رابطه QWL و TQM

رابطه کیفیت زندگی کاری و مدیریت کیفیت فراگیر ریشه در فلسفه تئوری‌های سازمان و مدیریت دارد. تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است و بررسی رابطه QWL و TQM یکی از مباحث مهم در مدیریت سازمان است.

از جمله متغیرهای تاثیرگذار بر کیفیت زندگی کاری، مدیریت کیفیت فراگیر است. در سال‌های اخیر، مدیران ارشد شرکت‌ها و سازمان‌ها در ایران با درک صحیح واقعیت‌های پیرامون و به‌منظور کاهش بوروکراسی، کاهش هزینه‌های زائد، افزایش بهره‌وری، بهبود عملکرد، شفاف‌سازی، افزایش رضایت مشتریان و همگام‌شدن با نیازهای بازارهای جهانی، امروزع بیش از پیش یه این واقعیت دست یافته‌اند که به منظور تکامل و حرکت بسوی تعالی سازمانی و آینده‌ای روشن نیازمند توجه به کیفیت در مسیر تولید و یا ارائه خدمات می‌باشند.

مفهوم مدیریت کیفیت فراگیر نظام بکارگیری توانمندی‌های فکری و جسمی کارکنان در سطوح مختلف یک سازمان است. در مدیریت کیفیت فراگیر به جای این که مسئولیت آموزش و یادگیری کیفیت بر دوش یک نفر یا واحد خاصی باشد برعهده همه کارکنان سازمان است. با این نظر همه افراد درگیر کار شده و از توانمندی‌های مختلف کارکنان در سطوح مختلف بهره‌برداری می‌کند. به عبارت دیگر مدیریت کیفیت فراگیر توان کارکنان در تمام فعالیت‌ها و فرایندها را بکار می‌گیرد و مشارکت را به صورت عملیاتی و ملموس تا عمق سازمان رسوخ می‌دهد. در این مقاله رابطه QWL و TQM بررسی شده است.

انواع رابطه QWL و TQM

پژوهشگری به نام هسکت ‏ یک مدل مفهومی در مورد تاثیر کیفیت خدمات بر عملکرد سازمان ارائه کرده است و آن را متاثر روابط کیفیت زندگی کاری و مدیریت کیفیت فراگیر می‌داند. این مدل فوق بدنه‏ای از تحقیقات قبلی است که سعی می‏‌کند اجزا را به‏ ترتیب ذیل با هم ارتباط دهد:

کیفیت خدمت داخل سازمان با رضایت کارکنان ارتباط دارد.

رضایت کارکنان با وفاداری کارکنان ارتباط دارد.

وفاداری کارکنان باه بهره‏وری کارکنان ارتباط دارد.

بهره‌‏وری کارکنان با ارزش خدمت ارتباط دارد.

ارزش خدمت با رضایت مشتری ارتباط دارد.

رضایت مشتری با وفاداری مشتری ارتباط دارد.

وفاداری مشتری با رشد و سودآوری سازمان ارتباط دارد.

کیفیت فراگیر کار و زندگی

از اهداف اصلی یک برنامه QWL کارا، بهبود شرایط کاری(به‏ خصوص از زاویه دید کارکنان)و از همه مهمتر اثربخشی سازمان است‏ (به خصوص از زاویه دید مدیران). نتایج مثبتی که از پرداختن به QWL توسط تعدادی از تحقیقات گزارش شده است حاکی از آن است که‏ QWL باعث کاهش غیبت، کاهش جابجایی و افزایش رضایت شغلی‏ می‏شود. مدیریت کیفیت فراگیر نه تنها سازمان را در استخدام افراد با کیفیت توانمند می‏سازد بلکه باعث افزایش قدرت رقابتی سازمان نیز می‏گردد. پژوهشگران مختلفی از این گفته حمایت کرده‏اند که QWL موجب پرورش‏ کارکنان با انگیزه، وفادار و انعطاف‏پذیر می‏شود و سازمانی که این‏ کارکنان را در اختیار دارد، دارای قابلیت رقابتی نیز می‏باشد.

سایر تحقیقات نیز ارتباط مستقیم بین فعالیت‌های موثر مدیریت منابع انسانی‏ مثل آموزش و گزینش صحیح و معیارهای عملکرد سازمانی، گزارش‏ داده‏اند. در کارهایی که نیازمند عملکرد بسیار عالی و یا بسیار پرمسئولیت می‏باشد، رضایتمندی کارکنان امری ضروری است که‏ اغلب منجر به عملکرد بالای مالی و سهم بازار مطلوب می‏شوددر یک تحقیق آماری تجربی، ارتباط معنی‏داری‏ بین QWL و عملکرد سازمان(از نظر عملکرد بازار و ارزش سهام) کشف کرد. همچنین در تحقیقی که به تازگی در آمریکا توسط لو انجام پذیرفت، نتایج جالب زیر از بین ۵۰۰ شرکت برتر مجله فورچون به دست آمد:

شرکت‌هایی که QWL را مورد تأیید قرار می‏دهند، نرخ رشد بیشتری را نسبت به سایر شرکت‌ها دارند.

سودآوری و همچنین بازده سرمایه این شرکت‌ها نسبت به سایرین‏ بیشتر است.

نتیجه‌گیری بحث رابطه QWL و TQM

کیفیت زندگی کاری عبارتست از عکس‏العمل کارکنان نسبت به کار، بویژه پیامدهای فردی آن در ارضای شغلی و سلامت روحی. با استفاده‏ از این تعریف، کیفیت زندگی کای بر پیامدهای شخصی، تجربه کاری‏ و چگونگی بهبود کار در راستای رفع نیاز فرد تأکید دارد. دومین مفهومی که از کیفیت زندگی کاری تعریف شده است آن را به‏ عنوان روش یا نحوه انجام کار ارائه کرده است.

کارکنان کیفیت زندگی‏ کاری را برحسب تکنیک‌ها و روش‌های خاص انجام کار، مانند غنی‏ سازی شغلی، گروه‌های کاری خود گردان و کمیته‏‌های کارکنان مدیریت‏ تعریف کرده‌‏اند. سومین تعریف از کیفیت زندگی کاری آن را میزان توانایی کارکنان در ارضای نیازهای مهم شخصی با استفاده از تجربیاتی است که در سازمان‏ کسب کرده‌‏اند. این تعریف به‌شدت بر ایجاد محیطی که منجر به‏ ارضای نیاز افراد شود، تأکید دازذ.

در چهارمین تعریف، کیفیت زندگی کاری، فرآیندی است که بوسیله آن‏ همه اعضای سازمان از راه مجاری ارتباطی باز و متناسبی که برای این‏ مقصود ایجاد شده است در تصمیمهایی که بر شغلشان بطور خاص و بر محیط کارشان بطور عام اثر می‏گذارد، به نوعی دخالت می‏‌یابند. به این ترتیب مشارکت و رضایت شغلی آنها بیشتر می‏‌شود و فشار عصبی‏ ناشی از کار بر ایشان کاهش می‌‏یابد.

در واقع کیفیت زندگی کاری، نمایانگر نوعی فرهنگ سازمانی و شیوه مدیریت است که کارکنان‏ براساس آن احساس مالکیت، خودگردانی، مسئولیت و عزت نفس‏ می‏‌کنند. براساس پنجمین تعریف، کیفیت زندگی کاری فرآیندی است که دراجرای‏ آن کارکنان و اعضای سازمان می‌‏توانند تصمیم‏گیری‌های مربوط به طراحی مشاغلی که تشکیل‏ دهنده بخشی از زندگی کاری آنان است، مشارکت فعال داشته باشند.