روایی واگرا (تشخیصی)

روایی واگرا (Discriminant validity) معیاری است که نشان میدهد چقدر سنجههای عوامل متفاوت واقعا باهم تفاوت دارند. در یک پرسشنامه برای سنجش عوامل مختلف سوالات متعددی مطرح میشود بنابراین لازم است که مشخص شود این سوالات از یکدیگر متمایز بوده و باهم همپوشانی ندارند.
این معیار در برابر روایی همگرا (Convergent validity) قرار میگیرد و گاهی به عنوان Divergent validity نیز در مقالههای علمی از آن یاد میشود. روایی همگرا به همبستگی سوالات یک سازه باهم اشاره دارد و روایی واگرا بر عدم همبستگی بین سوالات یک سازه با سوالات سازه دیگر دلالت دارد.
یکی از مهمترین مسائل در پژوهشها، تعیین میزان روایی و پایایی ابزار گردآوری دادههای پژوهش است. در بخش اعتبار یا روایی پرسشنامه Reliability، پژوهشگر در پی آن است که مشخص سازد آیا یافتههای بدست آمده از پژوهش را میتوان به کل جامعه یا گروههای مشابه آن تعمیم داد یا خیر؟ برخلاف پایایی یا اعتماد که مسئلهایی کمی است و اندازهگیری آن سادهتر است اعتبار پرسشنامه، مسألهای کیفی است و اندازهگیری و ارزیابی آن مشکلتر است. روایی به این سوال پاسخ میدهد که ابزار اندازهگیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد.
در نرمافزار Smart PLS و تکنیک حداقل مربعات جزیی سه روش برای محاسبه روایی وجود دارد:
- روایی سازه
- روایی همگرا
- روایی واگرا
تعریف روایی واگرا
روایی واگرا نشان میدهد چقدر سوالات یک عامل با سوالات سایر عوامل تفاوت دارند. این معیار یکی از معیارهای اصلی برازش مدلهای اندازهگیری در روش PLS است و براساس بارهای عاملی مربوط به گویههای هر سازه تعیین میشود. روایی واگرا بر همبستگی پایین سنجههای یک متغیر پنهان با یک متغیر غیر مرتبط با آن (از نظر پژوهشگر) اشاره دارد. این معیار در روش حداقل مربعات جزئی از دو طریق سنجیده میشود. یکی روش بارهای عاملی متقابل است که میزان همبستگی بین شاخصهای یک سازه را با همبستگی آنها با سازههای دیگر مقایسه میکند و روش دیگر معیار پیشنهادی فورنل و لارکر Fornell & Larcker است که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است.

کلاس فورنل و دیوید لارکر
روایی واگرا یا در برابر روایی همگرا validity قرار دارد. فورنل و لارکر (۱۹۸۱) بیان کردند روایی واگرا وقتی در سطح قابل قبول است که میزان AVE برای هر سازه بیشتر از واریانس اشتراکی بین آن سازه و سازههای دیگر (یعنی مربع مقدار ضرایب همبستگی بین سازهها) در مدل باشد. بر این اساس روایی واگرای قابل قبول یک مدل اندازهگیری حاکی از آن است که یک سازه در مدل تعامل بیشتری با شاخصهای خود دارد تا با سازههای دیگر. در روش حداقل مربعات جزئی و مدلیابی معادلات ساختاری، این امر به وسیله یک ماتریس صورت میگیرد که خانههای این ماتریس حاوی مقادیر ضرایب همبستگی بین سازهها و قطر اصلی ماتریس جذر مقادیر AVE مربوط به هر سازه است.
در نرمافزار Smart PLS از قسمت Latent Variable Correlations در فایل خروجی استفاده میشود. قطر اصلی هم از مجذور AVE استفاده میشود.
روایی تشخیصی چیست؟
منظور از روایی تشخیصی همان روایی واگرا است. در زبان لاتین از دو اصطلاح Discriminant validity و Divergent validity استفاده میشود. این اصطلاح هر دو معادل هم استفاده میشوند و در مقالههای مختلف به جای هم به کار میروند. در زبان فارسی واژه Discriminant به معنای مشخصکننده یا تفکیک کننده ترجمه میشود. واژه Divergent نیز به صورت منشعب یا واگرا ترجمه میشود. بنابراین هر دو اصطلاح یکسان هستند و روایی تشخیصی چیز جدیدی نیست.
سه نگردد بریشم ار او را —– پرنیان خوانی و حریر و پرند
اگر به ابریشم بگویید پرند، پرنیان و حریر بازهم همان ابریشم است.
روایی واگرای یگانه-دوگانه HTMT
معیار Heterotrait-Monotrait Ratio یا شاخص HTMT در کانون تحلیل آماری پارس مدیر با عنوان معیار روایی یگانه-دوگانه ترجمه شده است. این معیار توسط هنسلر و همکاران (۲۰۱۵) برای ارزیابی روایی گرا ارائه شده است. معیار HTMT جایگزین روش قدیمی فورنل-لارکر شده است. حد مجاز معیار HTMT میزان ۰/۸۵ تا ۰/۹ میباشد. اگر مقادیر این معیار کمتر از ۰/۹ باشد روایی واگرا قابل قبول است. امکان محاسبه شاخص HTMT در نرمافزار Smart PLS 3 وجود دارد. برای این منظور باید رویه بوتاستراپینگ کامل را اجرا کنید.
منبع: حبیبی، آرش؛ کلاهی، بهاره. (۱۴۰۱). مدلیابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی. تهران: جهاد دانشگاهی، چاپ دوم.

آمار کاربردی مدیریت , روش تحقیق | ۱۷ فروردین ۹۸
با سلام
میخواستم بدونم برای بهبود مقادیر ماتریس فورنل لارکر چه کارهایی میتونیم انجام بدیم؟ با تشکر
مقادیر این ماتریس به کیفیت دادهها بستگی داره. برای بهبود کیفیت دادهها هم دو راه هست:
۱- استفاده از یک پرسشنامه مناسب و کوتاه
۲- تعیین دقیق حجم نمونه و دقت پاسخدهندگان در جواب دادن به سوالات پرسشنامه
با سلام خدمت اقای حبیبی یه سوال داشتم خدمتتون می خواستم بپرسم برای انجام روایی واگرا به روش فورنل و لارکر از چه فرمولی استفاده میشه آبا آموزش تصویری داره
درود. تا جاییکه من اطلاع دارم به روش دستی محاسبه نمیشه فقط قطر اصلی جذر مقادیر AVE هست. مقدار AVE با داشتن بارهای عاملی گویههای هر سازه قابل محاسبه هست.
سلام بسیار عالی، مسیر بدست آوردن روایی واگرا به روش آزمون بارهای عرضی چی هست؟
با روش روش آزمون بارهای عرضی آشنایی ندارم ولی در نرم افزار پی ال اس نسخه ۳ روایی واگرا هم به روش فورنل و لارکر و هم به روش HTMT در خروجیها ارائه میشه.
گروه آمار سبز آقای براری کلاهبردار است خیلی پول از من ذره ذره گرفت و روش فیک مضخرف داد که کارایی نداشت خیلی پول گرفت همه جا میگم
اینجا پایگاه پارسمدیر هست. ما ارتباطی با هیچ گروه یا وب سایت دیگهای نداریم. انشالا اگر کسی پول شما را به ناحق گرفته خدا هدایت کنه و مشکل شما هم حل بشه.
محبوبه برابسته، پشتیبانی پارسمدیر
من هم تجربه خانم ازاده رو داشتم. آقای براری کلاهبردار است و به زودی نتیجه ش رو میبینه
بزرگوار برای پیگیری تخلفات افراد و سایتهای دیگر تنها راهکار رجوع به سامانه نماد اعتماد است که خیلی زود جواب میدهد. واقعا کاری از ما ساخته نیست و قدرتی برای برخورد با دیگران را نداریم.
سلام و عرض ادب خدمت استاد گرامی
اگر در روش HTMT از بین ۱۴ متغیر فقط دو متغیر باهم روایی واگرا نداشته باشند (مقدار HTMT آن ها بالاتر از ۰.۹ ولی کمتر از ۱)، می توان چشم پوشی کرد؟
البته قابل ذکر است در یکی از مقالات انگلیسی مقادیر کمتر از یک برای این شاخص به عنوان روایی مطرح گردیده است که منبع آن به شرح زیر است:
The HTMT ratio should be less than 1.00 for acceptable discriminant validity ( Hair et al., 2012; Clark & Watson, 1995; Henseler et al., 2015; Kline, 2015).
زنده باشید. البته نباید نگاه صفر و یکی داشته باشیم پرواضح است که وجود یکی دو مقدار خارج از محدوده قابل اغماض است. اما در مورد اینکه مقادیر از ۱ کمتر باشند، قاعدتاً همبستگی همیشه از ۱ کمتر هست بنابراین شرط نیست بلکه حکم است.
باسلام درمورد درمواردی که پرسشنامه ای مورد مشابهی ندارد و unique هست برای تعیین روایی همگرا و واگرا ابزار جهت مقایسه ندارد میتوان این روایی ها را ازطریق عاملهای درونی ابزار انجام داد. منظور روایی همگرا و اگرا درون سازه ای ؟ اگر امکان داره لطفا رفرنس معرفی کنید
بله
Fornell, Claes; Larcker, David. (1981), Evaluating Structural equation models with unobservable variables and measurement error, Journal of Marketing Research, Vol. 18, No. 3, Pp. 39-50.
در روش فورنل لارکر پایایی معرف چگونه محاسبه می شود؟ ممنونم
پایایی معرف برگردان چه واژهای است؟ اصل لاتین را بنویسید ضمن آنکه روش فورنل و لارکر برای سنجش روایی واگرا ارائه شده است.