الزویر (Elsevier)
الزویر (Elsevier) یک شرکت اطلاعاتی و تحلیلی و یکی از بزرگترین تأمین‌کنندگان مقاله علمی و اسناد علمی، فنی و پزشکی در جهان محسوب می‌شود. این شرکت در سال ۱۸۸۰ میلادی به عنوان یک شرکت چاپ و نشر تأسیس شد. الزویر زیرمجموعه گروه RELX است که تا سال ۲۰۱۵ به‌عنوان «Reed الزویر» شناخته می‌شد. تولیدات الزویر شامل مجلات علمی، مجموعه مجلات الکترونیکی ScienceDirect، اخبار و اظهار نظرهای جاری در قالب نشریه‌ها و پایگاه‌های استناد داده به صورت آنلاین به نام‌های Scopus ،Solution و ClinicalKey برای پزشکان می‌باشد. در این پایگاه انواع مقاله علمی-پژوهشی و مقاله مروری و حتی مقاله کنفرانسی منتشر می‌شود.
نام‌های ساینس دایرکت و الزویر برای بسیاری از دانشجویان نامی آشنا است. به‌طور تقریبی می‌توان گفت که بر بیش از نیمی از مقاله‌های علمی که یک دانشجو یا پژوهشگر در زمان اشتغال به امر پژوهش مطالعه می‌کند، نام و لوگوی الزویر و اغلب به‌طور هم‌زمان نام ساینس‌دایرکت نیز نقش بسته است. امّا به‌راستی تفاوت میان واژه‌هایی مانند «ساینس دایرکت»، «الزویر»، «اسکوپوس» و حتی عناوین ژورنال‌هایی که در بالای مقالات دیده می‌شود چیست؟ «الزویر» نام یکی از اولین‌ها و بزرگ ترین‌های دنیای نشر است که به چاپ مجلات علمی و شرح وقایع علمی می پردازد و در این راه نامدارانی همچون اسکالیجر، گالیله، اراسموس و دکارت با این موسسه همکاری داشته اند.
تاریخچه موسسه الزویر (Elsevier)
الزویر در سال ۱۸۸۰ تأسیس شد و نام خود را از انتشارات هلندی موسوم به Elzevir گرفت که هیچ ارتباطی با شرکت کنونی ندارد. خانواده الزویر به‌عنوان فروشنده و ناشر کتاب در هلند فعالیت می‌کردند و بنیانگذار آن یعنی Lodewijk Elzevir در شهر لایدن زندگی می‌کرد. او این تجارت را در سال ۱۵۸۰ تأسیس کرد. گسترش الزویر در زمینه علمی پس از ۱۹۴۵ با سود نشریه هفتگی Newsweekly الزویر تأمین می‌شد که اولین شماره خود را در ۲۷ اکتبر ۱۹۴۵ چاپ کرد. این هفته‌نامه یک موفقیت آنی بود و سود زیادی به دست آورد. هفته‌نامه Weekly همان‌طور که در اولین شماره آن ذکر شده، ادامه کار ماهنامه الزویر بود که در سال ۱۸۹۱ برای ترویج نام ناشر تأسیس شد و انتشار آن در دسامبر ۱۹۴۰ به دلیل اشغال نازی‌ها متوقف شد. در سال ۱۹۴۷، الزویر شروع به انتشار اولین مجله انگلیسی زبان خود با عنوان Biochemica et Biophysica Acta به معنی قوانین بیوفیزیک و بیوشیمی کرد.
بنیانگذار موسسه، «لوییس الزویر» این تجارت را در سال ۱۵۸۰ میلادی شروع کرد. این خاندان از دیرباز در کشور هلند به امر فروش و چاپ کتاب اشتغال داشته اند. با این همه سازمان امروزی الزویر در سال ۱۸۸۰ میلادی تاسیس شد و تولیدات اولیه آن را ژورنال لاسنت، سل و کتاب هایی شامل آناتومی گری و ساینس دایرکت که مجموع ژورنال‌های الکترونیکی بود، تشکیل می‌داد و در حال حاضر الزویر داده‌های اینترنتی خود را با نام اسکوپوس ارایه کرده است. محل اصلی موسسه در آمستردام، مرکز هلند قرار دارد، اما فعالیت موسسه به کشور مبدا محدود نیست، بلکه در کشورهای آمریکا و انگلستان هم فعالیت‌های مهمی را دنبال می‌کند.
لوگوی الزویر (Elsevier)
تصویر لوگوی کنونی انتشارات الزویر (Elsevier) را «آیزاک الزویر» فرزند «لوئیز الزویر»، موسس سرای الزویر، در سال ۱۶۲۰ طراحی کرد و در تمامی مستندات این شرکت آن را درج نمود. بر سر معنا و مفهوم دقیق این لوگو توافق جامعی وجود ندارد. این تصویر درخت نارونی را نشان می‌دهد که درخت تاکی بر دور آن پیچیده است و عبارت لاتین «Non Solus» که به معنی «عدم تنها بودن» است از آن آویزان است. هرچند اکثر دانشمندان اتفاق نظر دارند که درخت نارون نشان‌دهنده‌ی درخت دانش است، اما معنی تاکی که دور آن پیچیده است، چندان واضح نیست.
لوگوی موسسه الزویر
تاریخ‌شناس معاصر، «لوسی شولتر» معتقد است که مردی که در زیر درخت ایستاده است نشان‌دهنده‌ی یک فیلسوف یا یک دانشمند فرزانه است که از میوه‌ی درخت که سخنان الهام‌بخش و پربار دیگر دانشمندان است، بهره می‌گیرد. در این دیگاه رابطه‌ی میان درخت نارون و تاک، ثمره دادن و تولید میوه است و درنتیجه دربردارنده‌ی یک پند اخلاقی است. همان‌طور که «اراسموس» به استعاره‌ی درخت و تاک اشاره دارد:
«همچو تاک که باوجود قرار گرفتن در جایگاه شاخص‌ترین درختان، نیازمند حمایت عصا یا ستون‌های چوبی یا درختان دیگری که هیچ‌یک دارای میوه نیستند می‌باشد، علما و قدرتمندان نیز نیازمند کمک انسان‌های ضعیف‌تر هستند.»
در این نگاه، لوگوی الزویر نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی نمادین پژوهشگر و ناشر است. افزودن پیام «تنها نبودن» این پیام را تقویت می‌کند که همچنان که وجود درخت نارون برای حمایت از پژوهشگران و دانشمندان الزامی است، وجود دانشمندان نیز قطعاً برای ثمره دادن ضرورت دارد. این نماد نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی میان الزویر و نویسندگان است، به‌طوری که آنها به‌طور مجزا هیچ‌یک به‌تنهایی نه مستقل از دیگری است و نه وابسته به طرف دیگر، بلکه هر دو به یکدیگر وابستگی متقابل دارند.
تفاوت ساینس دایرکت و اسکوپوس با الزویر
خیلی از دانشجویان به دنبال تفاوت ساینس دایرکت با اسکوپوس و الزویر هستند. در واقع ساینس دایرکت و اسکوپوس هر دو زیرمجموعه موسسه الزویر هستند. ساینس دایرکت (ScienceDirect) و اسکوپوس (Scopus) هر دو پایگاه‌های داده‌ای علمی با دسترسی اشتراکی هستند که صاحب آنها انتشارات الزویر Elsevier است، ولی ساینس دایرکت متن کامل محتوای الزویر را میزبانی می‌کند در حالی که اسکوپس شامل چکیده‌ها و ارجاعات آماری محتواهای الزویر و دیگران می‌شود.
- ساینس دایرکت یک سایت انتشار است. جایی است که ژورنال‌ها مقالات اصلی کامل و پایانی خود را قرار می‌دهند.
- اسکوپس یک سایت نمایه‌سازی است که تنها شامل چکیده‌ها است.
ساینس‌دایرکت (ScienceDirect)
همان‌طور که احتمالاً تا به‌حال متوجه شده‌اید، ساینس دایرکت یکی از محصولات انتشارات Elsevier است. ساینس دایرکت یکی از ۷۹ نوع محصول آنلاینی است که شرکت الزیویر در اختیار پژوهشگران، دانشجویان، اساتید، و کلیه‌ی علاقه‌مندان به علم و دانش قرار می‌دهد. تصویر زیر از بخش معرفی پایگاه‌های علمی قابل استفاده توسط صنایع مختلف که در سایت رسمی الزیویر منتشر شده است، استخراج گردیده است. در این تصویر می‌توان نام ساینس دایرکت و اسکوپوس را در کنار دیگر عناوین مرتبط با صنایع مختلف، مشاهده کرد.
پایگاه مقاله ساینس دایرکت
به‌طور خلاصه می‌توان گفت که ساینس دایرکت یکی از پایگاه‌های علمی است که بیش از ۲۵۰۰ عدد ژورنال، ۱۲،۶۰۰،۰۰۰ عنوان مقاله تمام متن، و تعداد تقریبی ۲۰،۰۰۰ جلد کتاب را برای دانلود و دسترسی آنلاین در اختیار کاربران قرار می‌دهد. بخش اعظمی از ژورنال‌های موردانتشار در این دیتابیس، توسط موسسه علمی «تامپسون رویترز» نمایه‌گذاری می‌شود؛ بنابراین اغلب مقالاتی که از این پایگاه دانلود شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد، جزو مقالات آی اس آی محسوب می‌شود.
اسکوپوس SCOPUS
پایگاه SCOPUS بزرگترین پایگاه اطلاعاتی «چکیده» و «استنادی» جهان است؛ یعنی علاوه بر چکیده مقالات، دارای فهرست منابع هر مقاله نیز بوده و بدین ترتیب امکان محاسبه تعداد استنادات به هر مقاله را فراهم می‌کند. از این رو می‌توان دریافت هر مقاله در این مجموعه، تاکنون چند بار توسط سایر مقالات مورد استناد قرار گرفته است که این خود شاخصی برای تعیین کیفیت مقاله می‌شود. همچنین مؤثرترین کشورها، نشریات، مؤسسات علمی، آثار و دانشمندان از این طریق مشخص میشوند. اسکوپوس اواخر سال ۲۰۰۴ از سوی الزویر (ناشر هلندی) راه اندازی شد.
پایگاه چکیده مقالات علمی اسکوپوس
اسکوپوس زیر نظر پایگاه ساینس دایرکت فعالیت می‌کند. این پایگاه مرجعی برای ثبت چکیده مقالات علمی است و مجلات مختلف می‌توانند در این پایگاه نمایه شوند. دامنه مطالب تحت پوشش این مجموعه شامل فنی Technical، پزشکی Medical، علوم اجتماعی Social Sciences، ادبیات literature، هنر Art، علوم انسانی Humanities می‌باشد. این پایگاه با همکاری ۲۱ مؤسسه از سراسر جهان ارائه شده و به سرعت رقیب جدی موسسه اطلاعات علمی شد که قریب ۵۰ سال پیشرو نمایه‌های استنادی در جهان بود. این پایگاه روزانه آپدیت می‌شود.
چاپ مقاله در الزویر (Elsevier)
برای نشر مقاله در الزویر (Elsevier) باید نکات زیادی را رعایت کرد. میزان پرداخت‌های صورت گرفته برای چاپ مقاله در مجلات علمی بین‌المللی، اشتراک مجلات مذکور و استفاده از پایگاه‌های علمی مختلف می‌تواند به عنوان یکی از شاخص‌های تعیین کننده جایگاه و نقش یک پایگاه علمی نسبت به دیگر پایگاه‌های علمی هست. بر طبق گزارشات پژوهشکده علوم و فناوری ایران، نزدیک به ۶۰ درصد پرداخت‌های موردی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی مربوط به انتشارات الزویر برمیگردد. بنابراین می‌توان گفت الزویر به تنهایی بیش از تمامی پایگاه‌های اطلاعاتی مشابه با دانشمندان و پژوهشگران ایرانی دادوستد علمی دارد.
الزویر محصولات و خدمات خود را در قالب دو بخش «علم و تکنولوژی» و «علوم بهداشتی» عرضه می‌کند. این موسسه در عرصه علم و تکنولوژی از خدمات بیش از ۱۰ میلیون پژوهشگر از ۴۵۰۰موسسه تحقیقاتی دولتی و دانشگاهی، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، کتابخانه ها، پژوهشگران، مولفان و ویراستارها در ۱۸۰ کشور و در عرصه علوم بهداشتی از ۲۰ میلیون متخصص بهداشت، دانشجو، پژوهشگران پزشکی، شرکت‌های داروسازی، بیمارستان‌ها و موسسه‌های تحقیقاتی برخوردار است که اسناد این عده از همکاران در قالب ۳۵ زبان زنده دنیا در اختیار الزویر قرار می‌گیرد.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
روش تحقیق | ۱۶ اردیبهشت ۹۹
