تحقیق در عملیات نرم
تحقیق در عملیات نرم (SOR) روشی برای تصمیم‌گیری در دنیای واقعی است که مسائل با عدم اطمینان، معیارهای درهم‌تنیده و پیچیدگی‌های بسیار زیادی همراه هستند. تصمیم‌گیری هنر مدیران و مهمترین وظیفه آنها است. تصمیم‌گیری در دنیای واقعی با معیارهای متعدد، مرتبط و گاهاً متناقضی همراه است. روشهای تصمیم‌گیری چندمعیاره برای کمک به مدیران در حل این مسائل ابداع شدند.
تحقیق در عملیات نرم برگردان پارسی Soft Operational Research است که با فرم کوتاه SOR نمایش داده می‌شود. روشهای سنتی پژوهش عملیاتی در خلال جنگ جهانی دوم ابداع شدند. ایرادی که به این روش‌ها وارد است آن است که در این روش‌ها مسائل به صورتی کاملاً ساختارمند حل می‌شوند. به همین خاطر مسائل ساده‌سازی می‌شوند اما مسائل دنیای واقعی بعضاً بسیار پیچیده هستند. روشهای نرم پژوهش عملیاتی برای حل این مسائل استفاده می‌شوند.
روش‌ها و روش‌شناسی‌های جدیدی برای رویارویی با مسائل آشفته یا مسائلی که بسیار پیچیده و ساختارنایافته هستند و حل آنها بسیار دشوار و یا غیرقابل ممکن است، توسعه پیدا کرده است. این روش‌ها و روش‌شناسی‌ها با عنوان تحقیق در عملیات نرم یا روش‌شناسی سیستم‌های نرم Soft System Methodology (SSM) شناخته می‌شوند. برخی از مهمترین روشهای تحقیق در عملیات نرم شامل مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM)، نگاشت شناختی و روش تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک (SODA) می‌باشد. در این آموزش کوشش شده است تا تحقیق در عملیات نرم تشریح شود.
تاریخچه تحقیق در عملیات نرم
اولین استفاده سازمان‌یافته از تحقیق در عملیات در جنگ جهانی دوم در انگلستان و به سال ۱۹۴۱ بر می‌گردد.
در جنگ جهانی دوم فرماندهی نظامی در انگلستان از گروهی از دانشمندان دعوت بعمل آورد تا در مسائل سوق الجیشی و تدابیر جنگی مربوط به دفاع زمینی و هوایی این کشور مطالعه نمایند. هدف آنها تعیین موثرترین روش استفاده از منابع محدود نظامی بود. از جمله مسائلی که مورد بررسی قرار گرفت مطالعه کارایی بمب افکن‌های نوع جدید و روش استفاده از راداری بود که به تازگی اختراع شده بود. تشکیل این گروه علمی به عنوان اولین فعالیت رسمی تحقیق در عملیات به شمار آمده است.
این روش‌ها به قدری موفق بودند که بعد از جنگ توجه مدیران صنعتی را نیز به خود جلب نمود و گروهای تحقیق در عملیات دریافتند که مسائل نظامی تفاوتی با مسائل صنعتی و اقتصادی ندارند و می‌توان از این علم در صنعت هم استفاده نمود.
در اوایل دهه ی ۱۹۵۰ میلادی بود که در بخش‌های صنعتی آمریکا برای کاهشش ضایعات و افزایش بهره‌وری واحد‌های تولیدی و صنعتی کارشناسان ORمشغول به کار شدند. از این پس پیشرفت‌های چشمگیری که استفاده از روشهای ORبرای واحد‌های صنعتی آمریکایی به وجود آورد باعث رشد روز افزون تحقیق در عملیات گردید و دانشمندان را به پژوهش‌های بیشتر در این زمینه ترغیب نمود.
ابداع روش سیمپلکس جورج دانتزیگ در سال ۱۹۴۷ از اولین و مهمترین دستاوردهای این پژوهش‌ها بود. البته شایان ذکر است برخی از روشهای متعارف تحقیق در عملیات مانند برنامه‌ریزی پویا، نظریه ی صف و نظریه ی موجودی‌ها تا قبل از سال ۱۹۵۰تا حدودی گسترش پیدا کرده بود.
مقایسه تحقیق در عملیات نرم و سخت
تحقیق در عملیات نرم و سخت
تحقیق در عملیات به مجموعه ی از روشهای علمی و فنونی گفته می‌شود که جهت شناخت مسایل درون سیستم به کار می‌روند و درصدد جواب بهینه برای مسئله هستند.
ویژگی‌های تحقیق در عملیات
- بیشترین تمرکز OR بر روی تصمیم‌گیری برای مدیران است
- در OR از روشهای علمی استفاده می‌شود.
- در OR مسایل و تصمیمات با نگاه سیستمی بررسی می‌شوند.
- OR یک دانش بین رشته‌ای است یعنی در رشته‌های مختلفی مورد بررسی قرار میگیرد.
- – کامپوتر نقش بسیار مهمی در دانش OR دارد.
کاربرد تحقیق در عملیات
- ارزیابی بهره‌وری، کارایی و اثربخشی
- برنامه‌ریزی زمانی
- تخصیص بهینه نیروهای کاری به مشاغل
- بودجه‌ریزی بهینه با هدف استفاده موثر از هزینه‌ها
- مدیریت جریان مواد و کالا در زنجیره تامین
- زمان‌بندی( کارکنان -مراحل تولید-مدیریت پروژه-انتقال داده‌ها در شبکه‌ها -رویدادهای ورزشی و پوشش تلویزیونی)
تحقیق در عملیات سخت
مسئله یا واقعیت، آن چنان که هست، مدل سازی شود و جواب بهینه و یا در شکل محافظه کارانه آن جواب رضایت بخش برای آن محاسبه شود و مدل ساز با کشف روابط آن می‌تواند مسئله را به صورت یک مدل ریاضی صورت بندی کند .
وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺨﺖ
- ذﯾﻨﻔﻌﺎن ﻣﺤﺪود
- دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی ذﯾﻨﻔﻌﺎن ﻣﺸﺎبه
- ﻣﻨﺎﻓﻊ واﺿﺢ و ﺗﺼﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ
- ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ
- ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﯾﺎ اﻧﺪک اﺳﺖ
ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﺨﺖ
- اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رﯾﺎﺿﯽ ﺑـﺮای ﺑﺮرﺳـﯽ ﻧﺘـﺎﯾﺞ و ارزﯾـﺎﺑﯽ ﮔﺰﯾﻨـﻪ ﻫـﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ
- ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﺮای ﺗﺤﻘﻖ اﻫﺪاف
- ﻫﺪف ﻏﺎﻟﺐ ﺟﺴﺘﺠﻮیﺟﻮاب ﺑﻬﯿﻨه
- ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻔﺎف
تحقیق در عملیات نرم
با این استدلال که ذی‌نفعان ( کارکنان، مدیران، شرکاء، مشتریان و به طور کلی انسانها ) جزئی جدایی ناپذیر از مسئله می‌باشند و درصدد حل مسئله است .که به مسائل بد تعریف، آشفته و غیر ساختارمند ساخت لازم را مبتنی بر برداشت‌های متفاوت افراد تدوین می‌کند .
به عبارتی می‌توان گفت OR نرم مجموعه روش شناسی ساختاردهی به مسئله می‌باشد. (روش شناسی سیستم‌های نرم SSM – نگاشت شناختی CM – تحلیل و توسعه گزینه استراتژیک SODA – رویکرد گزینه استراتژیک SCA – تحلیل استواری RA و مدل سازی ساختاری تفسیری ISM اشاره کرد .
وﯾﮋﮔﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺮم
- ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ درﻫﻢ ﺗﻨﯿﺪه و آشفته
- ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻣﺮزﺑﻨﺪی ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ نامشخص
- ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺿﻌﯿﻒ از اﺟﺰای ﻣﺴﺌﻠﻪ و رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ آن ﻫﺎ
- ﻋﺪم اﺳﺘﻘﻼل ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ از اﻓﺮاد
- ﻋﺪم توافق در مورد اهداف و ﯾﺎ اقدامات و در عین حال وجود ارزش ها و منافع مشترک برای همکاری
- ﺳﻮال اﺻﻠﯽ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺣﻮل ﭼﯿﺴﺘﯽ اﺳﺖ ﻧﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ
منبع: کتاب تحقیق در عملیات نرم نوشته عادل آذر، فصل نخست
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارس مدیر
تصمیم گیری چندمعیاره | ۱۶ آبان ۹۸
سلام خلاصه کتاب تحقیق در عملیلت نرم برای پژوهش نیاز دارم لطف بفرستید از زحمات شما کمال تشکر را دارم
متاسفانه از این کتاب استقبالی نشده است. در صورتیکه تعداد درخواستها زیاد شود کتاب تحقیق در عملیات نرم خلاصه نویسی خواهد شد.
سلام لطفا منبع رو بگذارید مگه میشه بدون منبع