کوپراس (COPRAS)

کوپراس (COPRAS) یا روش «ارزیابی نسبی پیچیده» یک روش تصمیم‌گیری چندشاخصه برای انتخاب بهترین گزینه است که توسط زاوادسکاس ارائه شد. اصول این روش مانند سایر روش‌های مبتنی بر ماتریس تصمیم و بسیار ساده است. هدف آن است که تعدادی گزینه براساس تعدادی معیار ارزیابی و تعیین اولویت شوند.

ارزیابی نسبی پیچیده برگردان پارسی Complex Proportional Assessment است که با فرم کوتاه کوپراس (COPRAS) نمایش داده می‌شود. این روش توسط زاواداسکاس و همکاران (۲۰۰۷) ارائه شد. آنها در مقاله خود با عنوان ارزیابی چندشاخصه با استفاده از روش کوپراس برای انتخاب محیط درونی بهینه این تکنیک را ارائه کردند. این روش یکی از روش‌های نوین تصمیم‌گیری چندمعیاره برای انتخاب بهترین گزینه است که در ادامه آموزش داده شده است.

آموزش روش کوپراس (COPRAS)

تشکیل ماتریس تصمیم

نخستین گام در این تکنیک تشکیل ماتریس تصمیم است. ماتریس تصمیم‌گیری یک ماتریس برای ارزیابی تعدادی گزینه براساس تعدادی معیار است. یعنی ماتریسی که در آن هر گزینه براساس تعدادی معیار امتیازدهی شده است. ماتریس تصمیم با X و هر درایه آن با x_ij نشان داده می‌شود.

ماتریس تصمیم

تشکیل ماتریس تصمیم نرمال

نرمال سازی یا بی مقیاس سازی دومین گام در حل تمامی تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره مبتنی بر ماتریس تصمیم است. در روش‌های MCDM بهتر است از واژه بی‌مقیاس سازی استفاده شود. در تکنیک COPRAS نرمال سازی به روش خطی صورت می‌گیرد.

ماتریس تصمیم نرمال

تشکیل ماتریس تصمیم نرمال موزون

در گام سوم از آموزش روش کوپراس باید ماتریس تصمیم نرمال ایجاد شده، موزون شود. برای این منظور وزن هر معیار در تمامی درایه‌های زیر همان معیار ضرب می‌شود. وزن معیارها باید از قبل مشخص شود. برای این منظور از روش‌هایی مانند آنتروپی شانون، فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP)، روش بهترین بدترین (BWM) و روش سوارا (SWARA) استفاده می‌شود.

ماتریس تصمیم موزون

انتخاب گزینه بهینه

برای انتخاب گزینه بهینه در روش کوپراس از رابطه زیر استفاده می‌شود. یعنی مجموعه مقادیر معیارهای منفی و مجموعه مقادیر معیارهای مثبت برای هر گزینه جداگانه حساب شود.

انتخاب گزینه بهینه در کوپراس

سپس جمع کل محاسبه می‌شود. با رابطه Q بهترین گزینه انتخاب خواهد شد. اوزان نهایی هر گزینه می‌تواند نرمال شود. یعنی بزرگترین مقدار Q مشخص شود و هر Qi بر بزرگترین مقدار Q تقسیم شود و عدد حاصل در ۱۰۰ ضرب شود تا بتوان به صورت درصدی نیز اهمیت گزینه‌ها را بیان کرد. روشن است بهترین گزینه امتیاز ۱ یا ۱۰۰% خواهد داشت.

شرح و تفسیر مقاله زاواداسکاس در زمینه تکنیک COPRAS

زاواداسکاس و همکاران به سال ۲۰۰۷ در مقاله‌ای با عنوان ارزیابی چندشاخصه راهکارهای طراحی جاده با استفاده از تکنیک COPRAS، تکنیک کوپراس را معرفی کرده‌اند. در این مقاله برای نخستین بار تکنیک کوپراس COPRAS معرفی شده است. همچنین در این مقاله یک مثال عملی با تکنیک COPRAS حل شده است. مثال عددی تکنیک کوپراس برای آموزش این تکنیک بسیار مناسب است.

مقاله زاواداسکاس در زمینه تکنیک کوپراس

در مقاله زاواداسکاس و همکاران فرمول‌های محاسبه تکنیک کوپراس معرفی شده است و همچنین این فرمول‌ها در قالب یک مساله واقعی مورد استفاده قرار گرفته است. شرح کامل و آموزش بکارگیری تکنیک واسپاس در این مقاله توسط آرش حبیبی تهیه شده است. بهترین روش برای یادگیری تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره COPRAS مطالعه این مقاله است. در تفسیر فارسی این مقاله نکات مجهول مقاله که توسط زاوادسکاس ارائه نشده است، ضمیمه شده است. در واقع یک جدول کلیدی را زاوادسکاس در مقاله نیاورده است و این باعث سردرگمی خواننده می‌شود. جدول مفقود مقاله تکنیک COPRAS محاسبه و ارائه شده است تا به روشنی بتوانید تکنیک کوپراس را یاد بگیرید.

شرح و تفسیر مقاله زاوادسکاس در زمینه کوپراس (COPRAS) با کوشش سایت پارس مدیر تهیه شده است. خواهشمندیم از بازنشر آن خودداری کنید.

• اصل مقاله روش کوپراس (COPRAS) نوشته زاوادسکاس
• تفسیر فارسی مقاله در هفت صفحه
• فایل اکسل محاسبات مساله حل شده در مقاله اصلی

خلاصه و جمع‌بندی

روش کوپراس (COPRAS) چیز جدیدی در عالم تصمیم‌گیری چندمعیاره نیست. این روش درست مانند روش آشنای تاپسیس برای انتخاب گزینه بهینه طراحی شده است. ابتدا باید معیارها و گزینه‌ها را مشخص کنید. سپس به هر گزینه براساس هر معیار نمره‌ای تخصیص داده می‌شود. سپس این ماتریس تصمیم نرمال می‌شود و برای این منظور از روش نرمال‌سازی خطی استفاده می‌شود. پس از آن ماتریس تصمیم نرمال باید موزون شود. در نهایت نیز با استفاده از یک رابطه سه متغیره به انتخاب گزینه برتر مبادرت ورزیده می‌شود.

منبع: حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (۱۴۰۱). تصمیم‌گیری چندشاخصه، تهران: انتشارات نارون.