نظام جبران خدمت
نظام جبران خدمت کارکنان مجموعه فعالیت‌هایی با هدف برنامه‌ریزی، ساماندهی، کنترل و هدایت پرداخت‌های افراد براساس عملکرد آنها است. از این نظام با عنوان نظام پرداخت نیز یاد می‌شود و یکی از مهم‌ترین وظایف مدیریت منابع انسانی سازمان است. این نظام شامل روش سنتی مدیریت حقوق و دستمزد و سیستم پاداش می‌باشد.
جبران خدمات کارمندان شامل مواردی همچون پرداخت پاداش، سود، اضافه کاری و کمیسیون فروش و غیره است. همچنین می‌تواند شامل مزایای غیرپولی مانند ماشین یا مسکن واگذار شده توسط شرکت و اعطای سهام شرکت باشد. این حوزه بخش مهمی از مدیریت منابع انسانی است که کارمندان را تشویق و اثربخشی سازمان را بهبود می‌بخشد. هدف نهایی مدیریت دستمزد عبارت است از نگهداری مؤثر نیروی کار مولد، توزیع عادلانه‌ی حقوق و انطباق نظام حقوق و دستمزد با قوانین محلی و دولتی با توجه به پتانسیل و توانایی شرکت‌ها.
برخی از کارمندان و مدیران معتقدند که پرداخت حقوق بر اخلاق کاری و رفتار کارکنان مؤثر است. ازاین‌رو، دستمزد و عملکرد، کاملا به هم مرتبط و وابسته‌اند. علاوه براین، عوامل اجتماعی، اقتصادی، قانونی و سیاسی بر مدیریت دستمزد تأثیرگذار است. این موضوع، کار را بسیار پیچیده می‌کند، به‌نحوی که به یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت کسب‌و‌کار تبدیل شده است. در این مقاله کوشش شده است تا به تشریح مفهوم نظام جبران خدمت پرداخته شود.
اهمیت نظام جبران خدمت
مدیریتی مانند انگیزش کارکنان مربوط می‌شود. برنامه‌ریزی جبران خدمات مقوله‌ای چندبعدی و دارای ذی‌نفعان گوناگون است. یک برنامه جبران خدمات زمانی موفق است که به نیازها و توقعات ذی‌نفعان مختلف جبران خدمات و ابعاد مختلف این موضوع توجه کند. سپس براساس آن، برنامه و سبد بهینه‌ای طراحی گردد. در نهایت سیستم‌های مرتبط با آن در سازمان انتخاب و استقرار یابد.
نظام جبران خدمات کارکنان
مدیریت جبران خدمات خوب برای کارمندان هر سازمان تجاری امری ضروری است. یک سازمان برای مدیریت جبران خدمات باید از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- تلاش می‌کند تا به کارمندان خود برای بهبود وانجام کار مفید انگیزه دهد.
- کنترل مثبت بر کارایی کارمندان دارد و انگیزه آنها را برای انجام بهتر کار افزایش می‌دهد.
- یک محیط شاد و رضایت بخش برای نیروی کار فراهم می‌کند.
- فرآیند ارزیابی شغلی را افزایش می‌دهد.
- به ایجاد استانداردهای واقع بینانه و قابل دستیابی کمک می‌کند.
- باعث اتحاد بین کارمندان و مدیریت و افزایش کارایی و تقویت روحیه کارمندان می‌شود.
به طور خلاصه می‌توان گفت که مدیریت جبران خدمات کارمندان را تشویق می‌کند تا بهتر عمل کنند و برتری خود را نشان دهند و فرصت‌های رشد و توسعه را برای کارمندان شایسته فراهم می‌کند.
ابعاد نظام جبران خدمت
یک برنامه‌ی پرداخت دستمزد شامل چهار بخش است:
- حقوق پایه
- پرداخت‌های اضافه
- پرداخت‌های انگیزشی
- مزایا و خدمات
حقوق پایه، همان مقدار دستمزدی است که کارکنان بابت کاری که انجام داده‌اند، دریافت می‌کنند. این حقوق ممکن است شامل حق‌الزحمه‌ی یک کار مشخص یا حقوق ماهانه باشد.
پرداخت‌های اضافه شامل تعدیل حقوق برحسب شاخص هزینه‌ی زندگی، اضافه‌کاری، حق عائله‌مندی و اولاد، سختی کار، حق بیمه و سایر انواع بازپرداخت است. این پرداخت‌های اضافه برای وظایف محول‌شده‌ی کارکنان است و برای تعدیل هزینه‌های زندگی و هزینه‌های ایجادشده بر اثر اشتغال، پرداخت می‌شوند.
پرداخت‌های انگیزشی، زمانی به کارکنان اختصاص می‌یابد که به یک هدف درنظر‌گرفته‌شده می‌رسند یا پروژه‌ای را به خوبی به اتمام می‌رسانند. گاهی این پرداخت‌های انگیزشی برای تحسین و به سبب شایستگی کارکنان به آنها تعلق می‌یابد. شرکت‌ها برای تأثیرگذاری بر رفتار کارکنان، بهبود میزان بهره‌وری آنها و برای پاداش‌دادن به کارکنان به‌خاطر انجام صحیح مسئولیت‌ها و موفقیت در پروژه‌ها، این پرداخت‌های انگیزشی را درنظر می‌گیرند.
در نهایت، مزایا و خدمات تشویقی شامل مواردی ازجمله مرخصی با حقوق، بیمه‌ی سلامت، درآمدهای معوق مثل برنامه‌های بازنشستگی یا سهیم‌کردن کارکنان در سود شرکت، استفاده از خودروی شرکت، عضویت در باشگاه ورزشی، خدمات نگهداری از کودک و بازپرداخت شهریه است.
خلاصه و جمع‌بندی
از دیدگاه مدیر، جبران خدمات کارمندان امری ضروری است و نه تنها باعث تشویق کارمندان می‌شود بلکه کارایی کارمندان را نیز بهبود می‌بخشد. پکیج‌های پاداش و مزایای خوب می‌تواند به جذب و حفظ کارمندان کمک کند.کارمندان انتظار دارند که پاداش و دستمزد انها منصفانه باشد و هزینه‌های زندگی آنها را پوشش دهد و با تورم هماهنگی داشته باشد. طرح جبران خدمات کارمندان به ارزش‌ها و فرهنگ‌های شرکت نیز توجه می‌کند. کارمندان معمولا به آنچه شرکت به آنها می‌پردازد توجه دارند، در بسیاری از موارد، افراد بر اساس پاداشی که دریافت می‌کنند رفتار می‌کنند.
طرح جبران خدمات کارمندان، برای تحقق ارزش‌های سازمان ضروری است. به عنوان مثال، اگر کیفیت برای شرکت یک ارزش باشد، باید از طریق سیستم جبران خدمات کارمندان در مواردی که کار آنها به بهبود کیفیت منجر می‌شود از آنها قدردانی شود. برای سنجش این مقوله پرسشنامه نظام جبران خدمت را دانلود کنید.
هر سیستم جبران خدمات باید بتواند رفتار و عملکرد مطلوب را تقویت کند. بنابراین هر دو جنبه کمی و کیفی مورد تاکید هست اما گاهی از آنجایی که رفتار مطلوب و عملکرد مطلوب متناسب پاداش داده نمی شود، نتیجه مناسبی ایجاد نمی‌شود. رفتار مطلوب باید قدردانی شود، و عملکرد مطلوب باید پاداش داده شود. ولی آنچه در عمل اتفاق می‌افتد این است که گاهی مدیران به رفتار مطلوب پاداش مادی می‌دهند و در عمل، عملکرد مطلوب که باید به نتایج کمی متصل شود، دیده نمی‌شود.
منبع: کتاب مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار نوشته ناصرمیرسپاسی فصل دوم.
تهیه و تنظیم: محبوبه برابسته
مدیریت منابع انسانی | ۱۰ اردیبهشت ۰۰
