روابط کار سازمانی

روابط کار فرآیند هماهنگی ارتباطات مدیریت و کارکنان در چارچوب شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی سازمان است. در این فرایند تمرکز بر آن است که به صورت همزمان حقوق طرفین رابطه رعایت شود. این حوزه یکی از وظایف مهم مدیریت منابع انسانی مدرن است. بیشتر کارشناسان باور دارند که نظام روابط کار در هر جامعه بازتاب شرایط محیطی آن جامعه است.

اقداماتی که در جهت تنظیم روابط کارگران و مدیران صورت می‌گیرد فرایند تنظیم روابط کار نامیده می‌شود که از وظایف عمده حوزه مدیریت منابع انسانی و روابط کار به شمار آید. قسمتی از واحد ستادی مسئولیت این کار را بر عهده می‌گیرد. یا این وظایف بین قسمت‌های مختلف سازمان به صورت هماهنگ تقسیم می‌شود. در صورتیکه امور روابط کار مسئول مشخصی در سازمان نداشته باشد مدیریت باید خود نظارت بر این امر را بر عهده گیرد.

روابط کار در سطح یک سازمان بصورت کارآیی، بهره‌وری و رضایت شغلی تجلی می‌یابد. این عوامل سلامت سازمانی و ادامه حیات سازمان را تأمین می‌کند. در سطح ملی نیز بصورت بهبود بهره‌وری و افزایش درآمد متجلی می‌شود. بطوری که موجب ثبات و امنیت اجتماعی و سیاسی می‌گردد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح روابط کار در سازمان پرداخته شده است.

فرایند تنظیم روابط کار

کلیه اقدامات مربوط به فرایند نظام به سه قسمت تقسیم شده که در ادامه توضیح خواهیم داد:

• تنظیم مقررات عمومی
• تنظیم روابط فردی
• تنظیم روابط جمعی

مؤسسین واحدهای تولیدی و خدماتی قبل از استخدام پرسنل لازم است ضوابط و مقررات استخدامی، آموزشی، نگهداری و حتی چگونگی بکارگیری افراد را به نحو صحیح و منطقی تنظیم کنند. مهمترین اقدامی که در تعیین این ضوابط کمک می‌کند. مطالعات مقدماتی و تعیین وظایف، اختیارات و مسئولیت‌ها و طراحی شغل می‌باشد.

روابط کارگر و کارفرما ابتدا در چارچوب یک قرارداد انفرادی بین کارگر و مؤسسه بعنوان یک شخصیت حقیقی یا حقوقی منعقد می‌شود. ضوابط عقد این قرارداد را از یک طرف قوانین، مقررات، عرف و رسوم محلی و از سوی دیگر ضوابط استخدامی تدوین شده از طرف مؤسسه مشخص می‌نماید.

روابط کارگر و کارفرما در چارچوب قراردادهای انفرادی در کارگاه‌های صنعتی به لحاظ ضعیف تر بودن موضع کارگر باعث می‌شود کارفرما بویژه در شرایط رکود اقتصادی و پایین بودن میزان تقاضا برای کار، شرایطی را به کارگر تحمیل کند.

وظایف واحد روابط کار

• نظارت براجرای بخش روابط کار مقررات مدیریت کار و خدمات اشتغال، مصوبات و دستورالعمل‌های مربوطه درکارگاه‌ها
• رسیدگی به دادخواست‌های کارگرانی که علیه کارفرمای خود شکایت دارند واعلام رای دراین مورد
• اتخاذ تدابیر لازم جهت اجرای احکام صادره درمراجع حل اختلاف ازطریق کارگاه‌ها یا دادگستری
• انجام اقدامات لازم جهت برقراری بیمه بیکاری
• اهتمام در جهت اجرای طرح طبقه بندی مشاغل، آیین نامه انضباطی و سایر الزامات قانونی در کارگاه‌ها
• انجام مشاوره‌های حقوقی مرتبط با مسایل کارگری و قانون کار
• رسیدگی به صلاحیت پیمانکاران وکارفرمایان

خلاصه و جمع‌بندی

روابط کار یکی از مباحث اصلی مدیریت منابع انسانی است. فرایندهای این حوزه به صورت نظام‌مند صورت می‌گیرد و هدف آن بهبود ارتباطات سازمانی است. بطور کلی اهمیت روابط کار را می‌توان در دو فرآیند زیر بیان کرد: راهنمایی‌هایی را جهت طراحی راه کارهایی برای بهره برداری حداکثر از بخش مهمی از ثـروت ملی یعنی «نیروی کار » فراهم می‌کند. دوم این نتایج را در اختیار برنامه‌ریزان و مجریان کشور قرار می‌دهد.

علاوه بر تعیین ضوابط گزینش نیروی انسانی، باید میزان حقوق و دستمزد و سیستم پاداش کارکنان جاری و آینده مشخص شود. یعنی در قبال وظایف و کارهایی که به کارکنان واگذار می‌شود و شرایط حاکم بر آن میزان جبران خدمات را پیش‌بینی و تدوین کنند. قرارداد انفرادی کار، قراردادی است که به موجب آن شخص کارگر متعهد می‌شود که فعالیت خود را به اختیار، تحت اراده شخص دیگر بنام کارفرما قرار دهد و در ازای تبعیتی که از این نظر پیدا می‌کند اجر مادی بنام مزد یا به تعبیر قانون کار حق السعی دریافت می‌کند.

قراردادهای دسته جمعی حاصل مذاکرات و توافق دسته جمعی است که بصورت مختلف تعریف شده است: پیمان دسته جمعی عبارتست از پیمانی کتبی که به منظور تعیین شرایط کار بین یک یا چند اتحادیه از یک طرف و یک یا چند کارفرما یا اتحادیه از طرف دیگر منعقد می‌شود.

منبع: کتاب مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط کار نوشته ناصر میرسپاسی فصل هفتم.