آراس (ARAS)

آراس (ARAS) یک روش تصمیم‌گیری چندشاخصه است که برای انتخاب بهترین گزینه براساس معیارهای متفاوت بویژه شاخص‌های مالی استفاده می‌شود. استفاده از این روش برای ارزیابی شرکت‌ها براساس نسبت‌های مالی استفاده بسیاری می‌شود.

واژه ARAS سرواژه Additive Ratio ASsessment به معنای ارزیابی نسبت افزایشی است. در مطالعات داخلی با عنوان ارزیابی مجموع نسبت‌ها نیز از آن یاد می‌شود. این روش توسط زاوادساکاس و همکارانش به سال ۲۰۱۰ پیشنهاد شد. این روش یکی از بهترین روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره برای انتخاب بهترین گزینه است. بهترین گزینه آن است که بیشترین فاصله را از عوامل منفی و کمترین فاصله را از عوامل مثبت داشته باشد.

کاربرد ویژه آراس ارزیابی شرکت‌های بورس براساس اطلاعات مالی است. بطور کلی تکنیک ARAS مانند بسیاری از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در جستجوی راه حلی برای انتخاب بهترین گزینه است. این تکنیک از نظر هدف با تکنیک‌های خانواده ماتریس تصمیم یعنی PROMETHEE, SIR, ORESTE و ELECTERE نیز قابل مقایسه است اما از نظر سادگی با تکنیک‌های TOPSIS, VIKOR و SAW قابل مقایسه است.

گام‌های انجام روش آراس ARAS

هدف: انتخاب بهترین گزینه براساس تعدادی شاخص

الزامات: باید اوزان شاخص‌ها قابلا مشخص شده باشد.

الگوریتم اجرایی تکنیک آراس ARAS به صورت زیر است:

تشکیل ماتریس تصمیم

ماتریس تصمیم

نخستین گام در این تکنیک تشکیل ماتریس تصمیم است. ماتریس تصمیم‌گیری یک ماتریس برای ارزیابی تعدادی گزینه براساس تعدادی معیار است. یعنی ماتریسی که در آن هر گزینه براساس تعدادی معیار امتیازدهی شده است. ماتریس تصمیم با X و هر درایه آن با x_ij نشان داده می‌شود.

تشکیل ماتریس تصمیم نرمال

نرمال سازی یا بی مقیاس سازی دومین گام در حل تمامی تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره مبتنی بر ماتریس تصمیم است. در روش‌های MCDM بهتر است از واژه بی‌مقیاس سازی استفاده شود. در تکنیک COPRAS نرمال سازی به روش خطی صورت می‌گیرد.

نکته:  اگر شاخص‌ها از نوع منفی (زیان) باشند ابتدا باید معکوس شوند و سپس به روش خطی نرمال شوند.

ماتریس تصمیم نرمال

تشکیل ماتریس تصمیم نرمال موزون

در گام سوم از تکنیک آراس ARAS باید ماتریس تصمیم نرمال ایجاد شده، موزون شود. برای این منظور وزن هر معیار در تمامی درایه‌های زیر همان معیار ضرب می‌شود. وزن معیارها باید از قبل مشخص شود. برای این منظور معمولاً از تکنیک آنتروپی شانون، فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، روش بهترین بدترین (BWM) و روش سوارا SWARA استفاده می‌شود.

ماتریس تصمیم موزون

محاسبه میزان مطلوبیت هر گزینه

در گام چهارم از تکنیک آراس ARAS میزان مطلوبیت هر گزینه بوسیله تابع مطلوبیت با محاسبه می‌شود. بهترین گزینه آن است که  مطلوبیت بزرگتری دارد. همچنین در نهایت باید درجه مطلوبیت محاسبه شود. میزان مطلوبیت هر گزینه با S_i نمایش داده می‌شود و بصورت زیر محاسبه می‌شود:

S_i = Σ(V_ij)

K_i=S_i/S_o

درجه مطلوبیت گزینه براساس مقایسه با یک مقدار بهینه محاسبه می‌شود. مقدار بهینه براساس دیدگاه خبرگان، نرم صنعت یا بهترین مقادیر ماتریس موزون شده قابل حصول است.

آموزش تکنیک آراس در فایل اکسل

یک نمونه مثال حل شده از تکنیک آراس در فایل اکسل

آموزش کامل مثال حل شده تکنیک آراس بصورت فارسی در یک فایل ضمیمه

توجه: این یک کتاب حجیم نیست یک فایل ساده است که بصورت کوتاه و اصولی آراس را تشریح کرده است.

منبع: حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (۱۴۰۱). تصمیم‌گیری چندشاخصه، تهران: انتشارات نارون.