مدیریت گردشگری

رشته مدیریت گردشگری یکی از رشته‌های جدید مورد علاقه داوطلبان بوده و مشخصه اصلی آن میان رشته‌ای بودن آن است. اگر نگاهی به فهرست دروس رشته مدیریت گردشگری بیاندازیم، این موضوع شفاف‌سازی می‌شود. البته رشته مدیریت گردشگری در ایران به صورت مستقل وجود ندارد و مدیریت جهانگردی در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود. این رشته از مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ادامه دارد. بنابراین دانشجویان می‌توانند مقاطع عالی را در کشور طی کنند.

مدیریت گردشگری یا مدیریت جهانگردی، در واقع مدیریت کلی و جزئی پدیده گردشگری و سفر، در یک یا چند مقصد گردشگر پذیر، و مکان‌های گردشگر فرست، با رویکردی پایدار است. این حوزه در کلان‌ترین شکل خود، در سازمان جهانی گردشگری قرار دارد. همچنین در انجمن‌های جهانی گردشگری نیز دیده می‌شود. البته نقش مدیریتی این انجمن‌ها به اندازه سازمان جهانی گردشگری برجسته و آشکار نیست.

عناوین دروس رشته مدیریت گردشگری در یک دسته بندی کلی شامل موارد ذیل است: زبان(های خارجی)، اقتصاد، ریاضیات و آمار، دروس مدیریت و بازاریابی، علوم اجتماعی، تاریخ و جغرافیا. حوزه‌های متنوعی نیز وجود دارد و انواع گردشگری را شامل می‌شود. در این بخش کوشش شده است تا مدیریت توریسم به صورتی روشن تشریح شود.

پیشینه رشته مدیریت گردشگری

رشته مدیریت گردشگری برای اولین بار در سال ۱۳۷۴ در ایران راه اندازی شد. اولین دانشگاهی که این رشته را وارد سیستم آموزشی کشور کرد، دانشگاه علامه طباطبایی بود. در واقع دانشگاه علامه طباطبایی را می‌توان پدر علم گردشگری کشور دانست. این دانشگاه همچنین در سال‌های بعد پیشرو راه‌اندازی دوره‌های ارشد و دکترا در کشور بود.

تصور بسیاری از افراد براین است که این رشته مانند نامش، سرشار از گشت و سفرهای (داخلی و احیانا خارجی) باشد. تصوری که در هنگام تحصیل در رشته تغییر می‌کند.افراد داوطلب برای ورود به این رشته، همواره از علاقه خود به سفر و گردشگری می‌گویند و تصور می‌کنند که با انتخاب این رشته  به این علاقه خود دست می‌یابند.

اما واقعیت این نیست. مواردی که در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گردشگری وجود دارد، بیشتر پیرامون مسائل تئوریک و نظری رشته بوده و تعداد گشت و سفرها در تمام طول تحصیل به ندرت به تعداد انگشتان دست می‌رسد. نکته‌ی دیگر هدف انتخاب رشته است، برای مثال افراد تصور می‌کنند برای تور لیدر شدن یا تاسیس دفاتر خدمات گردشگری می‌بایست در این رشته تحصیل داشته باشند. اگرچه تحصیل در این رشته، می‌تواند فرد را در رسیدن به این هدف یاری کند ولی هیچ الزامی به در تحصیل در رشته مذکور نخواهد داشت. به عبارت دیگر اگه هدف فرد تبدیل شدن به یک تورلیدر است، نیازی به تحصیل در این رشته (در مقاطع کارشناسی یا ارشد) و صرف هزینه و زمان زیاد ندارد، بلکه می‌تواند با شرکت در دوره‌های کوتاه‌مدت گردشگری هم به این هدف برسد.

مهارت‌های لازم رشته مدیریت گردشگری

رشته مدیریت گردشگری هم‌اکنون در تمام دانشگاه‌ها (دولتی، آزاد، پیام نور، غیر انتفاعی، علمی کاربردی) و در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری اقدام به پذیرش دانشجو می‌کند. از جمله دانشگاه‌هایی که نسبت به پذیرش دانشجو دراین رشته اقدام می‌کنند، می‌توان به دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، تبریز، شیراز، بم، سمنان، مازندران، یزد، پژوهشگر اردبیلی و … اشاره کرد.

یکی از عوامل مهم در هنگام انتخاب هر رشته دانشگاهی که می‌بایست بدان توجه نمود، الزامات و نیازمندی‌های لازم آن رشته است. رشته مدیریت گردشگری نیز ازین قضیه مستثنی نیست. بنابراین فردی که تمایل به تحصیل در این رشته را دارد، می‌بایست از این الزامات و نیازها اطلاع داشته باشد. از جمله مهارت‌های لازم در ارتباط با این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آشنایی با زبان‌های خارجی (ترجیحا انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و … )
• آشنایی اجمالی با فرهنگ و تاریخ کشور
• روابط و تعامل اجتماعی خوب

از گردشگری ورزشی تا گردشگری سلامت گرفته تا گردشگری سیاه و گردشگری تفرجی این حوزه امتداد دارد. گردشگری مجازی و گردشگری روستایی با گردشگری شهری و گردشگری ماجراجویانه تفاوت دارند. بنابراین بسته به اینکه در کدام زمینه از مدیریت گردشگری فعالیت می‌کنید توانمندی متفاوتی لازم است.

بازار کار رشته مدیریت گردشگری

از مهم‌ترین دغدغه‌های هر دانشجو در انتخاب رشته تحصیلی، وضعیت بازارکار آن رشته در آینده است. امکان دارد این موضوع در ابتدا چندان برای دانشجو اهمیتی نداشته باشد و فقط بخاطر علاقه‌ای که به آن رشته داشته است وارد دانشگاه شود. ولی پس از پایان دوران تحصیلی نمود بیشتری پیدا می‌کند. بطوریکه پس از پایان تحصیلات دانشگاهی دوباره از او درباره انتخاب رشته‌اش سوال شود، ممکن است پاسخ واقع‌بینانه‌تری را بدهد. پاسخی که در برخی موارد همراه با تامل است. بنابراین پیشنهاد ما این است که پیش از انتخاب هر رشته‌ای، در مورد بازار کار آن رشته تحقیق کامل کنید.

بازار کار رشته مدیریت گردشگری

این مسئله در رشته مدیریت گردشگری و بطورکلی در همه رشته‌های گردشگری اهمیت بیشتری دارد چراکه به واسطه جدید بودن و عدم ثابت بازار کار برای آن، گاهی مشکلات آن بیشتر از سایر رشته‌هاست.

با توجه به رشته، تخصص و گرایشی از گردشگری که در آن تحصیل می‌کنید، بازار کار متفاوت خواهد بود. برای مثال فرض کنید در رشته مدیریت هتلداری تحصیل کرده باشید. طبعاً اولویت شما کار کردن در بخش هتلداری خواهد بود. فارغ التحصیل مدیریت جهانگردی‌ (گرایش بازاریابی) باشید، انتظار دارید شغلی مرتبط با تخصص‌‌های خود پیدا کنید. ولی به صورت کلی، قبل از انتخاب رشته، در مورد بازار کار آن هم جستجو کنید. مطمئن شوید که بازار کار کافی وجود دارد، و یا اینکه مطمئن شوید به مشاغل موجود علاقه دارید یا خیر.

خلاصه و جمع‌بندی

مدیریت گردشگری از منظر آکادمیک یک رشته تحصیلی است که دانشجویان را برای انجام فعالیت‌های مرتبط با صنعت گردشگری آماده می‌کند. در ایران این حوزه تخصصی با عنوان مدیریت جهانگردی شکل گرفته است و تا مقطع دکتری ادامه دارد. به این ترتیب دانشجویان و پژوهشگران به شیوه علمی با حوزه گردش و گردشگری آشنا می‌شوند.

از سوی دیگر در باور عوام حوزه مدیریت توریسم با رهبری تور یکسان در نظر گرفته می‌شود. باور عمومی آن است لازم نیست شما لزوماً تحصیل کرده و یا فارغ‌التحصیل در رشته گردشگری باشید تا اینکه بتوانید وارد بازار کار این صنعت شوید. برای مثال، تصور خیلی از مردم بازار کار گردشگری صرفاً محدود به راهنمایی تور است. برخی برای اینکه یک راهنمای تور شوند، اقدام به تحصیل در این رشته می‌کند. این در حالی است که برای اینکه یک راهنمای تور شوید، هیچ احتیاجی به مدرک دانشگاهی ندارید. اگر تمایل دارید راهنمای تور شوید، باید از طریق سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری کشور اقدام کنید.

برای این منظور می‌توانید در دوره‌های تخصصی راهنمایی تور شرکت کنید. پس از گذراندن چند آزمون، کارت راهنمایی تور دریافت کنید. همین امر در مورد افتتاح آژانس‌های گردشگری و دریافت گواهینامه مدیر فنی آژانس‌ها هم صدق می‌کند. بنابراین، به این موضوع توجه داشته باشید که لازمه ورود به بازار کار گردشگری داشتن مدرک دانشگاهی مرتبط نیست. شرکت در چند روزه کوتاه‌مدت می‌تواند شما را آماده برای ورود به بازار کار کند.