها را انجام میدهیم .

حالتهای مقایسه در اکسپرت چویس
نکته مهم: نوع و حالت مقایسه زوجی که انتخاب میکنیم تنها نشان دهنده نوع نگرش ما به مسأله است و در محاسبات اثر نخواهد داشت.
پیشنهاد میشود از نوع مقایسه Preference و حالت Verbal برای مقایسه زوجی استفاده کنید و مقایسه زوجی را از پایین ترین سطح به بالاترین سطح انجام دهید.
ابتدا به مقایسه گزینههای مختلف در معیار Visibility خواهیم پرداخت. ابتدا معیار Visibility را در حالت انتخاب قرار داده و سپس از منوی Assessment گزینه Pairwise را انتخاب کنید. (البته میتوانید بر روی آیکون مقایسه کلامی که در تصویر قبل دیدید کلیک کنید.)
مطابق جدول زیر ارجحیت گزینههای مختلف را در معیار دید تعیین میکنیم.
THE MALL |
“moderately to strongly” preferred to |
SUB CTR |
SUB CTR |
” moderately” preferred to |
MAIN ST |
THE MALL |
“strongly to very strongly preferred” preferred to |
MAIN ST |
روی هر یک از سلولهای سفید موجود کلیک کنید. به طور مثال در سلولی بالا سمت چپ کلیک میکنیم. این سلول به رنگ زرد در خواهد آمد. این سلول به مقایسه دو گزینه THE MALL و MAIN ST میپردازد. مطابق جدول بالا گزینه MAIN ST قویاً strongly تا very strongly نسبت به گزینه THE MALL ترجیح دارد.

آموزش اکسپرت چویس ۱۱
بقیه سلولها را مطابق با جدول تکمیل کنید. پس از پایان Record Judgments را کلیک کنید تا تغییرات شما اعمال شود.
مقایسه گزینههای مختلف
مقایسه گزینههای مختلف در معیار Competition را با حالت مقایسه گرافیکی انجام خواهیم داد. بدین منظور ابتدا معیار Competition را به حالت انتخاب در آورید و سپس بر روی آیکون مقایسه گرافیکی کلیک کنید.
مقایسههای زوجی را بر اساس موارد زیر انجام دهید.
SUB CTR به THE MALL، ۳ به ۱
SUB CTR به MAIN ST ،۲ به ۱
THE MALL به MAIN ST، ۱ به ۲
بدین منظور بر روی سلول مورد نظر کلیک کنید و بر اساس نسبت نوار روبه روی هر یک از گزینهها را جا به جا کنید.

مقایسه گزینههای مختلف
به طور مثال در مقایسه بین دو گرینه THE MALL و MAIN ST مقدار MAIN ST دو برابر THE MALL است. این مورد را برای مقایسه دو زوج دیگر نیز انجام دهید.
پس از پایان Record Judgments را کلیک کنید تا تغییرات شما اعمال شود.
برای مقایسه گزینههای مختلف در معیار Customer Fit از مقایسه عددی استفاده خواهیم کرد.
بدین منظور ابتدا معیار Customer Fit را به حالت انتخاب در آورید و سپس بر روی آیکون مقایسه عددی کلیک کنید.
مطابق جدول زیر ارجحیتها را وارد کنید.
MAIN ST |
THE MALL |
[Best Fit] |
۳ |
۲ |
SUB CTR |
۲ |
THE MALL |
به طور مثال گزینه THE MALL، دو واحد بیشتر از MAIN ST ارجحیت دارد.

انتخاب گزینه بهینه
دو مقایسه دیگر را نیز انجام دهید و پس از پایان Record Judgments را کلیک کنید تا تغییرات شما اعمال شود.
برای مقایسه گزینههای مختلف در معیار Cost از ورود مستقیم استفاده میکنیم. بدین منظور از منوی Assessment گزینه Direct را انتخاب کنید و اعداد مربوط به قیمت را مطابق زیر وارد کنید.
THE MALL، ۱۷
MAIN ST، ۲۲
SUB CTR ،۱۲
مقایسه معیارها نسبت به هدف
تاکنون گزینههای مختلف را در نسبت به معیارهای مختلف مورد مقایسه قرار داده ایم. در ادامه به مقایسه معیارها نسبت به هدف خواهیم پرداخت.
ابتدا هدف را در حالت انتخاب قرار دهید و سپس آیکون مقایسه کلامی را انتخاب کنید. مقایسه معیارهای مختلف را بر اساس جدول زیر وارد کنید.
Visibility “strongly more important than Competition
Visibility “equally as important” as Customer Fit
COST “moderately more important” than Visibility
Competition “equally as important” as Customer Fit
COST “strongly more important than Competition
COST “moderately more important” than Customer Fit

مقایسه معیارها نسبت به هدف
پس از پایان Record Judgments را کلیک کنید.
مشاهد نتایج در نرمافزار اکسپرت چویس
بعد از مقایسه زوجی و محاسبه وزنهای نسبی گزینهها و معیارها، لازم است تا وزن نهایی هر گزینه محاسبه گردد.
بدین منظور از منوی Synthesis گزینه With Respect to Goal را انتخاب کنید. در پنجره جدید میتوانید وزن نهایی هر یک از گزینهها را مشاهده کنید.
برای رسم نمودار میتوانید از منوی Sensitivity-Graphs نمودار مورد نظر خود را انتخاب کنید.

تحلیل حساسیت با اکسپرت چویس
منبع: آموزش نرمافزار اکسپرت چویس Expert Choice نوشته مهندس پوریزدان پرست نشر الکترونیک پارس مدیر
دانلود جزوه آموزش تصویری نرمافزار Expert choice
جزوه آموزش نرمافزار اکسپرت چویس Expert choice به صورت کاملا تصویری و به زبان فارسی تهیه شده است. با استفاده از جزوه آموزش نرمافزار Expert choice مسائل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی را حل نکنید زندگی کنید.

نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | تصمیم گیری چندمعیاره | 15 مهر 91
با سلام.
تفاوت روش AHP با روش مقایسات زوجی چیست؟
آیا با نرم افزار SPSS امکان انجام رتبه بندی وجود دارد؟
روش AHP براساس مقایسه زوجی انجام می شود و تکنیکی به نام مقایسات زوجی نداریم. تنها روش رتبهبندی عناصر در نرم افزار SPSS نیز آزمون فریدمن است.
سلام.
چه طوری میشه اطلاعات چند پرسشنامه رو در نرم افزار expert choice وارد کرد و فرمان داد که از آنها میانگین هندسی بگیره و در نهایت رتبه بندی رو انجام بده؟
ممنون میشم راهنماییم کنید.
نرم افزار اکسپرت چویس این قابلیت را ندارد و باید میانگین هندسی را در فایل اکسل محاسبه و به این نرم افزار منتقل کنید.
سلام نرم افزار من گزینه new رو نداره چه کار باید بکنم؟ کنترل n هم جواب نمیده فقط همون اول که نرم افزار و باز میکنم چند تا مدل و خودش پیشنهاد میده
نرم افزار اکسپرت چویس را از همین صفحه دانلود کنید و مطابق دستورالعملی که نوشته شده، آن را فعال کنید.
سلام. روزتون بخیر
مچکرم از شما و وب سایت خوبتون
بهترین سایتی بود که خیلی سریع تو کار با ec کمکم کرد.
پیروز باشید!
اردتمند. از اینکه راهگشا بودم خوشحالم.
سلام وقتتون بخیر.
برای افزایش تعداد معیارها در اکسپرت چویس چه کاری باید انجام دهیم؟
تعداد معیارهای من ۷تا هست و اکسپرچویس برای ۶تا معیار تعریف شده مثل اینکه.
ممنون میشم راهنمایی کنید بنده رو.
تا جاییکه من اطلاعات دارم نرم افزار اکسپرت چویس چنین محدودیتی ندارد. توصیه می کنم از اکسل یا نهایتاً از سوپردسیژن برای محاسبات AHP استفاده کنید.
با سلام و احترام
ممنونم از آموزش بسیار خوب شما
چگونه می توان اطلاعات چند پرسشنامه ار در نرم افزار expert choice وارد کرد و نتیجه نهایی را مشاهده نمود؟
برای تجمیع دیدگاه خبرگان، میانگین هندسی مقادیر را حساب کرده و وارد نرم افزار کنید.
سلام
آیا فقط با یک معیار می توان شاخص ها را با این روش وزن دهی کرد؟
نخست اینکه AHP یک روش تصمیم گیری چندمعیاره است و تصمیم گیری تک معیاره نیست.
در ضمن فرض کنید شما فقط یک معیار برای ارزیابی دارید. در این صورت آیا نیازی به حل مساله هست؟ طبیعی است که هر گزینه ای که براساس آن معیار بهتر باشد انتخاب بهتری هم هست.
سلام
بعد از اینکه از ماتریس های مقایسه زوجی میانگین هندسی گرفتیم اعداد رو از کدوه قسمت باید وارد نرم افزار کنیم؟
ظاهرا روش های ورود داده ها فقط اعداد صحیح قبول میکنه. نتایج حاصل از میانگین هندسی اعشاری هستند.
عدد اعشاری میپذیرد و مشکلی از این بابت نیست اما این نرم افزار کلا برای محاسبات AHP مناسب نیست و بهتر است از نرمافزار سوپردسیژن استفاده کنید.
سلام آیا حتما نیاز به داشتن alternative هست؟ مدل من اولویت بندی شاخص ها برای استفاده در پیش بینی هست و گزینه ای وجود نداره
برای روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی لزوما نباید گزینه وجود داشته باشه
سلام
در زمان ورود داده به نرم افزار اگر کمتر از یک بود چه باید کرد؟
از مقدار معکوس به صورت قرمز استفاده کنید.
سلام
من برای ارائه دانشگاه قراره این نرم افزار رو توضیح بدم.
ممکنه یه مثال کاربردی برای من بگید که در ارائه خیلی ملموس و روان توضیح بدم که این نرم افزار دقیقا چه میکنه ؟؟
بهتر هست ویدیوی آموزش AHP را مشاهده کنید. مثال کاربردی در آن حل شده است.
سلام ببخشید من اگر بخوام عدد کمتر از یک مثلا ۰.۹ وارد کنم باید نشانگر رو ببرم روی عدد نه در قسمت قرمز؟ درست هست؟
اون میشه یک نهم که با نه دهم خیلی فرق داره.
سلام و وقت بخیر
برای استفاده از ضریب وزن نهایی در اکسپرت چویس و استفاده این ضریب در جی ای اس بعد از تمام فرایند ها به کدوم قسمت نرم افزار مراجعه کنیم
سلام و وقت بخیر.
در نرم افزار Expert Choice تا چند گزینه میشه وارد کرد ؟ آیا اگر گزینه ها ۳ رقمی شد از همین نرم افزار باید استفاده کرد یا از نرم افزار دیگه ای؟
سلام میشه راهنمایی کنید در اکسپرت چویس چگونه میانگین مقایسات زوجی محاسبه می شود
سلام، من همین جزوه ایی که روی صفحه خست را می خواستم ولی تمرین دیگری دانلود شد. لطفاً همین مورد را به من بدهید.ممنون