نگرش شغلی کارکنان

نگرش شغلی کارکنان Job attitude ارزیابی فرد پیرامون شغل خویش است که شامل احساسات، باورها و گرایش‌های حرفه‌ای او می‌شود. این مساله در کانون توجه مدیریت منابع انسانی قرار دارد و نقش مهمی در عملکرد شغلی و عملکرد سازمانی دارد.

از روزهای اولیه دانش سازمانی، پژوهشگران زمان قابل توجهی را به پژوهش در مورد ماهیت و علل و ارتباط نگرش‌های متنوع مربوط به کارپرداختند. نگرش شغلی کارکنان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر روی رفتار کاری تأثیر دارد. در محیط کار، همانند زندگی خصوصی، آن چه که شما را از دیگران متمایز می‌سازد، نگرش افراد است. ایجاد و حفظ روابط سالم و دوستانه بین همکاران و مدیران، کلید موفقیت و پیشرفت در هر سازمانی است. در این فرایند هیچ چیز بیش تر از نگرش مثبت، دخیل نیست. نگرش مثبت، حوزه­ ارتباطی شما را توسعه می‌بخشد.

نگرش منابع انسانی به شغل در نگاه، راه رفتن، طرز ایستادن و حرف زدن آنها نمایان است. این عاملی زیربنایی در مدیریت سازمان است که در انگیزش نیروی انسانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی اثر مستقیم دارد و عامل اصلی شکل‌گیری نیات و قصد رفتاری کارکنان می‌باشد. برای سنجش این مقوله می‌توان از پرسشنامه نگرش شغلی استفاده کرد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به تشریح نگرش شغلی کارکنان پرداخته می‌شود.

تعریف نگرش شغلی کارکنان

نگرش Attitude تمایل نسبتاً پایدار به شخصی، چیزی یا رویدادی است که در احساس و رفتار نمایان می­‌شود. نگرش شغلی به حالتى ذهنى گفته می‌شود که از طریق تجربه سازمان­‌یافته و بر پاسخ­‌هاى فرد به تمامى موضوعات و موقعیت­‌های مرتبط با شغل، تأثیرى جهت­‌دار یا پویا دارد. برخی از تعاریف مرتبط با نگرش شغلی کارکنان عبارتند از:

• ارزیابی یا بر آوردی است به صورت مطلوب یا نامطلوب درباره شغل صورت می‌گیرد.
• بازتابی از شیوه احساس فرد نسبت به شغل است.
• آمادگی برای واکنش ویژه نسبت به یک شغل است.
• مجموعه‌­ای از اعتقادات، عواطف و نیات رفتاری نسبت به یک شغل است.

نگرش شغلی کارکنان از منظرهای متعددی قابل بررسی است:

• موضوع: هر آنچه که در میدان جهان­شناختى فرد قرار داشته باشد موضوع نگرش را تشکیل می‌­دهد.
• جهت­‌گیرى: منظور از جهت­‌گیرى، موافقت یا مخالفت فرد با موضوع نگرش است.
• شدت: منظور از شدت (والانس)، درجه موافقت یا مخالفت نسبت به موضوع نگرش است.
• نوع ترکیب: اجزاى سازنده نظام سه بخشى نگرش ممکن است سطحى، ساده و یا عمقى و پیچیده باشند.
• هماهنگى: نگرش­ها گاهى هماهنگ و زمانى ناهماهنگ هستند.

اهمیت نگرش شغلی کارکنان

اهمیت نگرش شغلی کارکنان عبارت است از:

• امکان پیش­‌بینى رفتار
• شناخت شخصیت افراد
• تشخیص پیش‌داوری‌ها
• داوری‌های علمی

امکان پیش­‌بینى رفتار: آگاهى از نگرش‌­ها تا حد زیادى فرد را قادر به پیش بینى رفتارها می‌­سازد. البته روشن است که رفتارها از عوامل متعددى ناشى شده و شرایط و موقعیت­‌هاى گوناگونى در شکل‌گیرى و تعدد آنها مؤثر است. اما همه این عوامل و شرایط، رفتار را در بسترهایى همساز با نگرش­‌ها جهت می‌دهند. همچنین با مرور زمان و استمرار عمل برخى از تعارضات بدوى نیز، که معمولاً میان این دو واقع می‌شود، جاى خود را به سازگارى و التیام می‌دهند.

شناخت شخصیت افراد: از جمله امورى که در توصیف و تشریح شخصیت فرد دخالت تام دارد نگرش­ها مى­باشند. اهمیت نگرش‌­ها، که خود ناشى از به کار بردن نظام ارزش­هاى فرد هستند، اگر بیش­تر از نظام ارزش­هاى مولّد خود نباشد، دست کم، به اندازه آن در شناخت فرد مؤثر است.

تشخیص پیش داوری‌ها: نگرش‌­ها به تدریج، نوعى تجلى کلى غیر قابل فهمى در روش و سیاق زندگى اجتماعى ایجاد مى­کنند و با کمک ارزش­ها و هنجارهاى گروه خودى، به ارزیابى دیگران مى­پردازند. از همین زمان است که بعضى از نگرش­هاى پیچیده و مبهم و از نظر منطقى توجیه­ناپذیر پدیدار مى­شوند و منبع تغذیه پیش داورى­هاى طبقاتى و گروهى می‌گردند.

نقش آن در داوری‌هاى علمى: گولدنر تأثیر پیش‌فرض­‌هاى ذهنى را در قبول برخى نظریات علمى و رد نظریات دیگر این چنین ارزیابى می‌کند: نظریه‌­اى که با پیش‌­فرض­هاى ذهنى بررسى کننده نزدیک باشد و جایى در تجربیات شخصى او داشته باشد از نظر روانى، آسان­تر پذیرفته می‌شود.

شناخت نگرش شغلی و کاربرد آن در مدیریت

برای درک رفتار فرد در سازمان و پیش­بینی رفتار آن شناخت نگرش کارکنان بسیار مهم است. مدیران از آن جهت به نوع نگرش کارکنان توجه می­کنندکه نگرش بر رفتار فرد اثر می­گذارد؛ برای مثال کارگر یا کارمندی که از شغل خود راضی است کمتر غیبت می­کند و میزان جابجایی او با کارمند ناراضی کمتر است؛ اگر فرض کنیم که مدیر بخواهد میزان غیبت را پایین بیاورد، به ویژه نمی­خواهد کارگران پربازده و مولد، سازمان را ترک کنند، باید به گونه­ای عمل کند که فرد نگرشی مثبت به شغل خود پیدا کند. مساله مهم این است که نگرش قابل کنترل است و مدیران می­توانند کارکنان را به اموری مشغول کنند که به­صورت ظاهر با نوع نگرش آن­ها سازگار است.

مدیریت برای طرزتلقی­های کارکنان اهمیت قابل ملاحظه­ای قائل است. طرز تلقی­های کارکنان با رفتارهایی که برای سازمان از حساسیت برخوردار هستند، در ارتباط است. به­طور کلی کارکنان دارای مجموعه­ای از طرزتلقی­های باثبات و قابل شناسایی نسبت به محیط کار خود هستند که بعضی از آن­ها عبارت­اند از: پرداخت­ها، شرایط محیط کار، شرح وظایف شغل و….

یک شخص می­تواند هزاران نگرش داشته باشد، ولی در رفتار سازمانی بر تعداد محدودی از نگرش­ها درباره شغل توجه میشود که عبارتند از: رضایت شغلی، کار را معرف خود دانستن (یعنی درجه یا میزانی که شخص کار یا شغل خود را می­شناسد و به صورتی فعال در آن مشارکت دارد)، تعهد سازمانی (شاخصی است از وفاداری فرد نسبت به سازمان).

عوامل شکل­‌دهنده نگرش

اجزاء نگرش

• جزء شناختی: ادراک فرد از ویژگی‌های متمایز شیء
• جزء عاطفی: احساس تمایل یا عدم تمایل فرد به شیء
• قصد رفتاری: رفتار فرد نسبت به شیء و اینکه فرد درباره آن شیء چه می‌گوید

عوامل شکل‌دهنده نگرش نیز عبارتند از:

• باورها
• تجربیات
• شخصیت
• محیط

باورها: سیستم باور آدمی، تصویر ذهنی محیط مرتبط اوست که با روابط علی و معلولی احتمالی تکمیل می­‌گردد. هنگامی فرد نسبت به انجام رفتاری نگرش مثبت خواهد داشت که بداند (باور داشته باشد) رفتارش با نتایج مثبت قرین است.

تجربیات: در موارد بسیاری، نگرش‌ها حاصل تجربه مستقیم فرد با موضوع یا شیء نگرش است. این شکل‌­گیری ممکن است حاصل مشاهده یک رویداد منفی یا مثبت باشد. در این صورت ممکن است نگرش‌های منفی یا مثبت در انسان شکل گیرد.

شخصیت: هر نوع شخصیت با مجموعه خاصی از نگرش‌­ها همراه است. به طور کلی افرادی با خلق و خوی معین صاحب نگرش­‌های خاص منطبق با آن خلق و خو می‌­شوند. نگرش­‌های هر فرد منعکس کننده شخصیت او هستند. معمولاً شخصیت­‌های خاصی دارای نگرش­‌های خاصی هم هستند.

محیط: محیط می­‌تواند با فراهم نمودن عوامل زیر در شکل­‌گیری نگرش افراد، تأثیرگذار باشد.

نگرش مشتریان

یکی از مفاهیم مشابه در مدیریت بازاریابی اهمیت بسیاری دارد نگرش مشتریان است. نگرش مشتریان دیدگاه کلی مصرف‌کننده و جمع‌بندی حاصل از پردازش جنبه‌های مختلف ارتباط با فروشنده یا استفاده از محصول در ذهن مصرف کننده، نگرش او را شکل می‌دهد. برای سنجش این مقوله معمولاً از گویه‌های زیر استفاده می‌شود:

• سودمند بودن
• قابل قبول بودن
• تصویر ذهنی مثبت داشتن

نگرش مشتریان عامل اساسی تعیین قصد خرید (تمایل خرید) مشتریان می‌باشد. نیات رفتاری عبارت است از ادراک مشتریان نسبت به عملکرد خدمت دهندگان از لحاظ خدمت رسانی و اینکه آیا مشتریان حاضر به خرید بیشتر از یک سازمان خاص هستند و یا اینکه خرید خود را کاهش می‌دهند. اگرچه ارکان اصلی نگرش مشتریان و منابع انسانی یکسان هستند اما نگرش شغلی کارکنان تا حدود زیادی تحت کنترل مدیران سازمان است. این در حالی است که تغییر نگرش مشتریان کاری پیچیده و دشوارتر است چرا که عوامل غیرقابل کنترلی در این میان دخیل هستند.

برای ایجاد نگرش مثبت در مشتریان می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:

• به شکایت مشتریان رسیدگی کنید.
• اشتباهات را بپذیرید و تدافعی عمل نکنید.
• رفتارتان به گونه ای باشد که نشان دهد شما مشکلات مشتریان را درک می‌کنید.
• با مشتریان مشاجره نکنید.
• احساسات مشتریان را درک کنید.
• با مشتریان طوری رفتار کنید که گوئی حق با آنها است.
• مراحلی را که برای حل مشکل لازم است طی شوند، برای مشتریان بطور واضح بیان کنید.
• مشتریان را از پیشرفت کار مطلع کنید
• درصدد جبران نواقص باشید.

نتیجه‌گیری

نگرش‌ها درشغل از اهمیت برخوردار هستند، زیرا مستقیماً یا غیرمستقیم برروی رفتار کاری تأثیر دارند. مدیران سازمان و مدیران منابع انسانی برای بهبود نگرش شغلی کارکنان از سازوکارهای متعددی استفاده می‌کنند. نگرش­‌های کارکنان با رفتارهایی که برای سازمان حساسیت دارد، ارتباط دارد. به‌طورکلی، کارکنان، مجموعه­‌ای از نگرش‌­های باثبات و شناختی نسبت به محیط کار خود دارند که بعضی از آنها عبارت‌­اند از: مدیریت حقوق و دستمزد، نظام جبران خدمت، سیستم پاداش، محیط فیزیکی کار و … می‌توان نتیجه گرفت که جو سازمانی مثبت در شغل می‌تواند به نگرش های مثبت و عملکرد خوب منجر شود.