سرزندگی سازمانی

سرزندگی سازمانی (Organizational Vitality) به میزان شادی و نشاط درون‌زای فردی و گروهی جهت انجام هدف‌های سازمانی اشاره دارد. حاکمیت شادمانی و نشاط در جو سازمانی عامل اساسی انگیزش شغلی و رضایت کارکنان است.

یکی از مباحث مهم در روانشناسی مثبت‌گرا، مفهوم سرزندگی است. از حیث فردی، سرزندگی به این معناست که فرد به چه میزان زندگی خود را دوست دارد. درجه یا میزان شادی و نشاط نسبی است و در مقایسه با دیگران کم یا زیاد می‌شود. از بعد روانشناختی، افراد وقتی که معنای زندگی را تجربه نمایند، مفهوم آنچه که انجام می‌دهند را به‌خوبی درک خواهند کرد. در همین راستا نشاط سازمانی تابعی از جهت‌گیری شخصی است که شرایط سازمانی و جو محیطی مسیر شغلی روی آن تأثیرگذار است.

این نشان‌دهنده راه‌هایی است که سازمان می‌تواند شور و علاقه به پیشرفت را در کارکنان خود پرورش دهد. در مفهوم سرزندگی جمعی و سازمانی حداقل سه بخش اساسی عاطفی، اجتماعی و شناختی وجود دارد. بخش عاطفی باعث حالات هیجانی مثبت، بخش اجتماعی منجر به روابط اجتماعی گسترده و مثبت با دیگران و بخش شناختی موجب برخورداری از تفکری می‌شود. این وقایع روزمره را با خوش‌بینی تعبیر و تفسیر می‌کند.

مفهوم سرزندگی سازمانی

سرزندگی سازمانی به معنای وجود یک محیط با کیفیت و بهداشتی است که رفاه و تندرستی کارکنان را در پی دارد. نشاط عاملی برای بهبود عملکرد و افزایش بهره‌ور است. در زمینه سازمانی، شادابی سازمانی یک مفهوم نوظهور است که به باور پژوهشگران سبب افزایش کیفیت زندگی کاری می‌شود. همچنین بر عملکرد بهتر، بهبود ارتباطات، رضایت شغلی، افزایش خلاقیت و نگهداشت کارکنان می‌شود.

نشاط و شادابی در سازمان با افزایش میزان عجین شدن و اشتیاق کاری کارکنان، سبب کاهش استرس شغلی، فرسودگی شغلی، فلات‌زندگی و هیجانات منفی در محل کار می‌گردد. از این‌رو، شادابی سازمانی به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل مؤثر در سلامت سازمانی تعریف شده است. رشد اقتصادی، فکری و خلاق یک سازمان عوامل تعیین‌کننده اندازه‌گیری سرزندگی سازمانی است.

نکته مهم آن است که تا اکنون به جز تعداد محدودی، پژوهش‌های گسترده‌ای روی سرزندگی سازمانی انجام نشده است. این بدان معنی نیست که پژوهشگران سازمانی نسبت به شادی و نشاط کارکنان در محل کار همچنین هستند، بلکه بدان معناست که تاکنون از روش‌های پژوهش نظام‌مند و دقیق علمی برای توسعه چارچوبی که تمامی عوامل سازنده سرزندگی سازمانی را مورد بررسی و شناخت قرار داده باشند، استفاده بسیار کمی شده است.

ابعاد سرزندگی سازمانی

عوامل سازنده سرزندگی سازمانی در سه بعد رفتاری، ساختاری و زمینه‌ای اقدام شده است.

ابعاد سرزندگی سازمانی

ابعاد ساختاری سرزندگی سازمانی شامل بهبود قوانین و مقررات کاری، بهبود ساختار سازمان و ساختارهای منعطف‌تر است. همچنین شامل سازوکارهای ساختاری بالنده‌محور، مدیریت راهبردی منابع انسانی و عملکرد و بهره‌وری بالای کارکنان است.

ابعاد محتوایی (رفتاری) سرزندگی سازمانی ابعادی چون خوش‌بینی نسبت به آینده، برون‌گرایی، سلامت جسمی و روانی، اعتماد بین مدیران و کارکنان، مدیریت تعارضات، مثبت‌اندیشی، افزایش سطح تعلق ‌خاطر کاری کارکنان و به‌کارگیری ساختاری منعطف است.

نهایتاً ابعاد زمینه‌ای سرزندگی سازمانی شامل فرهنگ تعامل‌پذیری سازمانی، تلاش برای تغییر فرهنگ‌سازمانی با رویکرد شادی‌افزایی و پویایی، تناسب فرهنگ کارکنان با فرهنگ سازمان، فرهنگ انعطاف و تطابق و علاقه به کار شناسایی شده‌اند.

این چارچوب می‌تواند پس از اعتباریابی و آزمون در میان سازمان‌های مختلف، به‌عنوان یک چارچوب جدید درزمینه چارچوب سه شاخگی (زمینه، محتوا و ساختار) سرزندگی سازمانی مورد استفاده قرار گیرد.

خلاصه و جمع‌بندی

سرزندگی و نشاط سازمانی یک مفهوم نوظهور است که به باور پژوهشگران سبب افزایش کیفیت زندگی کاری، عملکرد بهتر، بهبود ارتباطات رضایت شغلی افزایش خلاقیت و نگهداشت کارکنان می‌شود. همچنین نشاط و شادابی در سازمان با افزایش میزان عجین شدن و اشتیاق کاری ،کارکنان سبب کاهش استرس شغلی احساس خستگی و افسردگی و هیجانات منفی در محل کار می گردد.

برای آنکه در سازمان جوی سرشار از شادی و نشاط حاکم باشد مدیران باید تمهیداتی را در نظر بگیرند. با افزایش انگیزش شغلی نیروی انسانی است که دستیابی به هدف‌های سازمانی تسهیل می‌شود. کارکنان باید در مجل کار خود احساس خوب زندگی را داشته باشند. این شادابی و نشاط نه فقط در سطح فردی که در سطح گروهی نیز الزامی است. از همین منظر سازمان‌ها و مدیران می‌کوشند تا شرایطی را بهبود پویایی در محیط کار ایجاد نمایند.

یافته‌های مشابه نشان داد درگیری و اشتیاق در کار ،خلاق به دستیابی به حالت حیاتی بالا کمک می‌کند. نشاط و شادمانی به بقای سازمانی کمک می‌کند. در سازمان‌هایی که با موفقیت به سهم رقابتی دست یافته اند، شادی و نشاط را به عنوان مأموریت جدید خود در نظر گرفته‌اند. پژوهشگران بر این باورند که شادابی باید در خود مشاغل و افرادی که در این مشاغل کار می‌کنند، تکامل یابد. دستیابی به سرزندگی و نشاط در سازمان، یکی از پنج ستون اهداف استراتژیک تعریف شده در سطح جهانی تعریف می‌شود.