توسعه منابع انسانی
توسعه منابع انسانی HRD چارچوبی است که کمک می‌کند کارمندان در زمینه‌های دانش شخصی، مهارت‌های سازمانی و توانایی‌های شغلی پیشرفت کنند. به بیان دیگر بهبود نیروی انسانی به آموزش افراد پس از استخدام، فراهم آوردن فرصت برای یادگیری مهارت‌های جدید، توزیع منابع لازم برای انجام امور در محیط کار و هر فعالیت توسعه‌ای دیگر اطلاق می‌شود.
مفهوم توسعه منابع انسانی یکی از مهمترین فرصت‌هایی است که به شرکت‌ها جهت تعالی منابع انسانی کمک می‌کند. با تشویق کارکنان جهت توانمندسازی، کارکنان را در موقعیت خود حفظ و در آنها انگیزه شغلی ایجاد کند. تشویق، توان‌بخشی و تلاش برای بهبود نیروی اسانی، به حفظ و انگیزه‌بخشی به کارمندان کمک خواهد کرد.
این مفهوم در سال ۱۹۶۹ در کنفرانسی در ایالات متحده توسط لئونارد نادلر معرفی شد. برای سنجش این مقوله می‌توان از پرسشنامه توسعه منابع انسانی استفاده کرد. توسعه منابع انسانی شامل فرصت‌هایی همچون آموزش فردی کارکنان و توسعه شغلی کارکنان متناسب با وظایف شغلی است. مدیریت اجرا و برنامه‌ریزی، شناسایی کارکنان کلیدی و ابزارهای کمک آموزشی و توسعه سازمان در همین زمره است. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح توسعه منابع انسانی پرداخته شده است.
تعریف توسعه منابع انسانی
واژه Human Resource Development یا به اختصار HRD در زبان فارسی به عنوان توسعه منابع انسانی یا بهسازی نیروی انسانی ترجمه شده است. این مفهوم توسط صاحب نظران مدیریت منابع انسانی به شکل‌های مختلفی تعریف شده است. برخی از مهمترین تعاریف ارائه شده عبارتند از:
توسعه منابع انسانی فرآیند رشد و برانگیختن تخصص‌های انسانی از طریق توسعه سازمانی و آموزش کارکنان جهت بهبود عملکرد است. همچنین توسعه منابع انسانی را می‌توان فرآیند یا فعالیتی کوتاه‌مدت یا بلندمدت به منظور توسعه دانش، تخصص، بهره‌وری و رضایت کاری در سطوح مختلف فردی، تیمی، سازمانی یا ملی نامید.
توسعه کارکنان مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی است که در زمان تعیین شده و به طور سازمان‌یافته برای رسیدن به تغییرات رفتاری مشخص تهیه شده است.
توسعه کارکنان فرآیندی است که توسط آن کارمندان سازمان با کمک برنامهای مداوم و برنامه‌ریزی شده یاری می‌شوند تا
- توانایی انجام فعالیت‌های مختلف را آموخته یا تقویت نمایند.
- توانایی‌های فردی خود را تقویت کرده و پتانسیل درونی خود را برای موفقیت کشف نمایند.
- فرهنگ سازمانی قوی و غنی به وجود آورند تا روابط، کار تیمی و همکاری افزایش یابد.
- و همکاری در میان بخش‌های زیرین سازمان بهبود یافته و رضایت شغلی، انگیزه و عزت نفس کارمندان افزایش یابد.
توسعه منابع انسانی شامل افزایش توانایی‌های علمی و نگرش‌های شغلی مثبت تمام افرادی است که در سطوح مختلف کسب‌وکار فعالیت دارند.
مزایای توسعه کارکنان
توسعه منابع انسانی، با استفاده از آموزش صحیح، عملکرد کارکنان را بهبود می‌بخشد. صراحت، اعتماد، همکاری را در بین کارکنان برای شناسایی نیازهای سازمانی بهبود می‌بخشد. مسیری را برای دستیابی به همان کارها نشان می‌دهد. برخی از مزایای مهم حاصل از توسعه کارکنان در سازمان ذکر شده است:
- از طریق شناخت بهتر کارکنان در شناسایی اهداف سازمانی کمک می‌کند.
- تعهد را از طریق ارزش‌های ارتباطی تقویت می‌کند.
- این امر روابط دو نفره را تسهیل می‌کند.
- آگاهی از اهمیت مدیریت تغییرات و متعاقبا سازگاری کارکنان را افزایش می‌دهد.
- کیفیت بالاتر زندگی کاری را از طریق ایجاد فرصت‌های معنادار از جمله شغل، رضایت شغلی و پیشرفت حرفه‌ای ایجاد می‌کند.
- بر تامین نیازمندی‌ها تمرکز دارد و این کار را از طریق شناخت و ایجاد یک برنامه HRD مناسب انجام می‌دهد.
- با تمرکز بر بهبود مهارت، دانش و ایجاد نگرش جدید در افراد سازمان آنها را شایسته‌تر می‌کند.
- سیاست‌های درست بهبود باعث ایجاد صراحت کلام در راستای رشد کلی کارمندان می‌شود.
- باعث استفاده بهینه از منابع موجود می‌شود.
- این امر به ایجاد احساس تعلق در بین کارمندان کمک می‌کند و میزان مشارکت در بین آنها را افزایش می‌دهد.
یکی از وظایف و فرآیندهای اصلی در چرخه منابع انسانی، توسعه منابع انسانی است که به مسایلی چون ایجاد یک سازمان پویا و استفاده از فرصت‌های آموزش و پرورش و یادگیری کارکنان به منظور بهبود عملکرد سازمانی، گروهی و فردی می‌پردازد. ارکان این توسعه عبارتند از:
- توسعه افراد با تمرکز بر بهبود عمل کرد مرتبط با شغل فعلی
- بهبود مسیر شغلی با تمرکز بر بهبود عملکرد مأموریتهای آتی شغلی
- ارتقای سازمانی که منجر به استفاده بهینه از پتانسیل‌های انسانی و بهبود عملکرد انسانی
مدل‌های توسعه منابع انسانی
تاکنون مدل‌های بسیاری در این حوزه مطرح گردیده که به چند مورد با ذکر ویژگی‌ها اشاره می‌گردد.
مدل خودارزیابی (توسعه سرآمدی)
این مدل براساس مدل تعالی سازمان بنا گردیده است و فرآیند محور بوده و بر سرآمدی سازمان تأکید دارد. مفاهیم بنیادی بهسازی نیروی انسانی در این الگو ارائه شده است.
مدل توسعه منابع انسانی استراتژیک
این الگو شرکت را قادر می‌سازد تا با بهترین استفاده از توانایی‌های خاص کنونی شرکت و از طریق توسعه توانایی‌ها و مهارت‌های جدید برای مقابله با تغییرات و چالش‌ها آماده باشد.
مدل شایستگی
الگوی شایستگی عبارت است از مجموعه‌ای سیستماتیک از شایستگی‌ها در یک نقش یا مجموعه‌ای از نقش‌های مشابه که موجب می‌شود افراد در آن نقش‌ها موفق شوند. این الگو، سرمشق و الگوی رفتارهای موفقیت آمیز برای سایرین است و به نقش‌ها هویت حرفه‌ای می‌بخشد.
مدل عقلایی توسعه منابع انسانی
مدل عقلایی مفهومی بوده و بر هماهنگی و هم گونی سیستم منابع انسانی و سازمانی با استراتژی سازمانی تأکید می‌کنند. که به آن مدل سازگار نیز می‌گویند. مدل عقلایی به رابطه خطی میان استراتژی کل و یا استراتژی منابع انسانی و زیرمجموعه‌های آن معتقد است.
خلاصه و جمع‌بندی
با توجه به اهمیت روز افزون منابع انسانی به عنوان عامل مهم تحول سازمان‌ها در عصر رقابت، بهبود مستمر کارکنان و پرورش آنها به گونه‌ای اجتناب ناپذیر، ضروری به نظر می‌رسد. بر این اساس شناخت ابعاد دقیق بهسازی کارکنان و ارایه راه‌حل‌های اصولی و منطقی در جهت توانمندسازی و توسعه آنها از اهم وظایف و مشغله‌های فکری مدیران سازمان‌ها است. در این راستا، هدف‌ها و استراتژی‌های مهم فعالیت‌های توسعه منابع انسانی سازمان باید به روشنی تعریف شوند.
عناصری چون ارتقای کیفیت عملکرد افراد، کاهش هزینه‌ها وضایعات فردی و سازمانی، رضایت مندی بیشتر ذی‌نفعان سازمان و نهایت تقویت سازمان در خلق و حفظ مزیت رقابتی آن در نظر گرفته شود و از همین روست که پژوهشگران این حوزه تلاش نموده اند تا با ارائه مدل‌های مفهومی و فرآیندی به کمک مدیران بشتابند تا به اهداف خود دست یابند و نکته مهم این است که در ارائه مدل‌های جدید متناسب سازی آنها با تکنولوژی و فن آوری باید مورد توجه قرار گیرد.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
مدیریت منابع انسانی | ۰۱ مهر ۰۰
