الگوی کسب‌وکار
الگوی کسب‌وکار (Business model) طرح فراگیری است که روش دستیابی به موفقیت را برای یک شرکت به صورت فرایندی ترسیم میکند. در واقع فرآیندی را که شرکت باید برای دستیابی به بازار هدف خود شناسایی کند، ساده و اثربخش میکند. این الگو ارزش پیشنهادی را که به این بازار ارائه می‌دهد را مشخص کرده و پیشنهادی را که برای مشتریان هدف، همکاران و ذی‌نفعان ایجاد ارزش میکند را ارائه می‌نماید.
یک مدل کسب‌وکار توصیفی از نقش‌ها و ارتباطات میان مصرف‌کنندگان، مشتریان، هم‌پیمانان و عرضه‌کنندگان یک شرکت است که جریان‌های اصلی تولیدی، اطلاعاتی، مالی و همچنین منافع اصلی شرکا را مشخص میکند. در الگوی کسب‌وکار نقش تمامی ذی‌نفعان سازمانی در نظر گرفته می‌شود. این انسجام نقش مهمی در موفقیت شرکت ایفا میکند بنابراین باید مورد عنایت قرار گیرد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح الگوی کسب‌وکار پرداخته شده است.
تعریف الگوی کسب‌وکار
الگوی کسب‌وکار، ابزاری مفهومی است که از مجموعه‌ای از عناصر و روابط میان آنها تشکیل شده و منطق درآمدزایی یک شرکت را بیان میکند. این مدل توصیفی است از ارزش ارائه شده یک سازمان به یک یا چند بخش از مشتریان، معماری سازمان و شرکای آن برای خلق، بازاریابی و انتقال ارزش، و سرمایه مربوط برای ایجاد جریان‌های درآمدی سودده و پایدار است.
یک مدل کسب‌وکار عبارت است از: معماری محصول، خدمت و جریان‌های اطلاعاتی که به شرح نقش آفرینان کسب‌وکارهای مختلف و نقش‌های آنها، منافع بالقوه برای نقشآفرینان کسب‌وکارهای مختلف و منابع درآمدی می‌پردازد.
آلکساندر استروالدر
الگو در معماری مفهومی است که زیربنای ایده‌های طراحی را تشکیل می‌دهد و می‌تواند به عنوان نمونه اولیه مورد استفاده مجدد قرار بگیرد. در ادامه مدل‌های کسب‌وکار با ویژگی‌های مشابه، ترکیبات مشابه از یک اجزای سازنده یا رفتارهای مشابه شرح داده می‌شوند. این شباهت‌ها الگوهای مدل کسب‌وکار نامیده می‌شوند. الگوها به درک مدل‌های کسب‌وکار یاری رسانده و در کار با مدل‌های کسب‌وکار الهام بخش خواهند بود.
الگوی کسب‌وکار ترکیب یکتایی از سه جریان حیاتی کسب‌وکار است. این جریان‌ها عبارتند از:
- جریان ارزش برای همکاران و خریداران
- جریان درآمدی
- جریان لجستیکی
جریان ارزش عبارت است از: ارزش قابل ارائه برای خریداران، فروشندگان، بازارسازان و پرتال‌ها در اینترنت. جریان درآمدی برنامه‌ای است برای اطمینان از تولید درآمد کسب‌وکار. در نهایت جریان لجستیکی نیز مسائل متعدد مربوط به طراحی زنجیرهتامین برای کسب وکار را مدنظر قرار می‌دهد.
تفاوت الگوی کسب‌وکار و طرح کسب‌وکار
گاهی طرح کسب‌وکار Business plan با الگوی کسب‌وکار Business model اشتباه گرفته می‌شود. تفاوت‌های این دو مقوله در ادامه تشریح شده است:
از نظر انجمن بازاریابی آمریکا، مدل کسب‌وکار شاهرگ و اساس یک شرکت است که ایده اولیه شرکت و نحوه اجرای آن را توصیف میکند و چگونگی کسب درآمد و سود کسب‌وکار را مشخص میکند. اما طرح کسب‌وکار مانند ساختار سازمانی و بدنه شرکت است که به توصیف جزییات ایده کسب‌وکار می‌پردازد. همچنین برنامه‌ریزی و استراتژی سازمان را در یک بازه زمانی مشخص ارائه می‌دهد.
روشن‌ترین تفاوت در میزان پرداختن به جزییات است. حجم یک بیزینس پلن ممکن است حتی تا ۱۰۰ صفحه افزایش یابد اما یک بیزینس مدل تنها در یک صفحه نگاشته می‌شود.
پیزینس پلن اکثرا هنگام تامین مالی شرکت و جذب سرمایه ارائه می‌شود. در حالی که بیزینس مدل عمدتا هدفش فرم دهی و پایه‌ریزی یک کسب‌وکار نوپا است.
همچنین طرح‌ها و مدل‌های کسب‌وکار همواره پویا هستند و همزمان با تغییر و رشد شرکت تغییر می‌کنند و شرکت را در مسیر رشد و موفقیت یاری خواهند کرد.
شاید بتوان گفت اصلی‌ترین تفاوت این دو سند، هدف آن‌هاست. هدف از تدوین طرح کسب‌وکار، معمولا ارائه مستنداتی به سرمایه‌گذار است. اطلاعاتی در مورد تاریخچه کسب‌وکار و دستاوردهای آن، و همچنین پیش‌بینی‌هایی برای آینده کسب‌وکار.
این در حالی‌ست که مدل کسب‌وکار، نحوه خلق، کسب و ارائه ارزش را نشان می‌دهد. در نتجیه تفاوت‌های اساسی با طرح کسب‌وکار دارد. این سند نیز معمولا در جلسه جذب سرمایه، به صورت شفاهی به سرمایه‌گذار ارائه می‌شود.
خلاصه و جمع‌بندی
مدل کسب‌وکار چارچوبی عالی برای توصیف، تقلیل و بازآفرینی یک شغل، یک کسب‌وکار یا یک سازمان در اختیار می‌گزارد. در پایه‌ای‌ترین سطح اقتصادی، مدل کسب‌وکار، منطقی است که سازمان به کمک آن خود را به لحاظ مالی سرپا نگه می‌دارد. این مدل شبیه به طرحی کلی برای استراتژیعمل میکند تا استراتژی از طریق ساختارها، فرایندها و سیستم‌های سازمانی پیاده‌سازی شود.
بنابراین الگوی کسب‌وکار مناسب می‌تواند تفاوت میان موفقیت و شکست باشد. به طور کلی این مدل شرکت را قرادر می‌سازد تا درباره خود، رقبا، یا هر شرکت دیگری به تفکر پرداخته و ویژگی‌های آن را تشریح نماید. این مدل در پیوند با طرح کسب‌وکار است و هر تغییری در طرح با تغییراتی در این مدل همراه خواهد شد.
نکته کلیدی که باید به خاطر داشته باشید این است که در شروع کارتان نیازی نیست مدل تازه‌ای ابداع کنید. استفاده از مدل‌های موجود می‌توانند شما را به موفقیت برسانند. چرا که ثمربخشی این مدل‌ها اثبات شده است. از طرفی می‌توانید در همان مدل موجود دست به ابداع بزنید تا کسب‌وکار خود را ارتقا دهید.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
مدیریت بازاریابی | ۰۷ مرداد ۰۰
