مدیر عامل (مدیر ارشد اجرایی)
مدیر عامل (مدیر ارشد اجرایی) بالاترین مقام اجرایی سازمان است که مسئولیت برنامه‌ریزی کلان، بلندمدت و فراگیر سازمانی را به عهده دارد. مسئولیت‌های مدیر ارشد اجرایی توسط هیات مدیره سازمان یا قدرت‌های دیگر انتخاب می‌شود. وظیفه مدیر عامل جهت دادن به اهداف داخلی و خارجی شرکت با توجه به دیدگاه استراتژی آن شرکت می‌باشد. هسته عملکرد مدیر عامل تسهیل تجارت خارجی شرکت، وقتی که دیگر کارمندان و مدیران اجرائی به سمت هدفی معین حرکت می‌کنند می‌باشد.
مدیر ارشد به عنوان اداره کننده، تصمیم گیرنده، رهبر، کارفرما و اجراکننده مسئولیت‌هایی را بر عهده دارد. مدیریت ارشد سازمان می‌تواند در نقش یک برقرار کننده ارتباط با مطبوعات و سایر دنیای بیرون و نیز کارفرمایان سازمان و کارمندان عمل کند. نقش تصمیم‌گیرندگی شامل تصمیمات سطح بالا دربارهٔ سیاست و استراتژی می‌باشد.
به عنوان یک دانشجوی مدیریت شاید بپرسید آیا مدیر عامل با مدیر ارشد اجرایی تفاوتی ندارد؟ مدیر عامل در زبان لاتین Managing Director و مدیر ارشد اجرایی Chief Executive Officer نامیده می‌شوند. اما در واقع تفاوتی بین این دو فرد به عنوان عالی‌ترین مقام سازمانی وجود ندارد. این فرد توسط هیات مدیره سازمان تعیین می‌شود و باید به هیات مدیره نیز پاسخگو باشد. البته در کشورهای دولت‌محور، مدیر عالی سازمان دولتی توسط مقامات دولت منصوب می‌شوند با نام مدیر کل شناخته می‌شوند. به طور ضمنی باید گفت مدیر کل انتصاب می‌شود اما مدیر عامل انتخاب می‌شود. در این مقاله بیشتر در این زمینه توضیح داده شده است.
وظایف مدیر عامل
نقش مدیر عامل از شرکتی به شرکت دیگر و بسته به اندازه و سازمان، متفاوت خواهد بود. در شرکت‌های کوچکتر، مدیرعامل اغلب نقش بیشتری در شرکت خواهد داشت. در یک شرکت کوچک و متوسط این مدیر تصمیمات تجاری زیادی می‌گیرد. حتی در سطوح پایین‌تر مثل استخدام کارمندان نیز نقش دارد. اما در شرکت‌های بزرگ‌تر اغلب فقط با استراتژی سطح بالای شرکت سروکار دارد. در این شرکت‌ها، مدیریت بخش‌های مختلف سازمان با سپردن سایر وظایف به مدیران و بخش‌ها انجام می‌گیرد.
از جمله وظایف مهم مدیرعامل در یک شرکت عبارتند از:
- ایجاد، برقراری ارتباط و اجرای چشم‌انداز شرکت، ماموریت و جهت‌دهی کلی به سازمان
- رهبری توسعه و پیاده سازی استراتژی‌های کلی سازمان
- نظارت بر عملیات کلی سازمان با توجه به جهت تعیین شده در برنامه‌های استراتژیک
- تعیین مسئولیت‌ها و اختیارات کارکنان و ابلاغ به آنها
شیوه انتخاب مدیرعامل
مدیرعامل به عنوان نقطه اصلی ارتباط بین هیئت مدیره و کارکنان شرکت عمل می‌کند. این فرد توسط هیئت مدیره و سهامداران از بین اعضای هیئت مدیره یا خارج از آن تعیین می‌شود. اگر از بین اعضای هیئت مدیره انتخاب شود مدت مدیریت عاملی او نباید از مدت عضویتش در هیئت مدیره بیشتر شود. نقش مدیرعامل از یک شرکت به شرکت دیگر متفاوت است. این نقش بستگی به اندازه سازمان، فرهنگ سازمانی و ساختار شرکت دارد. در شرکت‌های بزرگ، مدیرعامل معمولا با تصمیمات استراتژیک سطح بالا به‌عنوان کسی که مسئولیت جهت‌دهی کلی شرکت را بر عهده دارد، عمل می‌کند. در شرکت‌های کوچکتر، مدیرعاملان اغلب در فعالیت‌های روزانه دخیل هستند.
تفاوت مسئولیت‌های مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره این است از وظایف مهم هیئت مدیره انتخاب شخص مناسب به عنوان مدیر عامل می‌باشد. این انتخاب باید در جلسه رسمی هیات مدیره به عمل آید درحالی که مدیر عامل تنها وظیفه نظارت بر پروژه‌های شرکت و جهت دادن به فعالیت‌های شرکت را دارد.
مدت مدیریت اعضای هیات مدیره ۲ سال می‌باشد و وظایفی از قبیل اداره امور کلی شرکت، ارائه گزارش‌های مالی، انجام معاملات، دعوت از سهامداران برای جلسات مجمع را بر عهده دارند. این در حالی است که موضوع فعالیت اعضای هیات رئیسه تنها محدود به جلسه و دستور آن خواهد بود.
مدیر عامل می‌تواند در جلسات هیات مدیره بدون حق رای،شرکت کند. در صورتی که از طرف رئیس هیئت مدیره اجازه داشته باشد، نیز در صورت لزوم در مواقع اضطراری، می‌تواند هیئت مدیره را برای تشکیل جلسه دعوت نماید.
تفاوت مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره
چه تفاوتی بین رئیس هیات مدیره (Chairman) و مدیر عامل (CEO) وجود دارد؟ رئیس هیات مدیره نیز مانند مدیر عامل توسط هیئت مدیره شرکت انتخاب می‌شود. این فرد مدیریت و ریاست بر جلسات هیات مدیره را برعهده دارد. رئیس هیات مدیره اطمینان حاصل می‌کند که جلسات به‌درستی و بانظم و مطابق دستور برگزار شوند. همچنین در جهت رسیدن به یک توافق عام در تصمیم‌گیری‌های هیئت مدیره فعالیت می‌کند. این جایگاه، با جایگاه مدیرعامل شرکت تفاوت دارد و می‌تواند غیراجرایی (پاره وقت) و یا اجرایی (تمام وقت) باشد.
در بعضی شرکت‌ها، نقش‌های رییس هیئت مدیره و مدیرعامل ترکیب شده‌اند. در شرکت هایی که شفافیت و مسئولیت‌پذیری پایین‌تری دارند، مسائل مربوط به جلوگیری از فساد و نظارت بر عملکرد مدیران در نظر گرفته نمی‌شود و دو جایگاه متفاوت با عملکردهای کاری مجزا در اختیار یک فرد قرار می‌گیرد و زمینه ایجاد فساد و تخلفات مالی و اجرایی ایجاد می‌شود.
برای شروع به توضیح تفاوت مسئولیت‌های مدیر عامل و رئیس هیئت مدیره می‌توان گفت هیات مدیره موقعیتی دائمی‌تر و بلندمدت‌تر و ساختاری منسجم‌تر نسبت به هیات رئیسه دارا می‌باشد از این جهت که هیات مدیره در یک جلسه و به موجب صورت‌جلسه و تصمیم اتخاذ شده انتخاب و به مدت دو سال فعالیت می‌نماید ولی هیات رئیسه بنا به نیاز و در جلسات مشخص تشکیل شده و پس از خاتمه‌ی ماموریت طبیعتا منحل خواهند شد.
از آنجا که شرکت‌ها توسط مدیرانی اداره می‌شوند که مسئول حفظ حقوق سهامداران، صاحبان سرمایه و اشخاص ثالث هستند درکنار مسئولیت‌های مدنی و کیفری مدیران و هیئت مدیره باید از تفاوت مسئولیت آنها اطلاع داشت.
خلاصه و جمع‌بندی
مدیرعامل CEO بالاترین مدیر اجرایی در یک شرکت است که مسئولیت‌های اصلی‌اش توسعه و پیاده‌سازی استراتژی‌های سطح بالا، تصمیم‌گیری‌های اصلی شرکت، مدیریت کل عملیات و منابع شرکت و عمل کردن به‌عنوان نقطه اصلی ارتباط بین هیئت مدیره و عملیات شرکت است. مدیر عامل اغلب سمتی در هیئت مدیره دارد و در بعضی مواقع رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل یک نفر هستند. مدیر ارشد اجرایی به عنوان رهبر یک شرکت به هیئت مدیره مشورت می‌دهد، و کارمندان را تهییج می‌کند و به عنوان یک کارفرما عملیات روزانه شرکت را اداره می‌کند.
داشتن مدیر عامل برای شرکت سهامی عام یا خاص، الزامی است. یک شرکت با مسئولیت محدود در ایران شامل حداقل دو عضو است که یکی از اعضا مدیر عامل و دیگری رئیس هیات مدیره است. مدیر ارشد اجرایی شرکت در حدود اختیاراتی که توسط هیئت مدیره به او تفویض شده است، نماینده شرکت محسوب شده و حق امضاء دارد.
در هر شرکت تجاری، مدیران از ارکان اصلی آن شرکت به حساب می‌آید. چرا که علاوه بر داشتن مسئولیت‌های مدیریتی از دیدگاه حقوقی نیز دارای مسئولیت‌های متعدد است. از آنجایی که شرکت نیازمند خدمات شخصی به عنوان مدیرعامل شرکت می‌باشد حدود وظایف و نقش مدیرعامل باید در قالب یک قرارداد کامل و قانونی تعیین شود. در این نوع از قرارداد کاری درصورتی که شرکتی بخواهد از خدمات تخصصی مدیرعامل در مجموعه خود استفاده نماید. بر اساس ضوابط و مقررات و به موجب حکم یا قرارداد در مجموعه، آن شخص به عنوان مدیرعامل به خدمت پذیرفته می‌شود.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
تئوری سازمان و مدیریت | ۰۳ اسفند ۹۹
