سهم بازار
سهم بازار Market Share درصد فروش یک شرکت در یک دوره زمانی مشخص در بازار است. این سهم با میزان فروش شرکت تقسیم بر میزان فروش کل محصولات در صنعت مورد نظر در همان بازده زمانی محاسبه می‌شود. با توجه به این رابطه می‌توان اندازه شرکت نسبت به بازار و رقبا را تعیین کرد. سهم بازار عامل بسیار حیاتی در سودآوری برند محسوب می‌شود. اغلب سرمایه‌گذاری‌ها در دنیا هم بر روی برندهایی انجام می‌شود که یا از سهم بالایی برخودارند. یا اینکه استراتژی بازاریابی آنها با استراتژی افزایش سهم کسب‌وکار از بازار چیده شده است.
این شاخص یکی از عوامل اصلی پایش عملکرد بازاریابی است. خیلی از برندها برای توسعه سیطره خود بر بازار، هزینه‌های گزافی می‌پردازند و سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند. با این وجود چون برنامه دقیقی برای پیاده سازی آن ندارند به نتیجه مطلوب نمی رسند. برخی دیگر مرتکب اشتباه می‌شوند به گونه‌ای که به صورت مقطعی سهم‌شان از بازار افزایش یافته اما پس از مدتی به میزانی کمتر از مقدار قبل بر می‌گردد.
سرمایه گذاران همیشه به دنبال کشف شرکت‌هایی هستند که بیشترین بازده را برایشان داشته باشند. شرکت‌ها نیز به دنبال یافتن عواملی هستند که موجب افزایش نرخ رشد سود می‌شود. در ابتدا شرکت باید جایگاه خود را در بازار بداند و سپس برای جایگاهی بهتر برنامه‌ریزی کرده و تلاش کند. یکی از مفاهیمی که به ما کمک می‌کند تا در این مهم موفق باشیم، سهم بازار است. نظر به اهمیت این مقوله در مدیریت بازاریابی نوین، در این مقاله به تشریح و مفهوم‌سازی آن پرداخته شده است.
تعریف سهم بازار
در هر صنعت یا بازاری تعدادی شرکت فعالیت می‌کنند که محصولات یا خدمات خاصی را به مشتریان شان ارائه می‌دهند و از آن درآمد کسب می‌کنند. بنابراین میزان فروش کل یک بازار را می‌توان از مجموع درآمد حاصل از کالاها و خدماتی که به فروش می‌روند محاسبه کرد. سهم بازار در حقیقت به قسمتی از میزان فروش بازار اطلاق می‌شود که یکی از شرکت‌ها در ایجاد آن بخش داشته است. به عبارت دیگر مقدار فروشی است که شرکت از کل بازار به دست می‌آورد.
سهم بازار عبارت است از نسبت میزان فروش شرکت به میزان فروش بازاری که در آن فعالیت دارد. سـهم بازار نسبت فروش کلی است که یک شرکت ادعا می‌کند در یک بازار مشخص، در دوره زمانی مشخص دارد؛ به زبان دیگر، سهم بازار اندازه یک کسب‌وکار در مقایسه با اندازه صنعت است. فروش کلی ممکن است با حجم فروش یا میزان درآمد ارزیابی شود.
سهـم بازار می‌تواند در مورد یک صنعت خاص (غذا، پوشاک، خودرو و …)، دسته محصول خاص (لبنیات، غذاهای نیمه آماده، نوشیدنی‌ها و …) و یا حتی یک محصول خاص مطرح شود. به عنوان مثال اپل بخش بزرگی در بازار صنعت تلفن‌های هوشمند دارد ولی در صنعت کامپیوترهای شخصی سهمش اندک است.
اهمیت سهم بازار
یکی از عوامل بسیار مهم از دیدگاه سرمایه گذاران تغییرات سهم بازار یک شرکت در زمینه تولید محصولات است. افزایش و کاهش Market Share توانایی یک شرکت در رقابت در بازار را تعیین می‌کنند. هرچه میزان تقاضا در بازار افزایش یابد شرکتی که سهم خود را در بازار ثابت نگه داشته است نیز با افزایش سهم روبه رو خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت شرکتی که سهم خود را در بازار حفظ می‌کند سریع تر و بیشتر از رقبا درآمد خواهد داشت.
میزانی که شرکت بتواند در بازار سیطره باشد به توانمندی و قابلیت‌های بازاریابی سازمان برمی‌گردد. از سوی دیگر این تسلط بر بخش‌های مختلف بازار باعث افزایش منابع درآمدی سازمان می‌شود. بنابراین این مقوله یکی از شاخص‌های اصلی تصمیم‌گیری در مورد توان رقابتی کسب‌وکارها است. در مدیریت بازاریابی از این شاخص استفاده بسیاری شده است. برای نمونه از این شاخص به عنوان یکی از محورهای اصلی ماتریس گروه مشاوره بوستون استفاده شده است.
افزایش Market Share این امکان را به شرکت‌ها می‌دهد تا مقدار سوددهی خود را افزایش دهند. از جمله عناصری که شرکت‌ها برای افزایش میزان سهم خود در کل بازار برای جذب مشتریان بیشتر انجام می‌دهند عبارتند از کاهش قیمت‌ها و تبلیغات گسترده. اندازه سهم بازار معمولا برای هر کشوری به صورت جداگانه محاسبه می‌شود. سرمایه گذاران نیز می‌توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از سازمان‌ها و منابع مختلفی این اطلاعات را بدست آورند. منظور از منابع مختلف، گروه‌های تجاری، سازمان‌های قانون‌گذاری تجارتی و در خیلی از مواقع از شرکت‌های هم پایه است.
نتیجه‌گیری
سهم بازار یک شرکت، درصدی از فروش کل بازاری است که در آن فعالیت می‌کند. برای محاسبه‌ی این نرخ، ضروری است که ابتدا دوره‌ی زمانی‌ای را تعیین کنیم که می‌خواهیم در آن ارزیابی‌های مالی‌مان را انجام دهیم. این دوره می‌تواند فصلی، سالیانه یا چند ساله باشد. سپس فروش کل شرکت را در آن دوره محاسبه می‌کنیم و پس از آن فروش کل صنعتی را که شرکت در آن فعالیت می‌کند را به دست می‌آوریم. در نهایت همانطور که گفته شد درآمد کل شرکت را به میزان فروش کل صنعت تقسیم می‌کنیم تا Market Share شرکت به دست آید.
در این مقاله این مطلب را بررسی کردیم که شرکت با استفاده از سهم بازار می‌تواند وضعیتش را در بازار بسنجد، خود را با رقبایش مقایسه کند. سپس با هدف قرار دادن سهمی مشخص، به سوی آینده‌ای بهتر قدم بردارد. این مقدار به دلیل آنکه مستقل از متغیرهای محیطی است، به شرکت کمک می‌کند تا عملکرد خود را دقیق‌تر ارزیابی کند. در نتیجه دقیق‌تر سود آتی شرکت را تخمین بزند. یکی از راه‌های افزایش Market Share در بازاریابی دیجیتال برتری در موتور‌های جستجو و رتبه‌بندی آن است. این روند به اصطلاح سئو یا بهینه سازی موتور جستجو نامیده می‌شود. استفاده از خدمات سئو به مدیران بازاریابی و فروش کسب‌و‌کارهای دیجیتال به شدت پیشنهاد می‌شود.
منابع
الهام ناصری (۱۳۹۷)، سهم بازار چیست و چگونه می‌توان آن را افزایش داد، سایت اینترنتی چطور
پدرام کشاورزی (۱۳۹۸)، سهم بازار چیست، سایت اینترنتی آکادمی بازاریابی
تهیه و تنظیم: آرش حبیبی
مدیریت بازاریابی | ۱۳ اردیبهشت ۹۹
