سایبرلوفینگ (گشت‌زنی اینترنتی)

سایبرلوفینگ Cyberloafing به استفاده کارکنان از اینترنت شرکت برای اهداف شخصی گفته می‌شود در حالیکه وانمود به انجام کار می‌کنند. تاکنون مطالعات زیادی در رابطه با شناسایی عوامل ایجاد کننده گشت‌زنی اینترنتی انجام شده است. با این وجود پژوهش‌های گسترده‌ای راجع به پیامدهای این پدیده صورت نگرفته است.

همچنان که فن‌آوری‌ها به بالغ شدن و بازسازی زندگی کاری ما ادامه می‌دهند، فرصت‌ها برای سوءاستفاده از فن‌آوری‌ها در کار به سرعت گسترش یافت. این امر باعث خسارتی شدیدی به بهره‌وری و دیگر پیامدهای منفی برای سازمان‌ها و کارکنان آنها شد. پیامدهای گشت‌زنی اینترنتی یکی از دلایل اصلی برای مطالعه این پدیده می‌باشند. گشت‌زنی اینترنتی ممکن است تبعات منفی زیادی روی بهره‌وری سازمانی داشته باشد. شواهد زیادی در مورد تاثیرگذاری گشت‌زنی اینترنتی بر عملکرد شغلی و عملکرد سازمانی وجود دارد.

تاریخچه سایبرلوفینگ گشت‌زنی اینترنتی

اصطلاح سایبرلوفینگ گشت زنی اینترنتی واژه جدیدی است و می‌توان گفت که از زمان ظهور علوم کامپیوتری و به ویژه شبکه جهانی اینترنت، شکل گرفته است. گشت زنی اینترنتی اولین بار در مقاله تونی کمینز در ۱۹۹۵ و در اخبار روزانه نیویورک منتشر شد. نام مقاله این بود: « گشت زنی اینترنتی: آیا بر خط شدن کارکنان مضراتی را به همراه دارد یا نه؟»

گشت زنی اینترنتی در اواسط سال ۲۰۰۲ با انتشار مقاله‌ای توسط ووین کی جی لیم از دانشگاه ملی سنگاپور در مجله رفتار سازمانی، نمود بیشتری پیدا کرد. به این ترتیب مفهوم سایبرلوفینگ در محافل علمی بیشتر و بیشتر مطرح شد.

در سال ۲۰۰۵، سازمان‌ها از منظر خسارت به بهره‌وری خود به دلیل استفاده کارکنان از اینترنت برای اهداف غیرکاری در محیط کار ۱۸۵ میلیارد دلار زیان دیدند. خسارت فقط محدود به بهره‌وری نیست بلکه مشکلات عمومی، لوایج حقوقی، دعاوی جبران خسارت و هزینه‌های دادرسی را برای شرکت‌ها به دنبال دارد. علاوه بر آن، باعث می‌شود که کارکنان توبیخ یا اخراج شوند. بسیاری از ۵۰۰ شرکت فورچون کارکنان خود را به دلیل سوءاستفاده از فن‌آوری اطلاعات در محیط کار اخراج یا تنبیه کرده‌اند. این گونه استفاده شخصی یا غیرکاری از فن‌آوری اطلاعات در محیط کار اصطلاحاً گشت‌زنی اینترنتی در رسانه‌های عمومی نامیده می‌شود و رایج‌ترین رفتار استفاده انحرافی از فن‌آوری اطلاعات در سازمان‌ها است.

تعریف سایبرلوفینگ (گشت‌زنی اینترنتی)

عبارت سایبرلوفینگ از دو بخش تشکیل شده است. بخش «لوفینگ» از واژه «لوفر» اتخاذ شده است که اصولاً به شخصی گفته می‌شود که از وقت خود به درستی استفاده نمی‌کند و آن را هدر می‌دهد. بخش «سایبر» به ۱۹۹۵ برمی‌گردد که به عنوان پیشوند برای کلماتی به‌کار می‌رود که مبتنی‌بر علم کامپیوتر بوده و در آنها از کامپیوتر به عنوان ابزار استفاده می‌شود.

عباراتی نظیر جرم‌های مبتنی‌بر کامپیوتر یکی از همین عبارات است. بنابراین به عملی گفته می‌شود که اولاً مبتنی‌بر کامپیوتر و اینترنت بوده و در ثانی فرد با انجام آن وقت خود را به نحوی هدر می‌د‌هد. به این معنی که فرد، بجای انجام امور مربوط به کار خود، با استفاده از فضایی که اینترنت در اختیار وی قرار می‌دهد، زمان کاری خود را یا هدر می‌دهد و یا به انجام امور شخصی اختصاص می‌دهد.

رسانه‌های معروف استفاده شخصی از فن‌آوری اطلاعات را پرسه‌زنی الکترونیکی می‌نامند. این طیف گسترده‌ای از رفتارها را در برمی‌گیرد شامل صرف وقت کاری برای گشت زدن در اینترنت، ارسال ایمیل‌های شخصی، گفتگو و بازی. مطالعات صنعتی برآورد می‌نمایند. تنها هزینه رفتارهای پرسه‌زنی سالانه حدود ۱۸۳ میلیارد دلار از منظر آسیب به بهره‌وری، بروز مشکل در عرض باند شبکه، موضوعات حقوقی و سایر هزینه‌ها و مشکلات مرتبط است.

علل گرایش کارکنان به پرسه‌زنی اینترنتی

یکی از دلایلی که کارکنان به سمت پدیده پرسه‌زنی اینترنتی جذب می‌شوند، این مهم است که کار، سراسر زندگی آنان را پوشانده است. یعنی اکثر کارکنان سازمان‌ها، مدت زمان زیادی از وقت و زندگی خود را به کار کردن اختصاص می‌دهند و بیشتر از آنکه به مواردی همچون خانه و خانواده توجه بیشتری داشته باشند، به‏اجبار درگیر کار خود هستند. لذا با فناوری‌های زیادی از این طریق آشنا می‌شوند و برقراری تعادل میان خانواده و کار روزبه‌روز برای آنها سخت‌تر می‌شود.

براساس تحقیقی که بتازگی توسط سایت سیلیکن۸ انجام شده است، پدیده پرسه‌زنی اینترنتی عارضه کارکنانی است که بی‌انگیزه‌اند و احساس می‌کنند که سازمان آن‌طور که باید و شاید، آنها را با کار درگیر نمی‌کند. این بی‌انگیزگی حاصل از عدم مشغولیت کاری مناسب، زمینه‌ساز روی آوردن آنان به پرسه‌زنی اینترنتی شده است.

اگرچه پدیده پرسه‌زنی اینترنتی، از سوی حدود ۲۵ درصد از پاسخ‌دهندگان به مسائل مربوط به عوامل کاهش بهره‌وری، به عنوان عامل اصلی ذکر شده است، اما حدود یک سوم آنها گفته‌اند اخلاق پایین کارکنان و عدم وجود انگیزه لازم، مسئله‌ای مهم‌تر است. این مهم، سیلیکن را بر آن داشت تا به رؤسا و مدیران بخش منابع انسانی سازمان‌ها، راهکاری به منظور بهره‌گیری هر چه بیشتر از منابع انسانی سازمان پیشنهاد دهد.

رفتارهای سایبرلوفینگ (گشت‌زنی اینترنتی)

گشت‌زنی اینترنتی در چهار رفتار متمایز شده که برگرفته از چندین حوزه ادبیات تحقیق می‌باشند. این چهار رفتار عبارتند از:

  • رفـتار توسعه‌ای و یادگیری
  • رفتارهای بازیابی
  • رفـتار انحرافی
  • رفتار اعتیادی

رفتار توسعه‌ای دربرگیرنده فرآیند گشت‌زنی اینترنتی به عنوان یک منبع بالقوه یادگیری است. از این منظر، گشت‌زنی اینترنتی نمایانگر افزایش مهارتی است که کارکنان می‌توانند از آن در فعالیت‌های آینده برای سود رساندن به خودشان و سازمان استفاده کنند.

منظور از رفتار بازیابی به معنای مد نظر قرار دادن سلامت کارکنان است. گشت‌زنی اینترنتی می‌تواند ناراحتی کارکنان را کاهش داده و اثرات مثبتی بر کارکنان و سازمان داشته باشد.

رفتار انحرافی، گشت‌زنی اینترنتی را یک رفتار ناخواسته علیه سازمان می‌داند. این رفتار، گشت‌زنی اینترنتی را مشخصاً رفتاری با پیامدهای منفی (مانند کاهش بهره‌وری) برای سازمان می‌داند.

رفتارهای اعتیادی می‌تواند ناشی از گشت‌زنی اینترنتی به عنوان یک عادت باشد و می‌تواند منجر به رفتاری مشکل‌ساز شود. منشأ اعتیاد می‌تواند در سابقه کارکنان از منظر اختلالات اعتیادآور یا روشی برای پاسخ‌گویی به نارضایتی یا ناراحتی باشد.

خسارت‌های پرسه‌زنی اینترنتی به سازمان‌ها

برای یک شرکت کوچک، هزینه‌های پنهان پرسه‌زنی اینترنتی می‌تواند بسیار حائز اهمیت باشد. اکثر کارکنان نه تنها از طریق پرسه‌زنی اینترنتی وقت خود را هدر می‌دهند بلکه موجب بروز مسئولیت‌های قانونی برای شرکت و یا سازمان خود می‌شوند.

بسیاری از شرکت‌های بزرگ از اثرات نامطلوب این پدیده رنج می‌برند. از جمله این اثرات: سرافکندگی در برابر مردم، جریمه‌های قانونی، ادعاهای جبران خسارت و هزینه‌ها، اثرزدایی حاصل از جست‌وجوی کارکنان برای موارد نامناسب فضای برخط، فرستاندن پست الکترونیک برای کسانی که نباید بفرستند، دستیابی تصادفی به اسناد محرمانه سازمان‌ها و یا گستراندن ویروس‌های کامیپوتری است.

سازمان‌ها تشخیص داده‌اند که سوء استفاده از اینترنت می‌تواند همچون کاشتن مین‌های زمینی باشد. مثلاً، کارمندی که یک‌سری عکس‌های مستهجن از اینترنت بارگذاری می‌کند و آنها را روی کامپیوتر و مخصوصاً صفحه دسک‌تاپ- جایی که دیگر همکاران وی می‌توانند آنها را ببینند- قرار می‌دهد، سازمان خود را در معرض مسائل ضداخلاق۶ قرار می‌دهد که ممکن است هزینه‌های سنگینی را به سازمان تحمیل کند.

متخصصین علم مدیریت، براورد کرده‌اند که میزان بهره‌وری یک روز کاری کارمند به‌طور متوسط و بدون در نظر گرفتن پدیده پرسه‌زنی اینترنتی، حدود ۶۷ درصد است (البته این رقم در ایران به مراتب پایین‌تر است). دامنه عواملی که موجب کاهش میزان بهره‌وری در سازمان‌ها می‌شود از صرف یک چای ساده تا تغییر نوع کار کارکنان در شرایط خاص را در بر می‌گیرد. حضور پدیده پرسه‌زنی اینترنتی و آمدن مسائلی همچون بارگذاری موسیقی، خریدهای برخط و اینترنتی، سایت‌های مزایده و ورزش‌های مورد علاقه، درصد بهره‌وری را روز به روز کاهش می‌دهد.

برخورد سازمان با گشت زنی اینترنتی

به طور فزاینده‌ای، سازمان‌ها از ابزارهای نظارتی تخصصی برای نظارت بر فعالیت‌های گشت‌زنی اینترنتی کارکنان خود استفاده می‌نمایند. در بسیاری سازمان‌ها، هر ایمیلی که ارسال یا دریافت می‌شود، هر وب‌سایتی که فرد بازدید می‌کند، هر کلیدی که بر روی رایانه فشرده می‌شود و دیگر فعالیت‌های مرتبط با کامپیوتر، همگی به طور ۲۴ ساعته در تمام طول هفته نظارت می‌شوند. بیش از نیمی از ۵۰۰ شرکت برتر فورچون هم‌اینک از نرم‌افزارهای نظارتی در تلاش برای سرکوب گشت‌زنی اینترنتی استفاده می‌کنند.

همان گونه که فن‌آوری‌ها در محیط کار به طور فزاینده‌ای مفهوم اجتماعی می‌یابند، مرز میان استفاده کاری و غیرکاری از میان رفته است. این امر برآورد دقیق مزایا و هزینه‌های این گونه فن‌آوری‌ها را دشوار می‌سازد. در حالی که مسایل متعددی در ارتباط با گشت‌زنی اینترنتی در محیط کار وجود دارند، تحقیق درباره سیستم اطلاعات توجه اندکی به این مشکل مهم سازمانی معطوف داشته است.

اکثر قریب به اتفاق مطالعات در زمینه سیستم‌های اطلاعات عمدتاً متمرکز بر استفاده مثبت از فن‌آوری اطلاعات و پیامدهای مرتبط است حال آن که ابعاد منفی استفاده از فن‌آوری اطلاعات نادیده گرفته شده است. برخی می‌گویند که استفاده از فن‌آوری اطلاعات عمدتاً مثبت بوده و باعث پیامدهایی مثبت می‌شود و مزایای حاصل از آن، با استفاده حداکثری از آن افزایش می‌یابد. کاملاً از گزارش‌های رسانه‌ای و صنعتی مشهود است که سازمان‌ها به دلیل گشت‌زنی اینترنتی در حال کاهش استفاده کارکنان خود از فن‌آوری اطلاعات می‌باشند. بنابراین برای پژوهشگران سیستم‌های اطلاعاتی مهم است تا توجه زیادی را به گشت‌زنی اینترنتی و پیامدهای منفی مرتبط با چنین رفتارهایی است.

راه‌کارهای مواجهه با سایبرلوفینگ (گشت‌زنی اینترنتی)

پیش از ارائه راه‌حلی برای این مسئله، زوایای آن را با طرح موارد زیر بیشتر بررسی کنید:

۱) چه کسی یا کسانی به اینترنت، ارسال پست الکترونیکی و خدمات پیغام‌گذاری دسترسی دارند؟
۲) آیا شما در محیط کاری خود خط‌مشی مشخصی برای نحوه استفاده کارکنان از اینترنت اتخاذ کرده‌اید؟
۳) آیا سیستم‌های نظارتی خاصی برای بهره‌گیری صحیح از اینترنت ترسیم کرده‌اید؟
۴) آیا برای سایت‌های ویژه قرار داده‌اید تا کارکنان امکان هدر دادن وقت خود را از طریق این سایت‌ها نداشته باشند؟
۵) اگر متوجه شوید که کارمندی قوانین مربوط به نحوه استفاده از اینترنت را در محل کار نقض کرده است، با وی چگونه رفتار می‌کنید؟
۶) آیا استفاده‌های شخصی خاصی وجود دارد که برای شما به عنوان مدیر سازمان ناخوشایندتر از موارد دیگر باشد؟
۷) آیا سایر وسایل الکترونیکی دیگر نظیر تلفن همراه کارکنان را نیز چک می‌کنید؟
۸) آیا از توان نرم‌افزاری انسداد سایت‌های خاص برخوردارید؟
۹) آیا توان نرم‌افزاری نظارت بر سایت‌های استفاده شده توسط کارکنان را دارید؟
۱۰) آیا کارکنان شما به بسته‏شدن یک‌سری سایت‌های مخل کار اعتراض می‌کنند؟

راه‌های جلوگیری از بروز پدیده سایبرلوفینگ عبارتند از:

دیواره آتشین: برخی‌ها به شدت با این موضوع برخورد کرده و به‌طور کلی استفاده از اینترنت و پست الکترونیکی را ممنوع اعلام می‌کنند.

ایجاد خط‌مشی: بسیاری معتقدند برای بهره‌گیری اثر بخش از اینترنت، خط‌مشی‌هایی مناسب باید اتخاذ کرد.

استفاده از سیستم‌های ایمنی: برای استفاده و برقراری سیستم‌های امنیتی، شرکت‌های خاص این منظور نیز وجود دارند که خدمات بهره‌گیری بهینه از اینترنت و قرار دادن سیستم‌های ایمنی شبکه اینترنت را برعهده می‌گیرند.

روش کاربران مجاز: برخی مدیران، استفاده از اینترنت را تنها برای کارکنانی که برای کار خود به آن نیاز دارند، آزاد کرده‌اند.

رابطه سایبرلوفینگ و عملکرد شغلی

چهار دیدگاه در زمینه تاثیر سایبرلوفینگ بر عملکرد شغلی کارکنان وجود دارد:

بر اساس دیدگاه اول، گشت‌زنی اینترنتی با تلف کردن ساعات مفید کاری، باعث کاهش بهره‌وری می‌شود. بر اساس این دیدگاه، مدت زمانی که صرف گشت‌زنی اینترنتی می‌شود می‌توانست جهت انجام کارهای سازمانی مورد استفاده قرار گیرد. اگر چنین دیدگاهی درست باشد، پس انتظار می‌رود بین گشت‌زنی اینترنتی و عملکرد همبستگی منفی وجود داشته باشد.

دیدگاه دوم که تا حدودی مشابه دیدگاه اول است بیان می‌کند که برخی از رفتارهای گشت‌زنی اینترنتی اثر زیان‌باری روی عملکرد داشته یا تاثیر زیان‌بارتری نسبت به سایر رفتارهای گشت‌زنی اینترنتی دارند. رفتارهای اجتماعی تاثیر زیان‌بارتری بر بهره‌وری دارند زیرا ماهیت مبتنی بر ایجاد رابطه این‌گونه رفتارها، مستلزم صرف زمان، انرژی و منابع ادراکی بیشتری است.

دیدگاه سوم، نگاه مثبت‌تری به تاثیر گشت‌زنی اینترنتی بر عملکرد دارد. این دیدگاه بیان می‌کند که گشت‌زنی اینترنتی یک وقفه و استراحت را در زمان کار ایجاد می‌کند و هنگامی که کارمند مجدداً به کارهای اداری می‌پردازد کارش را با بهره‌وری بالاتری ادامه می‌دهد. اگر این دیدگاه درست باشد، لذا انتظار می‌رود که همبستگی مثبتی بین عملکرد و گشت‌زنی اینترنتی وجود داشته باشد.

چهارمین دیدگاه این است که گشت‌زنی اینترنتی تاثیری بر عملکرد کاری نداشته و یا تاثیر بسیار ناچیزی دارد. این دیدگاه بیان می‌کند که افراد مقدار مشخصی زمان برای کار کردن دارند و زمانی به گشت‌زنی اینترنتی می‌پردازند که وقت لازم برای این کار را داشته باشند. در این صورت به عنوان یک قاعده کلی می‌توان چنین استنتاج کرد: مدت زمان طولانی صرف شده برای گشت‌زنی اینترنتی تاثیر منفی بر عملکرد کاری خواهد داشت.

نتیجه‌گیری

سایبرلوفینگ (گشت‌زنی اینترنتی) پدیده‌ای است که در محیط سازمان‌های کنونی مرسوم شده است. این عبارت به صورت کلی به استفاده از اینترنت در محیط کار برای انجام هدف‌های شخصی و فردی اشاره دارد. دیدگاه‌های متعددی در زمینه تاثیر گشت‌زنی اینترنتی بر عملکرد کارکنان وجود دارد.

در تایید هر یک از دیدگاه‌های مذکور، شواهدی توسط پژوهشگران تهیه شده است و به‌درستی مشخص نیست که کدام یک از این دیدگاه‌ها درست‌تر از سایر موارد می‌باشد. اما حلقه مفقوده تمامی این بررسی‌ها این است که هیچ یک از این مطالعات در یک سازمان واقعی مورد ارزیابی قرار نگرفته‌اند. تحلیل روابط گشت‌زنی اینترنتی و عملکرد سازمانی به پژوهشگران اجازه می‌دهد تعیین کنند که کدام یک از دیدگاه‌های چهارگانه فوق، نحوه تاثیرگذاری گشت‌زنی اینترنتی بر عملکرد سازمانی را در دنیای واقعی توضیح می‌دهد.

فصل دوم و ادبیات پژوهش رابطه سایبرلوفینگ و عملکرد شغلی

سایبرلوفینگ پرسه زنی اینترنتی
فصل دوم و ادبیات پژوهش رابطه سایبرلوفینگ و عملکرد شغلی توسط پایگاه پارس‌مدیر به نگارش درآمده است. این فصل دوم در پایان‌نامه‌ای با هدف ارزیابی تاثیر گشت‌زنی اینترنتی بر عملکرد پایگاه پارس‌مدیر تهیه شد. بنابراین مالکیت معنوی آن با پایگاه پارس مدیر است و بازنشر آن از نظر قانونی و اخلاقی صحیح نیست. مبانی نظری و ادبیات پژوهش ارزیابی عملکرد، سایبرلوفینگ و عملکرد شغلی را می‌توانید خریداری کنید. برای سنجش این مقوله می‌توان از پرسشنامه سایبرلوفینگ استفاده کرد.

فصل دو شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری برنامه‌ریزی منابع سازمان به صورت فایل ورد همراه با رفرنس فارسی و انگلیسی

آخرین به‌روزرسانی: منابع فارسی ۱۴۰۱ و منابع لاتین ۲۰۲۲

تعداد صفحات: ۴۹ صفحه با فونت لوتوس و فاصله خط ۱.۳

نکته: اگر به پارس‌مدیر اعتماد دارید خرید انجام دهید.