زنجیره تامین پایدار

زنجیره تامین پایدار (Sustainable supply chain) در نظر گرفتن مسائل اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در تمامی فرایندهای سازمانی است. این فرایندها شامل کل چرخه عمر زنجیره تامین از خرید مواد اولیه تا طراحی و توسعه محصول و انبارداری و توزیع و تحویل کالای نهایی می‌باشد.

در واقع پایداری زنجیره تامین Supply-chain sustainability یک موضوع کسب‌وکار است که بر زنجیره تامین سازمان و شبکه لجستیک سازمانی براساس عوامل محیطی، رسک و مدیریت ضایعات تولید اثر می‌گذارد. رشد چشمگیری در زمینه نیاز برای یکپارچگی فعالیت‌های محیطی با مدیریت زنجیره تامین سازمان پدیدار شده است. رویکرد جدیدی که در سالهای اخیر بر مدیریت عملیات حاکم شده، رویکرد پایداری زنجیره تامین است.

منظور از پایداری آن است که همزمان با سودآوری امروز به اثرات بلندمدت فعالیت‌های شرکت و دوام منابع برای استفاده در آینده تمرکز شود. پایداری در ادبیات سازمان و مدیریت سازمان به یک ابزار حیاتی مبدل شده است که ضامن کسب مزیت رقابتی و عمل به مسئولیت اجتماعی است. اکنون پسوند پایداری به بسیاری از مباحث سازمانی اضافه شده است. زنجیره تامین پایدار نیز یکی از همین مباحث است که قرابت زیادی با مفهوم زنجیره تامین سبز دارد. این مفاهیم به منظور تأکید اهمیت نگرانی‌های اجتماعی و زیست محیطی همراه با عوامل اقتصادی در برنامه‌ریزی زنجیره تأمین ظهور یافتند. در این مقاله سعی شده است که مفهوم پایداری زنجیره تامین در مدیریت تولید و عملیات به طور تقریبا کاملی معرفی شود.

زنجیره تامین پایدار و زنجیره تامین سبز

در ادبیات زنجیره تامین سازمانی، مفاهیم زنجیره تامین پایدار و مدیریت زنجیره تامین سبز معمولاً به جای یکدیگر بکار می‌روند اما این دو مفهوم کمی با یکپدیگر تفاوت دارند. مدیریت زنجیره تامین پایدار در برگیرنده ابعاد اقتصادی، پایداری اجتماعی و زیست‌محیطی است. بنابراین این مفهوم از مدیریت زنجیره تامین سبز گسترده‌تر است. به عبارت دیگر مدیریت زنجیره تامین سبز بخشی از مدیریت زنجیره تامین پایدار است. در طی چند سال اخیر ظهور فناوری‌های نوین و ایجاد تحولات عظیم در بازارهای جهانی ضروروت توجه به این مقوله را بیش از پیش ساخته است. سازمان‌های مختلف برای ایجاد، حفظ موقعیت و جایگاه رقابتی خود، ناگزیر به استفاده از تئوری‌های مدیریت زنجیره تامین پایدار می‌باشند.

عوامل موثر بر پایداری زنجیره تامین

گاهی اوقات از SSCM به عنوان مدیریت زنجیره تامین حلقه-بسته یا مدیریت زنجیره تامین سبز تعبیر می‌شود. زنجیره تامین حلقه-بسته آن دسته از زنجیره‌های تامینی هستند که در آن از اقلام، زمانی که آن‌ها دیگر مطلوب نیستند یا دیگر نمی‌توانند مورد استفاده قرار گیرند مراقبت می‌شود. زنجیره تامین حلقه بسته متشکل از یک زنجیره رو به جلو و یک زنجیره تامین معکوس می‌باشد.

در ساختار رو به جلو شبکه شامل سه سطح تامین کنندگان، کارخانه‌ها و مراکز توزیع و در برگشت شامل سه سطح مراکز جمع آوری، تعمیر و اسقاط است. زنجیره رو به جلو مواد خام به محصولات جدید تبدیل و توزیع شده و به وسیله مشتریان استفاده می‌شود. در زنجیره تامین معکوس، محصولات مصرف شده بازیافت و مجدداً استفاده، تعمیر یا ساخته می‌شوند

تعریف مدیریت زنجیره تامین پایدار

پایداری عبارت است از استفاده از منابع برای رفع نیازهای نسل حاضر بدون آنکه توانایی نسل آینده را به مخاطره بیاندازد. پایداری به طور فزایند توسط سیاستمداران، مطبوعات و فعالات حقوق بشر مورد ارزیابی، پیگیری و پشتیبانی قرار می‌گیرد.

زنجیره تامین نیز شبکه امکانات و اختیارات توزیع است که وظایق تهیه مواد و مصالح، تحویل این مواد و کالاها به واسطه‌ها و توزیع محصول نهایی را به دست مصرف‌کنندگان به عهده دارد.

مدیریت جریان مواد، اطلاعات و هماهنگی در سراسر زنجیره تامین را با درنظر گرفتن سه بعد اقتصادی، اجتماعی و محیطی را زنجیره تامین پایدار گویند.

پایداری زنجیره تامین به ادغام شفاف و دستیابی به هدف‌های اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی سازمان‌ها با هماهنگی موثر فرایندهای درون‌سازمانی اشاره دارد. جنبه‌های کلیدی اعمال مدیریت زنجیره تامین پایدار شامل پایداری شبکه زنجیره تامین و محیط زنجیره تامین، کاربرد استراتژی‌های دوست‌دار محیط زیست و پذیرفتن کمال مسئولیت‌های اجتماعی است. بنابراین با لحاظ کردن پایداری در زنجیره تامین می‌توان علاوه بر در نظر گرفتن سودآوری مالی، تاثیرات ناگوار محیطی و اثرات نامساعد اجتماعی را کمینه کرد.

اهمیت پایداری زنجیره تامین

در گذشته، اکثر سازمان‌ها کمتر زنجیره‏های‏ تامین خود را مدیریت می‏‌کردند. در عوض‏ تمایل داشتند که بر روی عملیات خودشان و بر روی تامین کنندگان بلافصل خودشان تمرکز کنند. هر چند که،چند عامل مدیریت زنجیره‏ تامین را برای سازمان‌های تجاری‏ای که زنجیره‏ تامین خود را به طور فعال اداره می‏‌کنند مطلوب می‏سازد. در طول دهه گذشته‏ بسیاری از سازمان‌ها فعالیت‌هایی مانند تولید ناب‏ و مدیریت کیفیت فراگیر را انجام می‏‌دهند.در نتیجه آنها قادر خواهند بود که کیفیت‏ بهبود یافته‏ای را کسب کرده و در عین حال‏ مقدار زیادی از هزینه‏‌های اضافی خارج از سیستم خود را از بین ببرند. اگرچه هنوز جایی‏ برای بهبود وجود دارد.اکنون فرصت به طور عمده در تهیه و تدارک،توزیع و پشتیبانی‌ زنجیره تامین وجود دارد.

اهمیت پایداری زنجیره تامین

نگرانی در مورد قوانین محیطی و فشار بر روی سازمان‌های سازنده برای کاهش تاثیرات محیطی فعالیت هایشان از اوایل دهه ۷۹۲۰ تشدید شده است. قوانین، یکی از مهم ترین منابع فشار بر روی سازمان‌ها است، فشار بر روی زنجیره تأمین یکی از مکانیسم‌های رسیدن به این هدف است. پایداری در زنجیره تامین به عنوان بخش جدید و بسیار تاثیرگذار چندی است که توجه پژوهشگران حوزه مدیریت زنجیره تامین را به خود معطوف ساخته است. علاوه بر حوزه دانشگاهی، جوامع، دولت ها، آژانس‌های بین‌المللی و سازمان‌های غیرانتفاعی به طور فزآینده‌ای به این موضوع پرداخته اند. پایداری برای شرکت هایی که موضوعات اجتماعی و زیست محیطی را در استراتژی هایشان در نظر می‌گیرند به مسئله مهمی تبدیل شده است.

عناصر پایداری زنجیره تامین

عناصر کلیدی مدیریت زنجیره تامین قابل بررسی و بحث است. عنصر اول، یعنی‏ مشتریان، عنصر برانگیزنده است. معمولا بازاریابی برای تعیین آنچه که مشتریان‏ می‏خواهند و همین‏طور پیش‏بینی مقدار و زمان تقاضای مشتری است. طراحی محصول و خدمت با خواستهای مشتری با قابلیت­‌ها و توانائیهای عملیات منطبق است. پردازش در هر بخشی از زنجیره تامین‏ انجام شود کانون مرکزی هر سازمان است. بخش عمده‏ای از پردازش در سازمانی که‏ محصول یا خدمت را برای مشتری نهایی تولید می‏‌کند صورت می‏گیرد.

موجودی در اکثر زنجیره‏های تامین یک‏ عامل پایه‏‌ای است. هدف اصلی تعادل و توازن‏ در سطح موجودی است. موجودی خیلی‏ کم‏ موجب اخلال و تاخیر در برنامه زمان‌بندی شده‏ و موجودی خیلی‏ زیاد به هزنیه‌‏های‏ غیرضروری می‌‏افزاید. خرید عامل ارتباط بین‏ یک سازمان و تامین‌‏کنندگان آن است. این‏ وظیفه جهت کسب کالاها و و یا خدماتی که برای‏ تولید محصولات یا تامین خدمات برای‏ مشتریان سازمان عمل می‏‌کند. خرید تامین‏‌کنندگان را انتخاب می‏‌کند،در قرارددادها مذاکره می‏‌کند، ائتلاف‌هایی را ایجاد و به عنوان‏ رابطه بین تامین‏‌کنندگان و بخش‌های گوناگون داخلی عمل می‏‌کند.

نزدیکی به بازار یا نزدیکی به منابع عرضه، یا نزدیکی به هر دو ممکن است امکان‏پذیر باشد.در مدیریت کیفیت جامع (TQM) به‏ محک‏زنی ارجاع داده‏ می‏شود، یعنی ارزیابی موقعیتی که شرکت‏ اکنون قرارداد و استفاده از آن به عنوان یک‏ رهنمود برای موقعیتی که شرکت می‏خواهد در آینده قرار گیرد.اگرچه،یک شرکت باید عملکرد را ارزیابی کرده و اهداف کلی را بر حسب کل زنجیره تامین،نه‏فقط خود شرکت‏ به تنهایی،تعیین کند.

مباحث استراتژیک، تاکتیکی و عملیاتی

از آنجایی که زنجیره تامین یک شرکت‏ همه وظایف و تسهیلات عملیاتی شرکت را در بر می‏گیرد،طراحی آن ضرورتا بخش کاملی از فرآیند برنامه‏ریزی استراتژیک شرکت است. برای اکثر شرکت‌ها اهداف برنامه استراتژیک‏ مشابه یا همان اهداف مدیریت زنجیره تامین‏ است‌تحویل فعال و قابل اطمینان کالاها و خدمات با کیفیت بالا د حداقل هزینه.انجام‏ این کار مستلزم تصمیمهای طراحی استراتژیک‏ است که به طور موثری همه وظایف زنجیره‏ تامین را هماهنگ سازد.تعجب برانگیر نیست‏ که بسیاری از ملاحظات طراحی استراتژیک‏ یکسانی برای یک برنامه مدیریت کیفیت‏ می‏تواند برای طراحی زنجیره تامین به کار گرفته شوند.

بخش عمده فرآیند برنامه‏ریزی استراتژیک‏ تعیین هدف یا اهداف است.در مدیریت‏ زنجیره هدف یا اهداف است.در مدیریت‏ زنجیره تامین قبل از اینکه اهداف برقرار و تعیین شوند،ضروری است که بدانیم عملکرد فعلی چیست و بعد از بهبود یا مهندسی مجدد چه‏چیزی مهم و حیاتی است.

یک ابزار مفید برای شناسایی و کاهش عدم‏ اطمینان این است که به طور استراتژیک اصول‏ مدیریت کیفیت جامع را به کار گیریم.شامل‏ کنترل آماری فرآیند در طول کل زنجیره تامین.

این به این مفهوم است که تامین‏کنندگان از مدیریت کیفیت جامع برای تضمین کیفیت‏ محصولاتی که به موقع به مشتریان تحویل داده‏ می‏شود استفاده کنند،مراکز توزیع (DISTRIBUTOR CENTER) ،مدیریت کیفیت‏ جامع را برای ایجاد اطمینان از اینکه محصولات‏ به موقع و بدون خطاهای پردازشی،بسته‏ بندی،جابجا و ارسال شوند و ارسال‏کنندگان‏ محصولات را بدون خطر در مکان صحیح و بهنگام تحویل دهند،به کار می‏گیرند.

ادبیات پژوهش مدیریت زنجیره تامین

فصل دو شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری مدیریت زنجیره تامین به صورت فایل ورد همراه با منابع فارسی و لاتین

همچنین می‌توانید از پرسشنامه زنجیره تامین در سایت پارس‌مدیر استفاده کنید.

نتیجه‏‌گیری

در سال‌های اخیر، مسئولیت پذیری شرکتی، اجتماعی و زیست محیطی بخشی از اهداف مورد نظر سازمان‌های تولیدی و خدماتی است. پایداری به شکلی مثبت، تبدیل به قاعده فعالیت‌های سازمانی گشته است. همچنین عوامل دیگری نیز وجود دارند که سازمان‌ها را به استفاده از مدیریت زنجیره تامین پایدار، بخصوص در بخش‌های فرادستی زنجیره تامین سوق می‌دهند.

این عوامل می‌توانند داخلی یا خارجی باشند. فواید مدیریت زنجیره تامین پایدار عبارتند از: رضایت مشتریان، کیفیت، نوآوری، اعتماد، سرعت تامین کردن منابع، موجودی بهینه، انعطاف‌پذیری، زمان رهبری و کنترل هزینه‌ها. به هنگام استفاده از مشوق‌های مدیریت زنجیره تامین پایدار باید مورد توجه قرار گیرد.

اکنون سازمان‌های دولتی و غیرانتفاعی به محیط زیست نگران هستند. مردم به ویژه دوستداران محیط زیست نیز به مسائل زیست‌محیطی حساس هستند. گرم شدن زمین، تخلیه منابع طبیعی، استفاده از منابع تجدید ناپذیر از جمله این نگرانی‌ها هستند. افزایش فعالیت‌های صنعتی در جوامع اقتصادی توسعه یافته و نوظهور، باعث شده که بسیاری از سهامداران بر توسعه بازرگانی پایدار متمرکز شوند. استفاده از مدیریت زنجیره تامین پایدار، برای رقابت پذیر بودن سازمان از لحاظ قیمت، کیفیت، قابلیت اعتماد، انعطاف پذیری و مسئولیت پذیری اهمیت دارد.