معماری سازمانی

معماری سازمانی چیست؟

منبع: معماری سازمانی نوشته فاطمه فراقی نشر الکترونیک پارس مدیر

در یک نگاه کلی می‌توان گفت معماری سازمان یک روش بهبود سازمانی است که سعی دارد، از طریق اعمال تغییر بنیادی کل سازمان را متحول سازد. نگرش تغییر بنیادی درحقیقت پاسخی است به تغییرات محیطی که به بقای سازمان در محیط‌های متلاطم و فرارکمک می‌کند، و از فروپاشی سازمان جلوگیری می‌کند. فرایند معماری سازه، شبیه فرایند کلی بهبود سازمانی است. پرسشنامه معماری سازمانی ابزار مناسبی برای پایش معماری در سازمان است.

معماری سازمانی نگرشی است کلان به ماموریت‌ها و وظایف سازمانی، فرآیندهای کاری، موجودیت‌های اطلاعاتی، شبکه‌های ارتباطی، سلسله مراتب و ترتیب انجام کارها در یک سازمان که با هدف ایجاد سامانه‌های اطلاعاتی یکپارچه و کارآمد صورت گرفته است. معماری یک سازمان باید بر چشم انداز استراتژیک استوار باشد. چشم انداز سازمان تجسمی‌است از‌اینده مطلوب که سازمان قصد دارد به آن دست یابد. دستیابی به چشم انداز در گرو قابلیت‌های فعلی و‌اینده سازمان است. یک قابلیت منفرد سازمان نمی‌تواند مزیت رقابتی پایدار را تضمین کند.

تعریف معماری سازمان

چارچوب معماری سازمانی، یک ساختار منطقی برای طبقه بندی، ساختار و سازماندهی اطلاعات پیچیده است. در یک معماری سازمانی اطلاعات وسیع و پیچیده ای وجود دارد که برای سازماندهی آنها نیاز به ساختاری (چارچوبی) است که مشخص کند چگونه و به چه مقدار باید به اطلاعات سطوح مختلف پرداخت؟ به چنین ساختاری، چارچوب معماری سازمانی گفته می‌شود.

سطوح معماری سازمان

مزیت رقابتی پایدار از هم افزایی قابلیت‌های مختلف سازمان به دست می‌آید. به سخن دیگر، فناوری‌های اطلاعاتی به عنوان یکی از‌این قابلیت‌ها در ترکیب سیستماتیک با دیگر قابلیت‌های سازمانی بیشترین اثربخشی و کارایی را از خود نشان خواهند داد. از‌این رو، بررسی ادبیات مرتبط با سیستم‌ها و فناوری‌های اطلاعات، اهمیت رو به رشد معماری سازمان را نشان می‌دهد

فرایندهای معماری سازمان

فرایندهای معماری سازمانی در شکل زیر ارائه شده است:

فرایندهای معماری سازمان

جلب حمایت مدیران عالی: توجیه مدیریت عالی و جلب پشتیبانی او
تعریف سازوکارهای مدیریتی:‌ایجاد شورای راهبری، کمیته فنی، و تعیین مدیر پروژه معماری سازمان
تعریف رویکرد مناسب معماری سازمان: تبیین اهداف معماری، تعیین و انتخاب مدل مناسب معماری سازه و وضع خط مشی‌های اجرایی
بررسی معماری سازه موجود: بررسی و تدوین معماری سازه در وضع موجود
تعریف معماری سازه مطلوب: ارایه وضعیت مطلوب براساس طراحی استراتژیک
طراحی برنامه گذر: تهیه و تدوین برنامه گذر از وضع موجود به وضع مطلوب باتوجه به محدودیت‌ها و امکانات
پیاده سازی برنامه معماری سازه: پیاده سازی و اجرای برنامه برای تحقق وضع مطلوب در قالب نگاره زمان بندی
نگهداری و بازبینی معماری سازه: حفظ معماری مطلوب و بازبینی مستمر جهت تصحیح خطاها

جمع بندی بحث معماری سازمان

موضوع اهمیت یک چار چوب اصلی را آشکار می‌سازد که در درون آن سطوح مختلف بهبود و طراحی مبتنی بر سیستم‌های اطلاعاتی مورد لحاظ قرار گیرد: از آن جمله می‌توان به معماری کاری، معماری اطلاعات، معماری داده‌ها، معماری سیستم‌ها، و معماری فناوری اشاره کرد. حوزه‌های مختلف معماری سازمان و عوامل کلیدی مرتبط با هر سطح در ذیل به اختصار مورد بحث قرار می‌گیرد.

در‌ سطح معماری کاری، سازمان استراتژی کاری خود را برمبنای چشم انداز استراتژیک خود از قابلیت‌های فعلی و آتی تعریف می‌کند. در‌این سطح، ممکن است بیشتر قابلیت‌های اصلی مورد توجه قرارگیرند. در اصل معماری کاری، استراتژی‌های کاری سازمان، اهداف بلندمدت آن، محیط تکنولوژیکی، علایق افراد ذینفع و محیط خارجی را مورد لحاظ قرار می‌دهد. سطح معماری فناوری در حکم نقشه‌ای است که نیازهای اطلاعاتی سازمان را بر مبنای استراتژی کاری نشان می‌دهد. استراتژی کاری سازمان از طریق برنامه‌ریزی سیستم‌های اطلاعاتی به استراتژی سیستم‌های اطلاعاتی تعبیر و تفسیر می‌شود.